‘Verkoop is vandaag niet aan de orde’

Dat AXA Bank Europe faalde in de stresstesten van de ECB, lag vooral aan de kredietportefeuilles uit Oost-Europa, die intussen grotendeels opgekuist zijn. Maar ook in België dringt een herprofilering van de bank zich op. “Het rendement moet omhoog”, zegt CEO Jef Van In.

AXA Bank Europe is in veel opzichten een buitenbeentje. Ze maakt deel uit van een grote verzekeringsmaatschappij, die de bank vooral beschouwt als een distributiekanaal voor verzekeringen. Bovendien telt ze eigenlijk maar één kernmarkt meer: België. De expansie richting Oost-Europa werd na de financiële crisis teruggedraaid (zie kader Van België naar Oost-Europa en terug).

In België maakte AXA Bank vorig jaar 15 miljoen euro winst, wat neerkomt op 2,5 procent rendement op eigen vermogen. Veel te weinig om een aandeelhouder te plezieren. Dan kun je de boel beter verkopen. Nochtans staat de bank niet te koop, beklemtoont CEO Jef Van In: “Vandaag is dat niet aan de orde. Er is beslist om AXA Bank te herpositioneren. Door de kosten te drukken en de inkomsten te verhogen, willen we binnen drie jaar een aanvaardbaar rendement kunnen voorleggen.”

Mogen we de Oost-Europese expansie een mislukking noemen?

JEF VAN IN. “De beslissing om naar Oost-Europa te gaan, is genomen in 2007. Toen waren de rentevoeten nog veel hoger. Achteraf bekeken is het gemakkelijk om te zeggen dat het de verkeerde strategie was. Op dat moment trokken veel West-Europese banken naar Oost-Europa. Het IMF en de OESO voorspelden een economische groei van 8 tot 10 procent per jaar. Dat is er nooit van gekomen. En de rente is gedaald. Als je dan een portefeuille van spaartegoeden wilt opbouwen, rest er nauwelijks nog een transformatiemarge. Dat maakt het moeilijk een succesvolle business op te bouwen.”

Wat rest, is een bank in Hongarije. Niet meteen een land waar je als bank blije dagen beleeft?

VAN IN. “In Hongarije hebben we nog 1 miljard euro hypothecaire kredieten in portefeuille, waarvan ongeveer de helft in Zwitserse frank. In feite zijn we daar vrij tevreden over. Doordat we al drie jaar geen nieuwe leningen toekennen, zijn de slechte kredieten al bovengekomen, en daarvoor zijn provisies aangelegd. Wat overblijft, is een vrij performante portefeuille van huisvaders die braaf hun verplichtingen nakomen.

“De Hongaarse overheid kan nog bijkomende maatregelen opleggen die leiden tot extra verliezen. Maar er zijn al grote buffers aangelegd voor Hongarije, we zijn goed gekapitaliseerd, en we maken deel uit van een groep die 4 tot 6 miljard euro winst op jaarbasis maakt. Stel dat we nog enkele tientallen miljoenen extra verlies oplopen, over wat hebben we het dan: amper 1 procent van de jaarwinst van AXA.”

Hoeveel heeft het Oost-Europese bankavontuur AXA gekost?

VAN IN. “Heel eerlijk: ik heb de berekening niet gemaakt. Typisch aan een greenfield-operatie is dat je opstartverliezen hebt en als je die activiteiten dan vrij snel sluit, zijn er ook weer verliezen die moeten worden afgeschreven. Maar we zijn nog altijd beter af dan de banken die acquisities in Oost-Europa hebben gedaan, en die ook nog eens hun overnameprijzen moeten afschrijven.”

België is al die jaren winstgevend gebleven, maar te weinig?

VAN IN. “Ja, de winstgevendheid van AXA Bank in België is vandaag gewoon te laag. Daarom hebben we in februari een transformatieplan gelanceerd om de bank rendabeler te maken. Winstgroei is absoluut noodzakelijk voor een bank die commercieel wil groeien en meer kredieten wil verstrekken.”

Wat zijn de hoofdlijnen van het transformatieplan?

VAN IN. “Ten eerste moet de personeelsproductiviteit met 15 procent omhoog. Dat willen we realiseren door de lonen gedurende drie jaar met maximaal 2 procent te laten aangroeien, door het aantal vakantiedagen in lijn te brengen met het sectorgemiddelde, en door 148 van de 850 personeelsleden te laten afvloeien. Het merendeel zal gebeuren op natuurlijke wijze, maar er zal ook een beperkt aantal ontslagen vallen. Al die zaken zijn vastgelegd in een cao die ondertekend is door de drie vakbonden en door meer dan driekwart van het personeel is goedgekeurd. Dat toont dat ze het toekomstplan van de bank onderschrijven.”

Ook met de agenten heeft u een vergelijk gevonden?

VAN IN. “We zijn een vermindering van de commissies met gemiddeld 15 procent overeengekomen. Maar eigenlijk gaat het om een hervorming van het commissiesysteem in functie van de nieuwe strategie van de bank. De agenten moeten klanten overtuigen om van AXA Bank hun hoofdbank te maken. Daarnaast willen we ons productaanbod en de achterliggende processen substantieel vereenvoudigen.”

AXA Bank had vorig jaar een cost/income-ratio van 80 procent. Dat is onwaarschijnlijk hoog?

VAN IN. “Dat is te hoog, dat klopt. We willen naar 65 procent in drie jaar tijd. Wat in ons geval een grote rol speelt, is de bankentaks. Die weegt heel zwaar. In 2007 betaalde AXA Bank 7 miljoen euro aan bankentaksen, dit jaar is die bijdrage gestegen tot 45 miljoen euro.

“Het is echt geen toeval dat zeven spaarbanken, waaronder AXA Bank, bij het Grondwettelijk Hof een klacht ingediend hebben tegen de bankentaks. Spaarbanken die zich vooral financieren met spaardeposito’s, moeten in België twee tot drie keer zoveel bankentaksen betalen als de vier grootbanken, die zich ook op de markten financieren. In andere landen heeft de overheid de taksen veel meer gebaseerd op het balanstotaal of het risicoprofiel van de banken. Wat logischer is, als je weet hoe de financiële crisis tot stand is gekomen en welke banken door de overheid gered moesten worden. Ik hoop dat de nieuwe regering deze situatie rechttrekt en een level playing field creëert.”

Meer regelgeving is toch een logisch uitvloeisel van de uitwassen van de financiële crisis?

VAN IN. “Natuurlijk, maar door dezelfde regelgeving in te voeren voor alle banken heeft Europa een opportuniteit gemist. Er was veel beter een onderscheid gemaakt tussen spaarbanken en universele banken. Nu geldt het principe ‘one size fits all’. Dat is alsof je kerncentrales en windmolenparken dezelfde veiligheidsnormen zou opleggen. In zulke omstandigheden is geen enkel windmolenpark nog rendabel, en aan het einde van de rit blijven alleen de kerncentrales over. In Europa noch in België is dit debat gevoerd: welk soort bankenlandschap willen we?”

Het imago van AXA Bank mist duidelijkheid, het is een beetje mossel noch vis. Hoe wilt u zich differentiëren van de concurrentie?

VAN IN. “Wij zetten in op de zelfstandige bankagent, die lokaal sterk verankerd is. Die mensen hebben er alle belang bij hun klanten goed te adviseren, want ze blijven doorgaans tot hun pensioen in dezelfde wijk of hetzelfde dorp. Ik weet dat er al jaren beweerd wordt dat de zelfstandige bankagent zal verdwijnen, maar de realiteit is anders. Klanten zoeken voor financieel advies, een krediet of een belangrijke investeringsbeslissing nog altijd een vertrouwenspersoon. Dat vullen we aan met een sterk vereenvoudigd productaanbod en performante systemen voor thuis- en mobiel bankieren. Wij zijn daarin geen innovator, maar als we merken dat iets aanslaat, bieden we het ook aan.”

AXA heeft enkel in België nog een eigen bank, die begin dit jaar losgekoppeld werd van de Belgische verzekeringsmaatschappij en onder de rechtstreekse controle van de Franse moedergroep gebracht werd. Niets lijkt een verkoop in de weg te staan?

VAN IN. “Ik kan daar heel duidelijk in zijn: AXA Bank staat niet te koop. De bank is op dit moment heel belangrijk in de strategie van AXA in België. Ze is goed voor driekwart van de levensverzekeringen die AXA in ons land aan particulieren verkoopt. In schadeverzekeringen loopt dat marktaandeel op tot een kwart. Niemand wil zo’n aanbrengkanaal kwijt. Bovendien zorgt de bank ervoor dat het AXA-logo en -merk in 700 dorpen en wijken prominent aanwezig zijn. En het doel van het transformatieplan is het rendement van de aandeelhouder te verhogen tot een niveau dat hem tevredenstelt.”

Als verzekeringsmaatschappij heeft AXA toch geen eigen bankkanaal nodig? In de meeste landen sluit de groep distributieovereenkomsten met een of andere bank.

VAN IN. “Ja, maar in land A doen we A en in land B doen we B, gewoon omdat dat lokaal de beste aanpak is. In sommige landen is AXA een directe speler, in andere werken we met makelaars, en in nog andere zijn er exclusieve verkoopovereenkomsten met banken. Soms verkopen we de verzekeringen onder de eigen merknaam, soms onder die van de tussenpersoon. En in Frankrijk hebben we een net van AXA-verzekeringsagenten, die ook bankproducten verkopen. Ik wil maar zeggen: er zijn bijna zoveel commerciële strategieën als er markten zijn. Het is niet zo dat er in het hoofdkantoor in Parijs een bijbel ligt die iedereen bij AXA moet volgen.”

Hoe ziet u de Belgische bankenmarkt evolueren? Volgens gouverneur Luc Coene van de Nationale Bank zijn er te veel banken en is er behoefte aan consolidatie.

VAN IN. “Er is vooral behoefte aan een gediversifieerd ecosysteem, bestaande uit zowel grootbanken als spaarbanken. Als er een nieuwe consolidatie komt, zoals de gouverneur wil, bestaat het risico dat er drie grote spelers overblijven, waarvan twee buitenlandse. In andere landen van West-Europa domineren ook een beperkt aantal grootbanken de markt, maar het zijn stuk voor stuk lokale spelers. Ik ken maar één land in de wereld waar drie van de vier grootbanken in buitenlandse handen zijn, en dat is Swaziland. Ik vind dat we moeten nadenken over de toekomst van onze bedrijven en gezinnen, en de manier waarop zij in de toekomst hun plannen financieren.”

PATRICK CLAERHOUT, FOTOGRAFIE KRIS VAN EXEL

“In België moeten spaarbanken twee tot drie keer zoveel bankentaks betalen als de grootbanken”

“De agenten moeten klanten overtuigen om van AXA Bank hun hoofdbank te maken”