WE MOETEN ONS PARADIJS HERVORMEN EN HERVERDELEN

“Als we nu niet spreken, wanneer dan wel?” Luc Bertrand, de discrete topman van de investeringsmaatschappij Ackermans & van Haaren, meent dat we op een kantelmoment in onze politieke geschiedenis staan.

Ik heb het gevoel dat we niet meer in een democratie leven. Als burger heb je geen enkele impact op de vorming van de federale regering die we nu gaan verkiezen. Ondanks het feitelijke federale kader krijgen we in de praktijk regionale verkiezingen. Ons land is door een doorgedreven regionalisering uit elkaar gedreven.

Ook de politieke partijen zijn uiteengevallen. De politieke families en strekkingen staan nu aan beide kanten van de taalgrens als concurrenten tegenover elkaar. Ik kan niet begrijpen dat de politieke partijen aanvaarden dat een zusterpartij in het andere landsgedeelte hun strekking en filosofie vertegenwoordigt, terwijl ze in de praktijk tegenover elkaar staan. Dat is een absurde realiteit.

Ik stel vast dat de partij die volgens de peiling de grootste wordt in Vlaanderen, op federaal vlak amper iets betekent. Dat is een probleem. Terwijl Vlaanderen al twintig jaar centrumrechts stemt, krijgen we in de praktijk een centrumlinkse coalitie. Door een doorgedreven fragmentering van onze politiek en de daaraan gekoppelde coalitievorming, rijden we ons vast en komen we steeds minder tot een politieke besluitvorming.

Die fragmentering maakt ook dat zeer kleine partijen een enorme invloed krijgen die ze eigenlijk niet verdienen. Een aantal van die kleine partijen heeft die opportuniteit goed ingezien en kan allicht op termijn een belangrijke positie verwerven in het politieke landschap. Ik geloof evenmin dat we met ons kiesstelsel tot een effectieve democratie kunnen komen. Laat de verbeelding werken en zeg niet bij voorbaat dat het nu eenmaal zo is. Ik zie dat er nu een soort eenheidsfront ontstaat tegenover de zogenaamde communautaire partijen. En ik vrees dat we een nieuw soort cordon sanitaire tegemoet gaan, dit keer met het communautaire als breekpunt, waardoor een pak stemmen aan Vlaamse kant opzij worden geschoven. Dat zou een grote fout zijn.

Constitutionele hervormingen

Ik ben persoonlijk niet geïnteresseerd in die communautaire agenda. Ik ben geïnteresseerd in onze economie en onze welvaart. Onderwijs, gezondheid, dat zijn de zaken die bovenaan de agenda van onze politici moeten staan. Maar België staat over enkele dagen, met dit kiesmodel, nog verder van een oplossing dan vandaag.

We stevenen af op een situatie waarbij bepaalde partijen stemmen genoeg hebben om de zaak te blokkeren, maar te weinig stemmen om een oplossing te bieden. De compromiscultuur van België heeft een systeem gecreëerd dat niet meer uit te leggen valt. Er is dus nood aan efficiëntie en vereenvoudiging. Er is nood aan constitutionele hervormingen.

Ook voor ons toekomstige maatschappijmodel staan we op een kantelmoment en dan is het vraagstuk Brussel-Halle-Vilvoorde (BHV) van een verschrikkelijke onbenulligheid. Maar waar BHV wel interessant is, is dat het een aantal vragen oproept. Een van die vraagtekens is welke maatschappij we willen.

België is een paradijs en iedereen die in het buitenland heeft vertoefd, erkent dat. Een paradijs, niet alleen in de cijfers, maar ook in onze manier van leven. Onze manier waarop we met elkaar omgaan, het is een bijna uniek model. Dat heeft te maken met onze cultuur en met onze tolerantie. Een tolerantie die we door de eeuwen heen hebben gecreëerd om met die verschillende gemeenschappen en die Latijnse en Germaanse cultuur, die elkaar ontmoeten in België, om te gaan.

Welke visie op de maatschappij hebben wij en op welke manier willen we die organiseren? Constitutioneel moeten er machten herverdeeld worden, door meer inspraak te geven aan de laagste echelons. De lokale besturen en regio’s moeten prioritair die zaken kunnen aanpakken waar dat nodig is. Op dit moment heb je een escalatie, aangevoerd door een handvol voorzitters van politieke partijen die elkaar het daglicht niet gunnen en het land kapot dreigen te maken.

Ik ben gefrustreerd door wat ik vandaag hoor en ik vind onze politici maar van weinig niveau getuigen. Persoonlijke frustraties en agenda’s halen de bovenhand. Ze dienen niet meer het land, maar alleen zichzelf. De bevolking is dat terecht beu. Ik ben legalistisch en de grondwet moet worden gerespecteerd. En niettegenstaande het onbenullige van BHV is wat vandaag gebeurt zeer ernstig en een democratie onwaardig.

Onderwijzers moeten Arabisch kunnen

Deze verkiezingen zijn ook een kantelmoment voor de aanpak van onze welvaart. Onze maatschappij heeft politieke leiders die zwaar onder druk staan door de financiële crisis en de fouten die daar gepleegd zijn. Ons model is er een van een weggeefmaatschappij. Onze politici hebben een maatschappij gecreëerd die geen rekening meer houdt met de inkomsten, maar een model gestoeld op een te bereiken maatschappij.

Ik sta voor een vorm van solidariteit, maar het model is onbetaalbaar geworden. Vlaanderen is zeer genereus geweest voor de andere gewesten. Tegelijk is zijn actieve bevolking op zijn manier zeer genereus geweest naar de minstbedeelden. En dit op een manier dat het model zelf op losse schroeven komt te staan.

Ik stel de waarden van de herverdeling zelf niet in vraag, maar wel de manier waarop die herverdeling tot stand komt. Dit baart alleen ontevredenen. Denk maar aan de achterstand van de allochtonen in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Wij staan nog niet aan het begin van een antwoord. Dat is evenzeer een kantelmoment, want die bevolkingsgroep blijft dat niet accepteren.

Onderwijs is een belangrijke schakel in dat debat, maar ook op dat vlak geeft de politiek niet thuis. Een gemeente met een bevolking van de helft allochtonen vraagt een andere aanpak, onder meer scholen met onderwijzers die het Arabisch machtig zijn en een programma uittekenen om die nieuwe dynamische krachten hun volle slaagkans te bieden in onze complexe samenleving.

Onze economie staat voor een vraag over de creatie van welvaart en groei. Als men nu de juiste en snelle beslissingen neemt, kunnen we zonder al te zware inspanningen en zonder chaos orde op zaken stellen. Maar je kunt niet langer het actieve deel van de bevolking ontmoedigen, want dan speel je met vuur. Je moet eerst de groei creëren en dan pas kan je die herverdelen.

Ons model is onhoudbaar en dat weten de verantwoordelijken. Maar ik mis bij onze politici een ideeëndebat. Een debat over de maatschappij van morgen. Die maatschappelijke vraagstukken zoals de prijs van de vergrijzing voor de gezondheid en pen-sioenen van onze oudere bevolking mag je niet emotioneel benaderen. Vandaag worden ze helemaal niet behandeld. En is men niet meer bezig met de echte keuzes die gemaakt moeten worden. Ik zie echter wel de vragen, maar ik zie nergens een begin van een oplossing bij onze politici.

We staan aan de vooravond van een grote stap naar het onbekende. Als Vlaming zou ik het fantastisch vinden om in een nieuw soort Vlaanderen te mogen leven. Maar als Vlaming zou ik het ook triestig vinden om Brussel en Wallonië te verliezen. Ik denk dat we met zijn allen meer te verliezen hebben dan dat we erbij zouden winnen.

Ik zie dat er een soort van eenheidsfront ontstaat tegenover de zogenaamde communautaire partijen.

luc bertrand