“We besparen meer dan vlaanderen”

Meer dan bij de andere deelstaten hebben lagere fiscale inkomsten een groot gat geslagen in de Brusselse overheidsbegroting. Een conjuncturele tegenslag die volgens de Brusselse minister van Begroting Jean-Luc Vanraes (Open Vld) niet mag laten vergeten dat ook structurele maatregelen nodig zijn om de hoofdstad financieel gezond te krijgen.

Vlaanderen wil een begrotingsevenwicht in 2011. Wallonië en Brussel mikken daarvoor op 2015. Dat betekent echter niet dat de Brusselse regering de budgettaire teugels zal vieren. Ook in het derde gewest is de begrotingsopmaak een zware dobber. “Een begroting op water en brood”, noemt de Brusselse minister-president Charles Picqué (PS) het.

Jean-Luc Vanraes (Open Vld), zijn collega van Begroting en Financiën, spreekt hem niet tegen. “Als we de situatie nemen zoals die nu is, praten we over een tekort van 576 miljoen euro”, zegt hij. Een van de grote schuldigen hiervoor zijn de sterk gedaalde inkomsten uit de gewestelijke belastingen. En die doen Brussel extra pijn want het gewest moet meer dan de andere deelstaten een beroep doen op eigen fiscale inkomsten. 50,6 procent van de Brusselse inkomsten zijn eigen fiscale inkomsten, voor Vlaanderen is dat 20,4 en voor Wallonië 15,6 procent.

Vooral de inkomsten uit registratierechten op vastgoedtransacties (zowat 45 procent van de totale fiscale inkomsten) namen sterk af. Wellicht komt de opbrengst van de registratierechten dit jaar uit op 300 miljoen euro, wat 33 procent minder is dan in 2008. Ook het aantal transacties is afgenomen met 25 procent.

Een conjuncturele tegenslag want als de economie opnieuw aantrekt, stijgen die inkomsten weer. Maar ondertussen gaan de Brusselse financiën wel diep in het rood. Besparen is de opdracht. De Brusselse ministers hebben aan minister van Begroting Vanraes een nota bezorgd waarin ze een begrotingsvoorstel doen voor hun beleidsdomein, rekening houdend met een besparing van 10 procent.

“De gunstige conjunctuur heeft ons toegelaten om gedurende negen jaar een budget in evenwicht te hebben. Tot vandaag. Wij hebben nu een budget van ongeveer 3 miljard euro en een tekort van 576,3 miljoen euro. Dat maakt dat we dit jaar meer besparen dan Vlaanderen, maar wel over een budget dat vele malen kleiner is. Ik hoop van de federale overheid nog wat inkomsten te krijgen die ze ons verschuldigd is. Maar ik weet niet wanneer die komen. De moeilijke financiële situatie van de federale overheid is algemeen bekend.”

TRENDS. Minder fiscale inkomsten zijn een conjunctureel probleem. Denkt u aan andere vormen van financiering om de Brusselse financiën blijvend op de sporen te houden?

JEAN-LUC VANRAES. “Gezien de moeilijke situatie van de diverse overheden is het geen slecht idee om de koppen bijeen te steken en de financiële situatie van iedere deelstaat te bekijken. Zonder taboes. Want er zijn op verschillende niveaus bedragen die begroot zijn en bedragen die buiten de begroting blijven. Zoals die brug die ze in Antwerpen willen bouwen.

“Als we alle cijfers samenleggen, kunnen we misschien tot een nieuwe verdeelsleutel komen tussen de diverse overheden. Ik zou dat graag doen los van institutionele discussies. In Duitsland heeft het federale parlement een aparte bestendige commissie die con-tinu nadenkt over wat de Länder toekomt en hoe de verdeelsleutels berekend of herberekend moeten worden. Voor de drie stadsgewesten geldt een bepaalde ratio omdat bijvoorbeeld Berlijn als centrumstad meer lasten heeft.”

Wat dus betekent dat Brussel opnieuw om meer geld zal vragen.

