Vlaanderen krijgt kans om een vlaktaks in te voeren

De economische crisis vereist creativiteit en durf. Een staatshervorming vormt een uitgelezen kans om de economische groei te stimuleren door een sociale vlaktaks. Professor Jef Vuchelen en fiscaal jurist Werner Niemegeers doen een voorstel.

Een volgende staatshervorming zal wellicht meer fiscale verantwoordelijkheid voor de deelstaten brengen. Aangezien fiscale autonomie voor de indirecte belastingen uitgesloten is (door de Europese btw-richtlijn) en de regionalisering van de vennootschapsbelasting technische problemen oplevert, ligt de oprichting van een Vlaams belastingstelsel – inclusief administratie – voor de hand.

VUB-professor Jef Vuchelen en fiscaal advocaat Werner Niemegeers (Consulta) stellen in een open brief aan de federale en Vlaamse regering een sociale vlaktaks voor. Dat is volgens hen een rechtvaardig en doeltreffend systeem, dat voldoende inkomsten genereert en de economische groei stimuleert. Vuchelen: “Laat ons stoppen met rommelen in de marge. Met de regionalisering van de personenbelasting wordt een sociale vlaktaks mogelijk. Dat is hoegenaamd geen cadeau aan de rijken. Zo’n stelsel beloont integendeel iedereen die arbeid verricht en belast op termijn de renteniers evenveel als de werknemers.”

Niemegeers: “Het klassieke belastingstelsel lijdt onder het mattheuseffect: ‘aan wie heeft, zal gegeven worden’. In tegenstelling tot wat de tegenstanders beweren, is ons voorstel asociaal noch onbetaalbaar. De maatregel kost de schatkist geen cent, terwijl het socialezekerheidsstelsel integraal behouden blijft en de discrepantie tussen belasting op arbeid en belasting op kapitaal verdwijnt.”

Gefaseerd

In Vlaanderen leeft de vraag naar een overheveling van de personenbelasting. Toch zou het volgens de initiatiefnemers niet verstandig zijn het federale stelsel gewoon te kopiëren. De tekortkomingen zijn namelijk talrijk. Naast de hoge tarieven en de zware inningskosten ontmoedigt het systeem de arbeid en vergroot het de fiscale fraude.

Niemegeers: “Door een aaneenschakeling van perverse effecten werkt ons progressieve belastingstelsel sociale onrechtvaardigheden in de hand. Eerst en vooral speelt het mechanisme van belastingafwenteling. Mensen denken in termen van nettolonen. Hoe hoger de belastingdruk, hoe meer iemand geneigd is om de factuur door te schuiven. Uiteindelijk betaalt de consument alle belastingen, ongeacht hoeveel hij of zij verdient. Daarnaast is er het fenomeen van de fiscaal aftrekbare uitgaven. Hoe meer men verdient en hoe hoger de aanslagvoet, hoe groter het fiscale voordeel wordt. Dat is net het omgekeerde van de oorspronkelijke doelstelling van een progressief systeem. Een vlaktaks daarentegen is wel fiscaal rechtvaardig, want iedereen betaalt een zelfde percentage en door de afschaffing van de aftrekposten kunnen grootverdieners geen megavoordeel meer genieten.”

Om overgangsproblemen te vermijden, stellen de initiatiefnemers een gefaseerde invoering voor. Vuchelen: “In een eerste fase kan het tarief 35 procent bedragen met een belastingvrij minimum van 10.000 euro. Die aanslagvoet wordt toegepast op het totaal netto belastbaar inkomen. Aanvankelijk blijven alle aftrekposten bestaan. Berekeningen met cijfers voor 2006 geven aan dat zo’n stelsel 21 miljard euro oplevert. Dit is 900 miljoen euro minder dan het bestaande systeem. Het verschil zit uitsluitend in de hoogste inkomensklasse en kan eenvoudig gecompenseerd worden door de aftrekposten van deze groep in te perken.”

In de volgende fase kan de Vlaamse regering ieder jaar snoeien in de aftrekposten, wat tariefverlagingen en/of een verhoging van het belastingvrije minimum mogelijk maakt. Vuchelen: “Zo moet geleidelijk de aanslagvoet op alle inkomsten gelijk gemaakt worden, inclusief de roerende voorheffing. Dit betekent een stapsgewijze verhoging van de roerende voorheffing. Eerst naar 20 procent en later – als de vlaktaks tot 30 procent gedaald is – naar 25 procent. Finaal groeien beide tarieven naar elkaar toe. Op dat ogenblik kunnen de beleidsvoerders overwegen om de roerende en onroerende voorheffing te vervangen door een vermogensrendementsheffing.”

Emancipatie

De initiatiefnemers maken zich sterk dat de vlaktaks dankzij het belastingvrije minimum en de geleidelijke afschaffing van de aftrekposten sociaal rechtvaardig is. Niemegeers: “Met de opbrengst kan de overheid de gewenste herverdeling tussen de inkomstencategorieën financieren.”

Ook is de vlaktaks hét instrument bij uitstek om het overheidsapparaat efficiënter te maken. Vuchelen: “Uit een studie van de Europees Centrale Bank (ECB) blijkt dat de overheidsverspilling in ons land oploopt tot 34 procent. Dat komt neer op een slordige 50 miljard euro per jaar – bijna evenveel als de ontvangsten uit de personenbelasting en de vennootschapsbelasting samen. Bovendien verminderen de lage tarieven van de vlaktaks de vlucht naar managementvennootschappen en schijnzelfstandigheid. Door de vereenvoudiging van het systeem krijgt de fiscus de kans om de misbruiken grondig aan te pakken.”

Wel dient nog een zwaar gevecht geleverd te worden tegen machtige lobby’s. Niemegeers: “Met de vlaktaks verliezen de politici voor een stuk hun voorrecht om cadeautjes uit te delen. Denk aan de fiscaal aftrekbare kosten voor beveiligingsinstallaties. Een vlaktaks heeft ook een emancipatorisch effect. De overheid kan het gedrag van de burgers minder sturen en de werknemers krijgen een groter deel van hun loon ter beschikking. Zo worden ze minder afhankelijk van een eventuele uitkering van de staat.”

Door eric Pompen

“Een vlaktaks is hoegenaamd geen cadeau aan de rijken”

Jef Vuchelen”Met de vlaktaks verliezen de politici voor een stuk hun voorrecht om cadeautjes uit te delen”

Werner Niemegeers