We worden onterecht bestraft

In het westen – vooral in Duitsland – neemt de angst over de groeiende macht van de staatsfondsen toe. Ze hebben in onze bedrijven een voet tussen de deur en beschikken over miljarden dollars. Badir al-Saad staat aan het hoofd van de Kuwait Investment Authority, een van de grootste staatsfondsen ter wereld. Hij dient de angstprofeten van antwoord.

Met een volume van ongeveer 250 miljard dollar is de Kuwait Investment Authority slechts het vijfde grootste staatsfonds ter wereld. Het werd in 1953 opgericht en is daarmee wel het oudste in zijn soort. De Kuwait Investment Authority investeert een deel van de olie-inkomsten van het land om op die manier de rijkdom voor de toekomstige generaties na het olietijdperk veilig te stellen. Duitsland is sinds 1970 een van de beleggingszwaartepunten van het fonds. Op die manier hebben de sjeiks een vinger in de pap in het economische weefsel bij onze oosterburen. Naar de mening van Badir al-Saad (50), de topman van de Kuwait Investment Authority, wordt met andere woorden aandachtig geluisterd. In Duitsland, maar ook in de rest van Europa.

TRENDS. Weet u eigenlijk hoeveel miljard dollar uw deposito’s op dit ogenblik waard zijn?

BADIR AL-SAAD. “Als ik daarop ‘nee’ zou antwoorden, ben ik mijn baan kwijt.”

Over hoeveel gaat het dan?

AL-SAAD. “Het is me bij wet verboden u dat te verklappen. Aan de andere kant van deze verdieping zit de minister van Financiën. Hij is de enige die gemachtigd is om die informatie te geven.”

Hij heeft het fondsenvolume voor het laatst berekend in maart 2007 en kwam toen uit op 213 miljard dollar.

AL-SAAD. “Dat is absoluut correct.”

Laten we aannemen dat het intussen wat meer geworden is – 250 miljard bijvoorbeeld – want tenslotte staat de olieprijs op een historisch hoogtepunt en vloeit er dus meer geld in uw staatskas.

AL-SAAD. “U denkt dat, maar het is niet zo. Zoals voorheen vloeit nog altijd 10 % van alle staatsinkomsten naar het Fonds voor Toekomstige Generaties.”

Wat gebeurt er met al die petroleumdollars? De olie-inkomsten van Koeweit zijn alleen al in het voorbije jaar aanzienlijk toegenomen, gewoon omdat de prijs per vat gestegen is van 70 naar 120 dollar.

AL-SAAD. “Ons budget is eveneens met 40 % gestegen, van 12 naar 17 miljard dinar (41 miljard euro). Het grootste deel van die aanwas wordt gebruikt om de tekorten in de sociale zekerheid te delgen.”

Niettemin beheert u een ongehoord groot vermogen en dat is dan nog maar een tiende van het totale volume dat door de zogenaamde staatsfondsen wordt beheerd. De westerse politici zien die enorme bedragen als een toenemend gevaar en ze willen dat met regelgeving indijken. Hebt u daar begrip voor?

AL-SAAD. “Neen, helemaal niet. U hebt toch zeker zelf met uw politici gesproken. Vertel mij, waarover maken zij zich zorgen?”

Enerzijds kunt u zich inkopen in de infrastructuur, met name in het gas- en elektriciteitsnetwerk…

AL-SAAD. “… en zo politieke macht uitoefenen.”

Juist.

AL-SAAD. “Begrepen. Waarom vertelt u die politici dan niet gewoon het volgende: investeringen van voor mijn part meer dan 10 % in het gasnetwerk zijn verboden voor buitenlandse investeerders. Wat is dus het probleem? Dan hebt u toch uw beschermingswal.”

Spelen politieke overwegingen dan helemaal geen rol in uw investeringsgedrag?

AL-SAAD. “Neen. We willen enkel onze begrotingsoverschotten beleggen voor de toekomstige generaties. U hoeft geen angst te hebben. Wij zijn het die ons om ons geld moeten bekommeren, niet u.”

Een tweede angstbeeld is dat staatsfondsen investeringen doen en de knowhow van de betreffende onderneming stelen om vervolgens hun producten in eigen huis te kopiëren.