VANRAES. “Iedereen kent de Brusselse paradox: goed voor 20 procent van de welvaart maar met 100.000 werklozen. Er werken hier bijna 700.000 mensen waarvan meer dan de helft niet in Brussel woont. De eisen voor het gekwalificeerde personeel zijn hier bovendien na Londen de hoogste van alle Europese hoofdsteden. Wat ga je doen om de tewerkstelling hier te behouden? 4300 internationale bedrijven hebben Brussel gekozen voor hun Europese hoofdstedelijke functie. Sommige vestigen zich weliswaar in Diegem. Maar die bedrijven maken niet de keuze tussen Brussel, Diegem of Nijvel maar tussen Brussel, Amsterdam of Parijs. Men moet dat in de andere gewesten ook beseffen. Ik applaudisseer met twee handen als Voka het voortouw neemt in het project van Brussels Metropolitan Region dat meer samenwerking beoogt op economisch vlak tussen Brussel en het hinterland.

“Maar als je wil dat Brussel een economisch centrum blijft, moet iedereen meewerken. Onderzoek van de Naamse professor Robert Deschamps en van de VUB toont aan dat Brussel 500 miljoen meer nodig heeft, wil het die internationale rol blijven vervullen.”

Vraagt u zoveel geld?

VANRAES. “Het is een groot bedrag en verre van mijn bedoeling om dat te eisen. Een deel van de belastingen van de pendelaars kan worden doorgestort naar Brussel. Zij betalen nog altijd hun belastingen in hun woonplaats.”

Vlaanderen zegt: Brussel krijgt al extra centen via onder andere het samenwerkingsakkoord Beliris dat wordt aangewend voor de hoofdstedelijke functie van Brussel.

VANRAES. “Beliris bedraagt 125 miljoen euro per jaar. Dat is nog geen 500 miljoen euro. Die gelden zijn uiteraard welkom, maar je moet eens kijken waarvoor ze worden gebruikt. Een voorbeeld is de restauratie van het net heropende Congressenpaleis. Dat is wel eigendom van de federale overheid. Ik vind de restauratie een goede zaak, daar niet van, maar als je nagaat in welke Brusselse gebouwen er het eerst moet worden geïnvesteerd, zijn dat vaak federale gebouwen.”

Brussel krijgt ook het verwijt zijn taken niet goed te kunnen vervullen omdat het gemeenten in financiële moeilijkheden moet bijstaan terwijl dat geld kan gebruikt worden voor kerntaken als het bevorderen van werkgelegenheid.Een terechte kritiek?

VANRAES. “Het is de taak van het gewest als voogdijoverheid om tussen te komen bij de gemeenten. Wij hebben in Brussel ongeveer 2000 leefloontrekkers minder dan in heel Vlaanderen. Als je een gemeente leidt met 6000 leefloontrekkers en een gemiddeld inkomen van 11.000 euro per jaar, dan heb je geld nodig. En dan moet het gewest solidair zijn. Wij hebben als gewest de situatie van de gemeenten rechtgetrokken. Er zijn geen Brusselse gemeenten met een recurrent deficit. Het Brussels gewest heeft een aantal gemeenten onder voogdij gezet.”

De bevoegdheden zijn versnipperd tussen gemeenten en gewest. En Brussel telt negentien gemeenten. Kan dat niet efficiënter?

VANRAES. “De Brusselse regering heeft in het regeerakkoord ingeschreven dat het zal overgaan tot het kerntakendebat tussen gemeente en gewest. Er zijn al heel wat maatregelen genomen zoals een fonds waarbij we jaarlijks een som geven aan de gemeenten die pestbelastingen afschaffen. Ik wil nu een stap verder zetten en het schuldbeheer centraliseren. Dat zou een intrestwinst van 4 miljoen euro per jaar opleveren.

“Je moet centraliseren waar je kan, maar je moet de negentien gemeenten niet samenvoegen tot één gemeente. De lokale sociale noden zijn enorm groot. Je moet daarom een structuur hebben die de financiële controle van nabij uitvoert. Ik spreek uit ervaring want ik ben tien jaar OCMW-voorzitter geweest in Ukkel. Wat niet belet dat je zoals in Antwerpen ziekenhuizen kan samenbrengen in een gezamenlijke structuur.”

De Brusselse bijdrage tot de personenbelasting ligt per kop een stuk onder het nationale gemiddelde. Hoe kunt u meer kapitaalkrachtigen naar de hoofdstad lokken?

VANRAES. “Mijn partijgenoot Sven Gatz pleit voor een soort van stadskorting. Als je in de stad woont, kost je verhoudingsgewijs minder: meer mensen maken gebruik van dezelfde faciliteiten. Dat kan fiscaal beloond worden via de stadskorting.”

Door Alain Mouton/Foto Jelle Vermeersch

“We hebben nood aan andere verdeelsleutels”