Van kattenaids tot varkenspest

Okapi Sciences stoomt richting lancering van medicijnen tegen herpes en aids bij katten. Maar dat is slechts de voorbode van een rist antivirale producten voor huisdieren en veestapels. Niet verwonderlijk dat de kleppers in de diergeneesmiddelensector aan de deur kloppen van het Leuvense biofarmabedrijf.

Okapi Sciences mikt voluit op de ontwikkeling virusremmers voor dieren, een braakliggend terrein in dierengezondheidszorg. “We zijn vandaag de enigen die antivirale moleculen ontwikkelen voor dieren”, zegt CEO Erwin Blomsma. “En we zijn heel ambitieus.” Okapi wil jaarlijks een medicijn lanceren. En dat maakt indruk in een sector waarin de wereldspelers, inclusief Pfizer, Novartis, Bayer, MSD en Merial (Sanofi-Aventis), gecombineerd jaarlijks slechts drie à vier producten uit hun pijplijn voor diergeneesmiddelen kunnen persen. “Wij voelen dat de kennis over veterinaire virologie ontbreekt bij de top tien”, zegt Blomsma. Vrij onbegrijpelijk, gezien de omvang van de markt. Huisdieren worden vaker ziek dan gedacht. Alleen al in Europa passeren jaarlijks meer dan 10 miljoen katten en honden met virusinfecties bij de dierenarts.

Okapi, dat eind 2007 werd opgericht, verwacht eind 2014 zijn eerste medicijn op de markt te hebben. Dat antiviraal product tegen herpes bij katten zou in 2015 worden gevolgd door een middel tegen kattenaids. Die ziekte wordt veroorzaakt door een virus dat verwant is met het hiv-virus dat aids veroorzaakt bij mensen, maar voor de mens wel ongevaarlijk is. Het virus uitroeien doet het product niet, de symptomen verlichten wel. De twee producten, die worden getest aan de Gentse universiteit, hebben een stevig potentieel. Gemiddeld moet iedere dierenarts jaarlijks 60 gevallen van herpes bij katten behandelen. “Aangezien het aantal dierenartsen in Europa op 100.000 wordt geschat, spreken we al gauw van 5 à 6 miljoen behandelingen. Wij mikken op 1 miljoen daarvan”, rekent de 44-jarige Blomsma voor. Kattenaids wordt jaarlijks per dierenarts gemiddeld 10 tot 20 keer vastgesteld, en is dus ook potentieel goed voor enkele miljoenen behandelingen.

Maar voor de in Nederland geboren CEO zijn de twee kattenproducten slechts het begin. Zowel voor katten als voor honden zijn er tientallen potentiële antivirale producten. “Er wordt daarbij ook naar vrij exotische dingen gekeken, die economisch nog niet zinvol zijn. Tenzij een sjeik zegt dat hij het voor zijn dier wil hebben.” ( lacht)

Voor 2016 en 2017 staat de lancering van antivirale middelen voor honden gepland, maar details geeft Blomsma niet. Voorts wordt gewerkt op medicijnen voor nutsdieren, zeg maar runderen, varkens en schapen. “Daar zijn de uitdagingen enorm. Dat is ook de reden waarom de Boerenbond in ons heeft geïnvesteerd.” In de pijplijn zitten producten tegen mond- en klauwzeer en varkenspest, die de voorbije jaren wereldwijd lelijk hebben huisgehouden en de landbouwsector miljarden hebben gekost. “We hebben al aangetoond dat we een uitbraak van varkenspest kunnen stoppen in enkele weken”, zegt Blomsma. “Maar het moet ook allemaal economisch en politiek haalbaar zijn.”

Okapi kijkt ook naar nieuwe bedreigingen voor de veestapel, inclusief infecties die mogelijk van Afrika naar Zuid-Europa verschuiven.

Geen klassieke starter

Dat Okapi snel kan schakelen, is natuurlijk te danken aan het feit dat niet op mensen moet worden getest. “Je hoort vaak dat voor kankervaccins 900 of 1000 mensen worden getest. Dan weet je dat het heel duur wordt. Wij hebben misschien 30 of 40 patiënten nodig. Dat maakt het allemaal veel haalbaarder.” Blomsma heeft bovendien van meet af contact gezocht met de goedkeuringsautoriteiten EMA in Europa en FDA in de VS. Die hadden nog geen ervaring met antivirale producten voor dieren maar stelden zich constructief op, zegt Blomsma. Vooral bij de vaak gevreesde FDA was dat niet vanzelfsprekend. “Overleggen was heel gemakkelijk. We hebben een speciaal regime gevraagd, een soort weesgeneesmiddelstatus.” Mogelijk komen daardoor de eerste twee producten zelfs eerder in de VS op de markt dan in Europa, waar een centrale registratie voor de 27 landen wordt aangevraagd.

Okapi is ook niet van nul begonnen. “We zijn geen klassiek opstartend bedrijf”, zegt Blomsma. We hebben bekeken voor welke antivirale producten veel werk is gedaan in dierenmodellen in aanloop naar het humaan geneesmiddel.”

Voor het herpesmiddel werd trouwens eerst naar een andere diersoort gekeken, de dure koi-vissen. Die worden vaak getroffen door het virus. “In sommige gevallen sterven ze allemaal. De eigenaar is zo een fortuin kwijt. Maar dat was voor een jong bedrijf economisch bekeken niet het beste product om te ontwikkelen”, geeft Blomsma toe. Okapi ontwikkelde wel een testkit om te zien of het virus in de vijver aanwezig is. “In tien minuten kan je weten of er risico is.” Om de diagnostische kit in een groot deel van Europa op de markt te brengen, heeft Okapi een distributieakkoord gesloten met MegaCor Diagnostik. En geneesmiddelen voor huisdieren verdelen is zeker uit den boze. “Om die 100.000 dierenartsen in Europa allemaal te bereiken, moet je 90 à 100 mensen hebben. Dat is zelfmoord voor een bedrijfje als het onze”, zegt de CEO.

Geen geldzorgen

Okapi Sciences gaat intussen nog door de geplogenheden van het modale jonge biotechbedrijf: geld verslinden met onderzoek en ontwikkeling zonder dat daar inkomsten tegenover staan. Het bedrijf werd eind 2007 opgericht door Johan Neyts, professor aan het Leuvense Rega Instituut, Stefaan Wera en Blomsma. Een jaar later werd 8,5 miljoen euro opgehaald in een eerste kapitaalronde. Het gros van dat geld is gespendeerd aan O&O, maar Blomsma maakt zich over financiering nauwelijks zorgen. Hij voorspelt zonder verpinken een break-even in 2015, en mogelijk nog vroeger. De beloftevolle pijplijn van het bedrijf trekt zoveel aandacht dat Okapi de keuze heeft tussen de gegadigden. Voor het kattenherpesproduct, in de vorm van oogdruppels, is de appetijt groot. Blomsma praat met alle belangrijke spelers, maar één niet genoemde toptienspeler ligt in poleposition.

Blomsma denkt ook openlijk aan nauwere vormen van samenwerking, en sluit zelfs een overname over een paar jaar allerminst uit. “Een beursgang is niets voor ons, maar we zullen allicht wel gaan naar een partnerschap of acquisitie. Wij willen jaarlijks een medicijn lanceren. Je kan je dus voorstellen dat grote bedrijven nu op een iets andere manier naar ons kijken”, glimlacht Blomsma. “Voor de investeerders is niets mooier dan binnen drie à vier jaar een mooie multiple te realiseren.”

Blomsma laat zich niet opjagen. Indien nodig komt er eerst een nieuwe kapitaalronde. De meeste aandeelhouders zien het zitten, en er zijn genoeg potentiële nieuwkomers om geld op tafel te leggen.

Maar wat er ook gebeurt, Okapi blijft in Leuven. “Zelfs bij een overname”, benadrukt Blomsma. “Je voelt bij onze gesprekspartners dat die de expertise hier willen houden. Het mekka van de virologie zit hier in het Rega Instituut van de KU Leuven, we krijgen ondersteuning van de overheid, en we zitten tussen Gent en Luik, twee andere universiteiten waarmee we samenwerken. Dit is voor ons een prachtige zone.”

BERT LAUWERS, FOTOGRAFIE PAT VERBRUGGEN