AL-SAAD. “Ik zie niet in hoe een staatsfonds daarin meer geïnteresseerd zou zijn dan een privé-investeerder. In het verleden zijn de staatsfondsen eigenlijk altijd betrouwbare partners geweest van de ondernemingen en landen waarin ze investeerden. Wilt u voorbeelden?”

Graag.

AL-SAAD. “Wie heeft in 1992 de aanzet gegeven voor de devaluatie van het Britse pond en daardoor aanzienlijke turbulenties veroorzaakt op de internationale financiële markten?”

George Soros.

AL-SAAD. “Juist. Was dat misschien een staatsfonds? Of neem nu Bear Stearns. Wiens schuld is het dat duizenden aandeelhouders hun geld verloren hebben? Was dat misschien een staatsfonds?”

Nee, en ook de Aziatische crisis werd niet veroorzaakt door staatsfondsen, maar door wilde speculanten in westerse investeringsbanken. Ook bij het hedgefonds LTCM, dat de financiële wereld een jaar later een achtbaanrit liet meemaken, waren uitsluitend privé-investeerders betrokken, voornamelijk dan nog uit het westen. Dat klopt, maar …

AL-SAAD. “Er zijn duizenden voorbeelden en in geen enkel daarvan treft een staatsfonds schuld. Maar op een mooie dag wordt er ergens iemand wakker en denkt: in staatsfondsen schuilt een bedreiging, een gevaar.”

De staatsfondsen hebben toch pas nu een omvang bereikt die hun echte macht op de markt verleent, vooral als ze onder elkaar afspreken en geconcerteerd handelen. Naargelang van de schatting beheren ze tot 3000 miljard dollar. Met de helft daarvan zouden u en uw collega’s hier de halve beurs kunnen opkopen.

AL-SAAD. “Maar dat doen we nu net niet. Neem de 200 miljard dollar van de Chinese fondsen. Twee derde daarvan steekt in Chinese investeringen, vooral in banken.”

Maar dat hoeft niet zo te blijven.

AL-SAAD. “Zelfs als we aannemen dat de cijfers kloppen en de staatsfondsen op dit ogenblik over 1,5 tot 2,5 biljoen dollar beschikken, dan vertegenwoordigt dat wereldwijd nog altijd minder dan 5 % van het door fondsen beheerde vermogen. Het is minder dan 2 % van wat de Amerikaanse banken op hun balans hebben staan en het vertegenwoordigt niets, maar dan ook niets, vergeleken bij de totale waarde van alle verhandelbare effecten.”

Wij vinden nochtans dat 5 % van het wereldwijd door fondsen beheerde vermogen niet zo weinig is. En vooral: het wordt ook meer. Binnen tien jaar spreken we over 10 tot 15 biljoen dollar.

AL-SAAD. “Ja, maar u moet dat toch zien in verhouding tot de economieën van de landen waar het geld naartoe vloeit – die groeien toch ook. En de markten groeien eveneens. Bovendien hebben we het hier over echt geld. Er zit geen geleende cent bij. Geen hefboom zoals bij de hedgefondsen en de private-equitybedrijven.

“Neem nu Daimler, waarin we al sinds 1970 investeren. We hebben nog nooit van ons recht op een eigen zitje in de raad van bestuur gebruikgemaakt en we hebben op de algemene vergaderingen altijd met het management meegestemd.”

Maar dat was wel een vergissing.

AL-SAAD. “Dat vindt u misschien. Wij hebben stabiliteit geschapen. We geloven dat wij in de economieën waarin we actief zijn verantwoordelijkheid dragen voor de werknemers, het management en de andere aandeelhouders.”

Hoe zit het eigenlijk met uw collega’s van andere staatsfondsen. Maakt u afspraken, spreekt u met elkaar?

AL-SAAD. “We ontmoeten elkaar van tijd tot tijd, bijvoorbeeld op het World Economic Forum of tijdens de jaarvergadering van het IMF. Dan wisselen we van gedachten of discussiëren we over hoe we de markten inschatten. Strategische afspraken zijn er echter niet.”

