Volkswagen wou in 2018 de grootste autobouwer van de wereld zijn. Maar het zogenoemde ‘dieselgate’ stuurt het grootste autoconcern van Europa naar een total loss. Volkswagen maakt zich klaar voor een lawine aan rechtszaken.
Zondagavond 20 september begon voor het grootste autoconcern van Europa bijzonder guur herfstweer. De onderneming moest opbiechten dat ze in de Verenigde Staten ‘sjoemelsoftware’ in de dieselwagens had gestoken. Tijdens testritten werd de uitstoot van stikstofdioxide kunstmatig lager gehouden dan tijdens reële ritten op de gewone weg. Inmiddels is sprake van 11 miljoen wagens die mogelijk zouden uitgerust zijn met de sjoemelsoftware.
Onverbiddelijke rechters
De eerste reacties op het schandaal zijn schokkend. Zelfs in de serieuze Duitse media wordt gevreesd voor het voortbestaan van de autobouwer. Op de cover van Der Spiegel prijkt een kever in de gedaante van een doodskist. Daarboven staat de titel ‘De zelfmoord’. Het financieel-economische weekblad Wirtschaftswoche vermoedt dat de boete van 18 miljard dollar van het Amerikaanse milieuagentschap EPA slechts een “startsom” is. Naast EPA klagen ook het milieuagentschap van Californië (CARB), het ministerie van Justitie en de openbare aanklager van de deelstaat New York het concern aan. Elke overheidsinstantie kan afzonderlijk straffen eisen. Bovendien gaat het om inbreuken met voorbedachten rade. De Amerikaanse rechtbanken zijn op dat vlak onverbiddelijk. Ze hebben al meerdere ondernemingen in vereffening gesteld.
Maar daarmee houdt de rechtszakenlawine niet op. Ook de consumenten kunnen een rechtszaak aanspannen, omdat ze vinden dat ze te veel hebben betaald voor een schijnbaar properder dieselwagen. Volkswagen Group heeft al gezamenlijke rechtszaken van misnoegde Amerikaanse consumenten aan zijn broek. En ook de aandeelhouders kunnen naar de rechtbank stappen naar aanleiding van de beurscrash. Moest Volkswagen ze niet vroeger en beter informeren? In het jaarverslag van 2014 staat het onderzoek van EPA en CARB niet als risicofactor vermeld, hoewel het al in 2014 werd gevoerd. Het jaarverslag vermeldt enkel in algemene termen dat de wettelijke verplichting tot vermindering van uitstoot een risicofactor is.
Voorloper
En ironisch genoeg is — of was — Volkswagen Group een voorloper in milieutechnologie. De onderneming wou, in het kader van zijn ‘Strategie 2018’, in 2018 de milieuvriendelijkste autobouwer in de wereld zijn. Zeker in de vermindering van CO2-uitstoot wou de onderneming vooroplopen, en de Europese doelstelling van 95 gram CO2 per kilometer al in 2020 halen, een jaar vroeger dan verplicht.
Die ‘Strategie 2018’ mag Volkswagen nu op zijn buik schrijven. Het concern wou in dat jaar de grootste autobouwer ter wereld zijn in volume en de meest milieuvriendelijke. Een gezond, rendabel concern met een stevige winstmarge, en het meest aantrekkelijke voor werknemers. Enkel de eerste doelstelling werd vorig jaar al gehaald. Het Volkswagenconcern verkocht meer dan 10 miljoen wagens, en onttroonde daarmee Toyota. Maar de Japanse autobouwer haalt wel meer omzet en meer winst uit zijn bijna 9 miljoen verkochte wagens. “Volkswagen is enkel de grootste van de wereld in een labotestomgeving”, oordeelt Wirtschaftswoche grimmig.
De Chinafactor
Al voor dieselgate losbrak, zag Volkswagen de donderwolken opdoemen. China is de belangrijkste markt, goed voor ruim een derde van de volumeverkoop vorig jaar. Het Aziatische land leverde vorig jaar ook nog eens 29 procent van de bedrijfswinst, maar dat resultaat wordt bij de minderheidsbelangen geteld. Volkswagen heeft in China een minderheidsbelang van 40 procent in een joint venture met First Automotive Works (FAW). Tot 2019 zou nog eens 22 miljard euro worden geïnvesteerd in China, en de productiecapaciteit zou worden verhoogd tot 5 miljoen wagens. Volkswagen heeft er nu al negentien fabrieken. Maar in het eerste halfjaar van 2015 daalden zowel de volumes, de omzet en de winstgevendheid in China.
Die daling is het gevolg van de duidelijke afkoeling van de Chinese economie. De Chinafactor leidde al tot een bijstelling van de groeivooruitzichten voor 2015. Aan het begin van de herfst werden die neerwaarts herzien. Volkswagen zet daarnaast ook 6,5 miljard euro opzij voor dieselgate. De onderneming waarschuwt bovendien uitdrukkelijk dat het slechts om een voorlopig bedrag gaat.
Zwakke Volkswagen
Is het grootste autoconcern van Europa nu een vogel voor de kat? Volkswagen Group zat op een geldkist van bijna 33 miljard euro aan liquide middelen eind juni. De onderneming is bijzonder rendabel. De spreiding van de twaalf merken over de volledige markt is een gouden kernstrategie van Volkswagen. Want het eigenlijke middenklassemerk Volkswagen presteert het zwakst in de groep, na het Spaanse Seat en de vrachtwagendochter MAN. Het merk Volkswagen zorgt voor twee derde van de volumeverkoop, maar slechts een kwart van het bedrijfsresultaat.
De paradepaardjes van de groep zijn de premiummerken Audi en Porsche. Audi haalde vorig jaar een bedrijfswinstmarge van bijna 10 procent. Porsche deed nog beter met liefst 16 procent. In het eerste halfjaar kon Audi die winstmarge zelfs nog lichtjes verhogen. Porsche kende bovendien een fenomenale volumegroei, met 30 procent. De Porsche-baas Matthias Müller mag nu het puin ruimen in de groep. Hij volgt de afgetreden CEO Martin Winterkorn op.
WOLFGANG RIEPL
Ironisch genoeg is — of was — Volkswagen Group een voorloper in milieutechnologie.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier