Vlaams spaargeld voor de Vlaamse economie

De terugkeer van de beleggers naar de beurs is nog niet voor morgen. Er zijn te diepe wonden geslagen. Het zal nog enige tijd duren eer de beleggers weer vertrouwen krijgen in aandelen. Voorlopig vluchten ze naar veilige spaarvormen met een vaste opbrengst, ook al ligt die historisch laag.

De aanhoudende beursmalaise blijft haar tol eisen, vooral in Vlaanderen. Het Vlaamse sterbedrijf Ontex, de luierfabrikant uit Buggenhout, houdt de beurs voor bekeken en stort zich in de armen van een buitenlandse durfkapitalist. De prelude voor een doorverkoop aan een grote multinational? Belgische aandelen vertegenwoordigen nog amper 2% van het aandelenvolume op de fusiebeurs Euronext.

Beleggen in aandelen. Het is in die omstandigheden zeer gepast en moedig van de Vlaamse regering om gezinnen aan te porren om te beleggen in Vlaams risicokapitaal. De al lang aangekondigde maatregel om particulieren met een belastingkrediet te verleiden geld ter beschikking te stellen van durfkapitaalfondsen die investeren in starters en groeibedrijven in Vlaanderen, krijgt eindelijk vorm. Dat kan bijdragen tot een kentering in het barre klimaat op de risicokapitaalmarkt, zoals de aandelenwet Cooreman-De Clercq destijds de trein van de beurshausse in de jaren tachtig mee op gang trok.

Ondertussen zette de Vlaamse regering eind vorige maand een andere schuchtere stap om het vertrouwen in aandelenbeleggingen te herstellen. Ze besliste immers om de reserves van de Vlaamse zorgverzekering voor een stukje te beleggen in aandelen. Die reserves bedragen vandaag 388 miljoen euro, en zullen op termijn verder worden opgebouwd met nieuwe dotaties uit de begroting, misschien zelfs tot een drievoud van dit bedrag of meer.

De beslissing om een deel van de reserves te beleggen in aandelen is op zich baanbrekend. De Vlaamse regering doet wat de federale regering nalaat te doen met het Zilverfonds. Maar het signaal van de Vlaamse regering blijft zwak: slechts 10% van de reserves wordt in aandelen belegd. Het signaal kreeg amper weerklank, en klonk zeer defensief: “de Vlaamse regering speelt op veilig.” Dat komt naar de beleggers niet echt over als een aansporing om in risicokapitaal te beleggen, maar eerder als een bevestiging van hun angst daarvoor. Met een beleggingshorizon tot 2010 – vanaf dan zullen de reserves voor de zorgverzekering moeten worden aangesproken – is het perfect verdedigbaar om tot 25% van de reserves te beleggen in aandelen.

Bovendien richt de Vlaamse regering haar beleggingen exclusief op aandelen met het Ethibel-label: dat zijn ondernemingen die door een onafhankelijke vzw erkend worden voor hun ‘ethisch ondernemen’. Dat de Vlaamse regering het duurzaam ondernemen wil ondersteunen, is een verantwoorde keuze. Maar dit ophangen aan een Ethibel-label als enig criterium is dit niet.

Vandaag zijn er 154 ondernemingen met het Ethibel-label, waarvan welgeteld drie Belgische/Vlaamse: Bekaert, Colruyt, Dexia. Zijn er dan geen andere ondernemingen in Vlaanderen die duurzaam zijn? Mag van een Vlaamse overheid niet worden verwacht dat ze de zorgverzekeringsreserves van haar burgers eerder investeert in de Vlaamse economie? Zeker nu ze de burgers wil aanmoedigen hetzelfde te doen?

Het is ook verre van zeker dat Ethibel garant staat voor een goede verhouding tussen risico en rendement. Integendeel, de groep van Ethibel-bedrijven is alsnog sectoraal weinig evenwichtig samengesteld. De financële sector evenals de ICT-sector zijn zwaar oververtegenwoordigd. Klassieke industriële sectoren, energie en grondstoffenverwerking zijn dan weer zwaar ondervertegenwoordigd. Ethibel heeft duidelijk een voorkeur voor zogeheten propere sectoren, die door de aard van de activiteit zelf weinig (directe) milieueffecten hebben.

Motie van wantrouwen. Deze sectorale focus maakt van het Ethibel-universum niet alleen een riskante belegging, maar laat de wereld volgens Ethibel ook ver af staan van de werkelijkheid van de Vlaamse economie. Alles zetten op het Ethibel-label lijkt veel op ideologisch doctrinair denken, los van de realiteit. Een motie van wantrouwen ten aanzien van de Vlaamse economie, waarvan de Vlaamse burger niet echt beter wordt.

Het valt te hopen dat de Vlaamse regering de volgende jaren bij het beheer van de reserves van de zorgverzekering wat minder doctrinair handelt en wat meer oog heeft voor de werkelijke belangen van werkend Vlaanderen. Bijvoorbeeld door wat meer te investeren in een korf van ondernemingen die investeren en jobs creëren in Vlaanderen. Zoals bijvoorbeeld de IN-flanders, een korf met de honderd grootste beursgenoteerde werkgevers in Vlaanderen. Deze benadering zou alleszins veel beter aansluiten bij de maatregel om risicokapitaal bij de burger te mobiliseren voor starters en groeiers.

Jan Van Doren [{ssquf}]

De auteur is adjunct-directeur van de VEV-studiedienst.

Het valt te hopen dat de Vlaamse regering de volgende jaren wat meer oog heeft voor de werkelijke belangen van werkend Vlaanderen.