Vlaamse karavaan in het land van Cham

De hoop in het Midden-Oosten herleeft. Syrië en Israël vatten nieuwe vredesbesprekingen zonder voorafgaandelijke voorwaarden aan. Gom Vlaams-Brabant tast kansen voor KMO’s af.

Damascus, Aleppo, Latakia.

Vorige maand bestelde het Syrische privé-bedrijf Ka’akeh uit Aleppo 100 ton droge melkpoeder bij Ecoval. Dit Belgische zuivelbedrijf maakte deel uit van de ekonomische missie van Gom Vlaams-Brabant, onder leiding van Roger Hanon en Christianne Bom, naar dit land van Cham aan de Eufraat, scharnier op de commerciële routes naar het oosten.

In het raam van de Euro-Syria-kontaktdagen van de Europese Kommissie polste een tiental Vlaamse bedrijven Barco, Daf Trucks, Ecoval, Erta Plastics, Fita, Farrago, Helvoet Pharma, Interco, Lammens, Seghers Engineering Water en SWK naar nieuwe opportuniteiten. Sinds de hervatting van de vredesbesprekingen tussen Syrië en Israël eind december komt het liberalizeringsproces in deze Arabische republiek opnieuw op dreef. De lang voor het Westen gesloten bloem opent haar kelk.

KONTRAKTEN.

Op dit ogenblik bedraagt de handelsbalans tussen beide landen meer dan vijf miljard frank. Volgens handelsattaché Antoine Amirza stijgen de cijfers gestadig : “Het Brussels milieubedrijf SEE dochter van Lyonnaise des Eaux bouwt samen met het Franse Babcock een waterzuiveringsinstallatie van 450 miljoen frank voor de stad Homs (een centraal verkeersknooppunt van meer dan 500.000 inwoners). Net als Seghers Engineering Water is SEE opgenomen in de preselektie voor een gelijkaardig projekt in het nabijgelegen Hama (350.000 inwoners)”.

Daarnaast plaatst de Belgisch-Nederlandse groep SAIT-RadioHolland tijdsignalizaties voor de lucht- en zeehaven van respektievelijk Damascus en Latakia (25 miljoen frank). Maison Mathieu, Antwerpse dochter van de Franse metaalreus Usinor/Sacilor, levert jaarlijks zo’n 20 miljoen ton staal aan Syrië (november jongstleden sleepte het nog een kontrakt van 30 miljoen frank voor de aanmaak van gasflessen in de wacht). Ook Ecoval doet al 20 jaar zaken in het land. Tractebel heeft een preliminair akkoord met de Syrische overheid voor de bouw van een elektrische centrale van 600 megawatt (4 turbines) ten zuiden van Tartous (vlakbij de grens met Libanon). En het consultingbureau Transtec dingt mee naar de begeleiding van een bedrijvencentrum in Damascus.

Nog enkele, recente leveringen : december ’95 vertrok de laatste lading van Brasschaatse Telkon-koncentratoren voor landelijke telefooncentrales naar Syrië (kontrakt van 150 miljoen frank). Twee maand geleden startte De Smet Extraction uit Edegem een installatie voor de raffinage van sojabonen in Homs (kontrakt van 150 miljoen frank) op.

“Stap voor stap schakelt Syrië over van een planekonomie naar een vrije markt,” zegt Rateb Shallah, voorzitter van de Kamer van Koophandel in Damascus : “Onze regering wil de hervorming niet te snel doorvoeren om allerlei maffia-problemen, zoals in de ex-Sovjet-Unie, te vermijden. De eerste grote hervorming was de investeringswet nr. 10 in mei ’91. Deze maatregel verleent binnen- en buitenlandse beleggers een belastingvrijstelling van vijf tot zeven jaar met vrij verkeer van personen, goederen en kapitaal.”

Tot nu toe keurde de overheid in het totaal zo’n 1400 projekten voor een totaal bedrag van ongeveer 180 miljard frank goed. Dankzij het sukses van de liberalizering denkt de Syrische president ernstig aan de ondertekening van het Gatt-vrijhandelsakkoord. Sinds de Golfoorlog voert Hafez al-Assad, die voordien steeds de Sovjet-russische kaart had getrokken, stapsgewijs privatizeringen door.

TROEVEN.

Deze liberale politiek heeft al heel wat kapitaal, dat ten tijde van de grote nationalizeringen in ’65 wegvluchtte, naar het land teruggebracht.