Het is dus zuiver toeval dat u en uw collega’s praktisch gelijktijdig geïnvesteerd hebben in gesneuvelde Amerikaanse banken zoals onder meer de Citigroup of Merrill Lynch?

AL-SAAD. “Ja, die ondernemingen hebben in de loop van de financiële crisis massaal aan waarde verloren. In januari dachten we: nu zitten we in het oog van de storm, dit is een uitstekende gelegenheid. Anderen dachten dat blijkbaar ook.”

Maar dat was verkeerd gedacht?

AL-SAAD. “Ja, het tijdstip was slecht gekozen. Toch zijn we nog altijd van oordeel dat de waarde van die vermogens sterk ondergewaardeerd is en dat ze nog heel wat groeipotentieel te bieden hebben.”

Het was wel een dure vergissing. U hebt 5 miljard dollar geïnvesteerd en daarvan intussen 30 % verloren, 1,5 miljard dollar dus.

AL-SAAD. “Het is altijd een moeilijke zaak om het juiste tijdstip om te investeren te kiezen. Wij zijn langetermijninvesteerders. Wat ons vooral interesseert is of onze beleggingen zich door de jaren heen goed ontwikkelen.”

Was er ook geen politieke druk uit de Verenigde Staten om u te engageren?

AL-SAAD. “Nee, het ging om zuiver economische overwegingen.”

Hebben de groeiende reserves in Duitsland ten opzichte van staatsfondsen nu al een invloed op uw investeringsgedrag?

AL-SAAD. “Nee, tot nu toe niet. Maar we zijn ten zeerste bezorgd. Wie weet waartoe het allemaal zal leiden en of het niet de wereldwijde kapitaalstromen zal inperken. Wat zou er gebeuren als we ons op dezelfde manier zouden gedragen als andere actieve aandeelhouders? En wat als we, bijvoorbeeld bij Daimler, een mandaat in de raad van bestuur zouden opeisen en het management stokken in de wielen zouden steken?”

Zegt u maar.

AL-SAAD. “Dat zou toch tot openbaar protest leiden.”

Welke consequenties trekt u daaruit?

AL-SAAD. “We beschouwen Duitsland nog altijd als een economisch ankerpunt in Europa, ja zelfs in de wereld. We investeren nog altijd graag in Duitsland. Maar in de toekomst kan om het even welke reglementering van de staatsfondsen ons engagement beperken.”

Bestaat er in andere landen ook zo’n angst voor staatsfondsen?

AL-SAAD. “Ja, ook in Frankrijk en de VS is dat het geval en daar misschien zelfs nog meer dan in Duitsland. Maar ook in die landen heeft zich nog geen enkel conflict met een staatsfonds voorgedaan. Nergens.”

U vindt dus dat u onheus behandeld wordt.

AL-SAAD. “Neen, we worden gestraft voor iets dat we helemaal niet gedaan hebben.”

Laten we even over uw investeringsinteressen spreken. Loert u op dit ogenblik vooral naar de financiële sector?

AL-SAAD. “Ja, natuurlijk. Die branche heeft in de loop van de financiële crisis toch enorm aan waarde ingeboet. Maar we willen geen hele banken opkopen. Wat zouden we daarmee aanvangen? We zijn geen bankmanagers, we zijn minderheids- aandeelhouders. We kopen aandelen die sterk in waarde gedaald zijn en waarvan we geloven dat ze zich goed zullen ontwikkelen.”

Wat hebt u dan op het oog?

AL-SAAD. “We zijn gewoon op zoek naar gelegenheden, heel in het algemeen, en ook naar grotere pakketten. De financiële crisis heeft al enkele goede instapmogelijkheden geschapen, ook in Europa.”

Heeft uw belangstelling voor Europa ook niet te maken met de sterke terugval van de dollar?

AL-SAAD. “Neen, integendeel. We maken ons zorgen over de sterkte van de euro.”

Waarom?

AL-SAAD. “We geloven in cycli, zowel wat de economie als de wisselkoersen betreft. Een euro van 1,60 dollar is geen blijvend gegeven. Daarom willen we op dit ogenblik eerder niet investeren in Europa tenzij het om echte waarden gaat en de prijzen aantrekkelijk zijn.” (T)

© Der Spiegel