Waarom u naar Maurice Lippens moet luisteren

Fouten maken is menselijk. Dat zeggen we tegen onze kinderen. Uit de gemaakte fouten moet je de juiste lessen trekken. Dat leren we hun ook. Ex-Fortisvoorzitter Maurice Lippens heeft naar eigen zeggen de jongste jaren geen fouten gemaakt, alleen vergissingen. Want zegt hij: “Een fout maken is iets wat je doet om schade te berokkenen, iets waarvan je weet dat het niet ethisch is.” En dus concludeert hij dat hij geen fouten heeft gemaakt bij Fortis, alleen vergissingen. Maar troost u, “die vergissingen waren niet de oorzaak van de crisis”, dixit Lippens.

Het eerste publieke optreden van Lippens na de val van Fortis was netjes georkestreerd door zijn adviseurs. Kranteninterviews in onder meer de Tijd en een babbel op Radio 1. Zijn uitleg is juridisch ongetwijfeld waterdicht. Maar heeft net daarom een ongelooflijk hoog gehalte van ‘rond de pot draaien’. De verwijten aan Nederland, de Belgische regering en de raad van bestuur vlogen in het rond. Alleen de topman himself viel niets te verwijten. Alleen wat vergissingen.

Toch kunt u beter luisteren naar wat Maurice Lippens te vertellen heeft. Want hij maakt heel duidelijk wat we al vermoedden: vele voormalige en huidige topbankiers zijn de voeling met de realiteit kwijt. We vergeten snel wat Maurice Lippens in het verleden voor ondernemend België heeft gedaan. Zonder zijn inzet was er geen Fortis in België ontstaan. Jaren was de financiële instelling een cruciale geldleverancier voor particulieren en ondernemers. Maar maak u geen illusie: Maurice Lippens heeft niet alleen vergissingen begaan, ook fouten gemaakt. Niet – zoals hij omschrijft – om schade te berokkenen maar zoals een fout werkelijk is, eigen aan mensen.

De val van Lehman Brothers een jaar geleden, noopte vele mensen tot reflectie. Goed, want uit de gemaakte fouten, of vergissingen, kunnen we alleen maar leren. Wat zorgen baart, is dat de lessen die getrokken waren stilaan op de achtergrond lijken te verdwijnen. Vandaag en morgen zitten in het Amerikaanse Pittsburgh de leiders van de invloedrijke G20 samen om weer eens verder na te denken over beter toezicht op de financiële sector. Het is goed dat de beleidsmakers niet overhaast wetten en regels decreteerden, maar nu wordt het wel tijd om tot actie over te gaan. De aandacht verslapt en lobbyisten beginnen her en der hun gram te halen. Bankiers beginnen oude gewoontes weer op te pikken en politici kijken de andere kant op. Het financiële belang van The City en Wall Street weegt voor sommige beleidsmakers op tegen het maatschappelijke belang. Politici voeren graag de discussie over bonussen en lonen. Dat geeft de publieke opinie niet alleen de indruk dat ze hard werken aan de hervormingen van het financiële beleid, maar scoort ook goed in de verkiezingskoorts die tegenwoordig in elk land elke dag woedt. Maar ondertussen verrijst er een nieuwe financiële sector uit het puin zonder dat er een echt juridisch kader klaar is voor deze sector.

Hoe staat het met de verhoogde kapitaalvereisten voor de nieuwe financiële instellingen? Bankiers dreigen ermee dat meer kapitaal aanhouden de banken ertoe verplicht de kredietverlening aan bedrijven en particulieren duurder te maken. En dat dreigement blijkt te werken. Misschien zijn het niet de kapitaalvereisten die verstrengd moeten worden, maar zijn het de achterpoortjes om buiten balans van alles te regelen die moeten worden gesloten. In weerwil van wat vele politici willen, worden banken niet kleiner maar net groter. In België ging Fortis op in BNP Paribas, maar ook in andere landen vielen banken in handen van concurrenten waardoor meer dan eens grote financiële conglomeraten ontstonden. Daardoor stijgt hun systeemrisico net in plaats van dat het daalt. En daardoor stijgt de urgentie om deze banken een stevig financieel kader voor te schrijven.

En hoe staat het met de ongereglementeerde markten? Om in het taalgebruik van Lippens te blijven, de grote ratingagentschappen hebben ‘vergissingen’ gemaakt. Ze hebben rommel aangeprezen als koopwaar. Naïef natuurlijk van de bankiers om in het verkoopspraatje te geloven. Maar de ratingagentschappen stonden dan ook te boek als geloofwaardige instellingen die voldoende betaald werden om hun werk degelijk uit te voeren. Ze blijven buiten schot vandaag. Iemand moet hen onder toezicht plaatsen. En tot slot de hefboomfondsen. Er zijn finan-ciële instellingen die vandaag weer denken aan de oprichting van een hefboomfonds. Lekker gemakkelijk, niet gereglementeerd en dus een weg naar snel geld. Een sector die smeekt om transparantieregels.

Waarom u dus naar Maurice Lippens moet luisteren? Omdat hij net door het zo krachtig te ontkennen, aantoont dat bankiers fouten maken. Dat ze mensen zijn. En dat het dus nodig is dat er andere mensen zijn om hen tegen te houden of te beschermen tegen zichzelf. Niet morgen, maar nu.

DE AUTEUR IS HOOFDREDACTEUR.

An Goovaerts

Het is goed dat de beleidsmakers niet overhaast wetten en regels decreteerden maar nu wordt het wel tijd om tot actie over te gaan