Vechtend over de beursvloer

In 2002 zal de strijd tussen de beurzen zich steeds meer naar de achterkamertjes verplaatsen. Wie er als eerste in slaagt zijn dure backûoffice uit te mesten, zal zijn concurrenten immers steeds een stap voor zijn.

Hogere volumes, lagere kosten

De Europese beursconsolidatiegolf zal in 2002 onverminderd doorgaan, omdat twee eigenschappen hoog op het verlanglijstje van de Europese beurzen staan: meer liquiditeit en lagere transactiekosten. De grote beleggers willen hoge handelsvolumes om hun grote orders door de beurs te kunnen jagen zonder de prijs te ontwrichten. De institutionelen beleggen ook steeds meer sectoraal en dus grensoverschrijdend, en dat uiteraard liefst tegen lage kosten.

Wat staat hogere volumes en lagere kosten in de weg? De fragmentatie van de beurzen, met de nationale grenzen nog steeds als voornaamste breuklijnen. Het is bekend dat een grensoverschrijdende aandelentransactie in Europa tot tienmaal duurder is dan de gemiddelde transactie in de Verenigde Staten. “15% van de grensoverschrijdende transacties in Europa loopt fout en moet manueel heruitgevoerd worden. De foutenmarge terugbrengen naar 10% zou een investering vragen van 600 miljoen dollar,” aldus Guillerot.

Een van de hinderpalen is de verschillende nationale wetgeving. De markt wacht wel niet op de dralende wetgever om grensoverschrijdende systemen te bouwen, maar de klus om aangepaste ICT-systemen te bouwen wordt er niet eenvoudiger door. De beurs met de beste transactietechnologie heeft in elk geval de beste papieren om de anderen de loef af te steken. Wat schaalgrootte kan daarom geen kwaad om de ontwikkeling van de dure ICT-systemen te kunnen financieren. Euronext boert techologisch goed op basis van het Parijse systeem. Beurzen die een goede technologie koppelen aan grote volumes vormen de leiders (zie grafiek: Sterke en zwakke beurzen in Europa). De kleintjes moeten aansluiten bij een grote speler of moeten zich op een niche werpen.

Naar één Europees clearingsysteem?

De kostenangel zit echter niet in het verhandelen van de aandelen zelf. De grote kosten van een Europese aandelentransactie komen voort uit het clearen (waarbij een centrale tegenpartij alle orders op zich neemt en waarborgt dat voor elke koper een verkoper wordt gevonden en vice versa) en het afwikkelen (de eigenlijke levering van de aandelen tegen cash).

In de VS is er één clearingsysteem operationeel, terwijl elke Europese beurs het nog met zijn eigen clearing- en settlementsysteem moet rooien. Euronext heeft bijvoorbeeld Clearnet, Londen heeft London Clearing House. Alleen Euroclear, gevestigd in Brussel en ook hofleverancier van Euronext, en het Luxemburgse Clearstream, voor 50% in handen van de Deutsche Börse, doen grensoverschrijdende transacties in Europa, maar dan alleen op het vlak van settlement.

Het is tekenend dat Nasdaq Europe het Amerikaanse clearingsysteem DTCC hanteert. Waarnemers zijn het erover eens dat als de consolidatie op het vlak van de clearing niet opschiet, de consolidatie van de beurzen zelf ook zal stilvallen. Wellicht evolueert Europa naar een Amerikaans model: één of enkele dominante Europese clearinghuizen die dan hun diensten aanbieden aan verschillende beurzen. Dat model trekt een streep door de verticale integratie waarbij een beurs zowel handel, clearing als settlement doet. Vraag blijft dan welk Europees clearinghuis het laken naar zich toe kan trekken. De al geciteerde spelers horen uiteraard bij de grootste kanshebbers. Maar ook hier is de nationale reflex sterk. En zullen beurzen hun clearing- en settlementsystemen willen uitbesteden en laten opgaan in een groter geheel? Begin december sprong de geplande fusie tussen Euroclear en Clearstream af. Dat huwelijk had de Europese effectenhandel jaarlijks 250 miljoen euro kunnen opleveren. De strijd in de achterkamer kan beginnen. En in tegenstelling tot Euronext, heeft de Deutsche Börse zijn munitie gespaard voor dit gevecht.

Daan Killemaes

De auteur is redacteur bij Trends.

[2002]

De Europese beursconsolidatiegolf zal in 2002 onverminderd doorgaan.

[2002]

De twee belangrijkste doelstellingen van de Europese beurzen: meer liquiditeit en lagere transactiekosten.