Wat is Canadeesheid?

Het kan niet op in Canada. Een bloeiende economie, weinig werkloosheid, prachtige natuur en een rustige politiek. Toch hebben de Canadezen een probleem: wat zijn ze eigenlijk?

De Canadezen zullen weinig te klagen hebben in 2001. Hun economie hoort bij de sterkste van de wereld. De economische groei zal meer dan 3% bedragen, een recessie zit er de eerste vier jaar niet in, en de werkloosheid zal weer dalen. Naar alle waarschijnlijkheid zullen de Verenigde Naties Canada alweer uitroepen tot ‘het beste land ter wereld voor de algemene menselijke ontwikkeling’. Misschien niet de meest opwindende titel, maar toch een stevig compliment. En het mooiste van alles is dat zelfs de separatisten in Quebec zich rustig zullen houden.

Jean Chrétien, premier en leider van de Liberal Party, zal in 2001 zijn 38ste jaar in de politiek vieren. Hij begint het jaar in een vrolijke stemming, met de algemene verkiezingen van eind 2000 veilig in zijn achterzak. Zijn Liberale Partij zal op grote electorale steun kunnen rekenen, om twee redenen: de bloeiende economie en zijn antwoord op de lastige vraag wat ‘Canadeesheid’ precies inhoudt.

Chrétien gelooft dat Canadeesheid alles te maken heeft met sociale gerechtigheid en tolerantie, twee waarden die hij zelf belichaamt. De recente investeringen in gezondheidszorg en onderwijs tonen aan dat zijn mooie woorden ook echt inhoud hebben. En met een uitpuilende staatskas – de federale begroting heeft in 2001 een overschot van 7,5 miljard Canadese doller (225 miljard frank) – kan hij het zich veroorloven ook aan andere goede doelen te schenken.

Stockwell Day, de leider van de oppositiepartij Canadian Alliance, zou het debat rond Canadeesheid liever in de richting van een kleinere overheid sturen. Maar veel kiezers vinden hem te Amerikaans. De federale overheid in Washington eist slechts 31% van het bruto binnenlands product (BBP) van de Verenigde Staten aan belastingen. Canada blijft veel dichter bij Europa in zijn geloof in een grote overheid: de Canadese overheid eist 41%. (Amerikanen, daarentegen, geloven in goed gevulde loonzakjes. In 2001 zal in Canada het BBP per hoofd van de bevolking 24.400 dollar zijn. De Amerikanen zullen weer half zo rijk zijn.) Hoe charismatisch hij ook is, oppositieleider Day zal geen serieuze bedreiging vormen. In ieder geval zolang het goed blijft gaan met de economie. Wat Chrétien in 2001 meer zorgen zal baren, is de roep binnen zijn eigen partij om af te treden en Paul Martin, de minister van Financiën die verantwoordelijk is voor het economische wonder, als premier naar voren te schuiven.

Naast Day zijn de enige Canadezen die een zwaar 2001 te wachten staat, degenen die op het vliegtuig zijn aangewezen. Meer dan de helft van de binnenlandse vliegroutes is in handen van luchtvaartmaatschappij Air Canada of een van haar dochterbedrijven. Het bedrijf controleert 90% van de opbrengsten uit binnenlandse vluchten. In 2000 werd Canada geteisterd door vertragingen, afgelaste vluchten en de arrogantie van de monopolist. De overheid zou de luchtreizigers uit de brand kunnen helpen als het haar dreigement om in 2001 volledige buitenlandse concurrentie toe te staan ook daadwerkelijk uitvoert.

Terwijl Canada zich qua belastingen distantieert van de Verenigde Staten, zijn de landen op het vlak van buitenlandse politiek onvermijdelijk met elkaar verbonden. De betrekkingen worden gewoonlijk overheerst door de handel, maar in 2001 zullen de twee reuzen ook over defensie praten. Canada kan zich nu eenmaal niet afzijdig houden van de Amerikaanse plannen voor de ontwikkeling van een continentaal raketschild. De Canadese overheid mag vragen verwachten over financiële steun (niet echt nodig) en morele steun (cruciaal, vindt Washington, voor de rechtvaardiging van het project tegenover de rest van de wereld). Canada zal zijn betrokkenheid vast tot een minimum willen beperken. De toezegging dat het zijn traditionele taak in de detectie zal blijven vervullen, zal waarschijnlijk voldoende zijn. Het zal de Canadezen eraan herinneren dat ‘Canadeesheid’ altijd gemengd moet worden met een snufje ‘Amerikaansheid’.