Vrijhandel, maar aan het handje

Het laboratorium voor de Chinese economie 2.0 is de China (Shanghai) Pilot Free Trade Zone. Ze ging op 29 september open onder supervisie van de State Council, het equivalent van ons kernkabinet. De uitwerking is in handen van de gemeentelijke overheid van Sjanghai. Het eerste bedrijf dat er zich mocht registreren, was een joint venture van Microsoft (49 %) en het Sjanghaise BesTV New Media Co. (51 %), die videogames en aanverwante producten en diensten gaat ontwikkelen. China verbiedt al sinds 2000 de verkoop van spelconsoles, om de jeugd te beschermen. De censuur blijft, maar de handel in spelconsoles, spellen en verwante producten wordt vrijgemaakt.

Met beperkingen weliswaar. “Voor de Free Trade Zone (FTZ) is een zogenoemde negatieve lijst ingevoerd. Dat is een fundamentele verandering. Als buitenlandse investeerder mag je er alle activiteiten opzetten die niet uitdrukkelijk op die lijst staan”, zegt Philippe Snel van De Wolf & Partners, een Belgisch advocatenkantoor dat al in 2007 een vestiging opende in Sjanghai en onlangs een tweede inhuldigde in Shenzhen (nabij Hongkong). “Je hebt ook geen goedkeuring meer nodig om in de FTZ een bedrijf op te richten. Je moet je enkel nog registreren. Dat zou een zuiver administratief proces moeten worden, net zoals bij ons.”

Singapore als model

De FTZ beslaat 29 vierkante kilometer in vier gebieden van Pudong, het nieuwe Sjanghai aan de overkant van de Huangpu-rivier: de industriële WaiGoaQiao Free Trade Zone (die al bestond), de Shanghai WaiGoaQiao Bonded Logistic Zone (de oude haven), de Yangshan Free Trade Port Area (de nieuwe diepzeehaven) en Shanghai Pudong Airport FTZ, de cargoluchthaven. Philippe Snel: “Veel mensen voorspellen dat Pudong het nieuwe Hongkong wordt. Maar het model is veeleer Singapore. De nieuwe FTZ is vooralsnog sterk op logistiek gericht, met vereenvoudigde import-, export- en transitformaliteiten. De verwachting is wel dat de yuan in de zone volledig vrij verhandelbaar wordt, en dat zelfs buitenlandse kapitaalstromen de FTZ zogoed als vrij mogen in- en uitgaan.”

“Mettertijd zullen de vier zones wellicht uitbreiden tot heel Pudong, met inbegrip van Liujiazui, het Wall Street van China, waar ook de beurs van Sjanghai is gevestigd”, verwacht Snel. “Internationale beleggers zullen eindelijk toegang krijgen tot beursgenoteerde Chinese bedrijven, al zal dat aanvankelijk nog beperkt gebeuren. Omgekeerd kunnen die beursgenoteerde bedrijven hun aandelen aanbieden bij internationale investeerders. De Chinese kapitaalmarkt zal geleidelijk aan worden opengetrokken vanuit Pudong, dat zich inderdaad zal opwerpen als het nieuwe Hongkong. Let wel, het is voorlopig nog allemaal toekomstmuziek. Het plan zal zich zachtjesaan ontplooien — tenminste als er zich tijdens de testfase geen incidenten voordoen.”

Het is een interessant perspectief voor een advocatenkantoor zoals De Wolf & Partners, dat zich bezighoudt met technologietransfers. “Een durfkapitaalfonds kan voorlopig enkel investeren in een Chinees bedrijf met toestemming van de overheid. Die moet elke buitenlandse kapitaalinvoer of -uitvoer goedkeuren. Zelfs voor de uitwerking van eenvoudige schema’s zoals put- en callopties moet je telkens een goedkeuring vragen. Onder meer daarom worden veel technologietransfervehikels nu nog buiten China opgezet. Dat kan veranderen, als de buitenlandse kapitaalstromen in de FTZ worden vrijgesteld.”

Dat zou ook goed nieuws zijn voor Riverbank Investments, het prille partnerschap van de voormalige bedrijfsbankier Vincent Boon-Falleur, de Gentenaar Tom Schutyser en hun Chinese vennoot Mike Guan, die Belgische bedrijven aan Chinese partners probeert te helpen, en omgekeerd.

Binnenlandse vraag stimuleren

Met de Free Trade Zone als testbank probeert China minder een productie- en meer een diensteneconomie te worden. Een van de scenario’s is “het openen van sectoren die grotendeels gesloten zijn gebleven voor buitenlanders, zoals de interneteconomie”, zegt Snel.

Ex-Alcatel-directeur Etienne Charlier leidt de technische-inkoopconsultant ProcurAsia in Sjanghai. “De tijd dat China het moest hebben van goedkope onderdelen, is voorbij. De sterkte van het land zijn nu complexe systemen op maat”, zegt hij. Een van de redenen van de omslag zijn de hogere personeelskosten. “Die kosten zijn met 30 procent gestegen in vier jaar tijd”, schat de Bruggeling Daniel Pauwaert, die in Sjanghai voor een groep uit Hongkong het Regal International East Asia Hotel beheert, met 450 personeelsleden en elf tennisbanen.

Coördinatiecentra, banken, leasingbedrijven, trusts, durfkapitalisten, consumentenkredietverschaffers, verzekeraars en informaticadienstverleners zijn officieel allemaal welkom in de FTZ. De overheid blijft voorzichtig. De negatieve lijst legt voorwaarden op aan flink wat activiteiten, ook voor financiering en logistiek. De overheid houdt altijd een slag om de arm, zodat het State Council kan ingrijpen bij ongewenste ontwikkelingen. Investeringen in onlinegames, nieuwssites, audiovisuele uitzendingen, uitgevers, kabel-tv en internetdatacenterdiensten zijn verboden, net als cybercafés. Voor internettoegang is een Chinese meerderheidspartner nodig, e-handelaars moeten minstens 45 procent Chinees zijn. Golfbanen, gokken en erotica zijn out.

Toch schrikt dat niet af. Al meer dan 30.000 bedrijven hebben hun registratie voor de FTZ aangevraagd. Bloomberg signaleerde al prijsstijgingen van 30 procent voor vastgoed in de omgeving.

De officiële regelgeving voor de China (Shanghai) Pilot Free Trade Zone staat in het Engels op http://en.shftz.gov.cn.