Afgelopen vier jaren investeerden lokale beleggers zo’n 150 miljard frank in het land. Diezelfde periode ontving Syrië circa 240 miljard frank buitenlandse steun. Op de konventie van Barcelona 27 en 28 november jongstleden kwam daar nog het Europese Meda-fonds (184 miljard frank, gespreid over vijf jaren, voor heel het Midden-Oosten) bij. In ruil legden alle landen rond de Middellandse Zee de basis voor een vrijhandelszone tegen 2010 vast. Op dit ogenblik zijn voor Syrië het derde en vierde protokol van de EU van toepassing (’86 -’96) : samen goed voor zo’n 10 miljard frank aan EIB-leningen en 3,2 miljard frank subsidies voor de modernizering van het land.

Intussen zit het vredesproces na de erkenning van de Palestijnse Autoriteit en de moord op Yitzhak Rabin in een stroomversnelling. Op 27 december begonnen Syrië en Israël nieuwe onderhandelingen, voor de eerste maal zonder voorafgaandelijke voorwaarden. Simon Peres, de nieuwe premier van Israël, is namelijk bereid zijn troepen terug te trekken uit Libanon en de Golanhoogte, mits geen aanvallen meer op zijn land plaatsvinden.

Syrië beschikt over belangrijke troeven, aldus handelsattaché Amirza : politieke stabiliteit ( nvdr president Hafez al-Assad regeert met ijzeren hand over zijn lekenstaat, wat jaarlijks tot een rapport van Amnesty International leidt wegens schending van de mensenrechten) ; geen moslimfundamentalisten ( nvdr in ’82 sloeg het Syrisch leger een opstand in Hama neer met meer dan 10.000 doden tot gevolg) ; olie-inkomsten (produktie van 600.000 vaten per dag) ; infrastruktuur (36.000 km autoweg, 2260 km spoorweg, drie zeehavens en twee internationale luchthavens) ; lage arbeidskost (gemiddeld maandloon van een arbeider bedraagt 6000 frank) en een redelijk stabiele koers (42 Syrian pounds voor één dollar).

Langzaam maar zeker verbeteren ook de handelsrelaties tussen Syrië en België. Officieel verleent de Nationale Delcrederedienst nog geen kredietwaarborgen, maar in de praktijk wordt nadat de Syrische overheid in ’94 zo’n 70 % van haar schuld aan ons land had terugbetaald voor kontrakten met de privé-sektor uitzonderingen toegestaan. Wie geen individueel akkoord kan bereiken, kan voor zijn letter of credit altijd terecht bij het Brussels filiaal van de Duitse Commerzbank, die via haar Tsjechische korrespondent voor de nodige betalingen kan zorgen. Koen Doens, eerste sekretaris van de ambassadeur Philippe Jottard in Damascus : “Je moet wel rekening houden met 1000 dollar voor bidbonds (bankwaarborg), zegelrechten van 1 à 2 % en performancebonds van 10 %.”

POLITIEK.

Alles hangt af van het vredesproces, besluit Ghassan Eddjeh, commercieel verantwoordelijke Midden-Oosten voor Besix, zelf een Syriër van geboorte : “Van zodra Israël een pakt met Syrië sluit, zal de markt echt open gaan. Tot zolang overheerst de bureaukratie.” Hij spreekt uit ervaring. Hoewel het grootste Belgisch bouwbedrijf in de regio mooie projekten uitvoert (zie Trends van 28 oktober ’93) vangt Besix in Syrië al meer dan 20 jaar bot.

“Dat komt door de politizering van de ekonomie,” bevestigt Nicolas Gilliot, verkoopdirekteur van De Smet Extraction (wereldleider in het bouwen van fabrieken voor extraktie en raffinage van vegetale oliën, met een omzet van twee miljard frank) : “Naast Iran is en blijft Syrië één van de meest gesloten landen. Je moet de juiste kontakten hebben om zaken te kunnen doen. Maar het daghet in het oosten.”

ERIC POMPEN

RATEB SHALLAH (KAMER KOOPHANDEL DAMASCUS), ROGER HANON EN CHRISTIANNE BOM (GOM VLAAMS-BRABANT) Stap voor stap schakelt Syrië over van een planekonomie naar een vrije markt.

HANDELSATTACHE ANTOINE AMIRZA Politieke stabiliteit, lage arbeidskost en goede infrastruktuur zijn de belangrijkste troeven van Syrië.