De auteur is hoofddocent aan de Universiteit Gent en partner van de Vlerick Leuven Gent Management School.
U hebt het ook in uw kwaliteitskrant kunnen lezen. Sir Alex Ferguson, de alom gelauwerde manager van Manchester United, heeft zijn sterspeler David Beckham extra gemotiveerd door hem een voetbalschoen naar het hoofd te slingeren. De hechtingen aan Beckhams slaap werden door deze professionele voetballer trots gedragen als ode aan deze eeuwenoude motivatietechniek. Dat echtgenote Posh Spice er niet echt mee kon lachen, is op dit superprofessioneel niveau niet relevant. Sir Alex Ferguson is immers de meest succesvolle manager van Manchester United in de nochtans lange geschiedenis van dit Britse bedrijf, met zelfs verkooppunten in Azië: zevenmaal landskampioen, de FA Cup, twee League Cups, de Europa Cup I, de wereldbeker, de Europa Cup II, de Uefa Cup en de Europese Super Cup
De methode van de haardroger. Sportanalogieën zijn al enkele jaren in. Een manager is geen baas meer, geen chef, neen hij is coach geworden. Eminente sportcoaches (denk maar aan de Belgische coach aller coaches, de boven alle twijfel verheven Jean-Marie Dedecker) worden ten tonele gevoerd als inspiratiebron voor bedrijfsleiders. Er verschijnen ernstig bedoelde boeken over het motiveren van je ploeg professionals alsof het supersterren zijn.
Maar al die boeken zitten goed fout. Telkens wordt er immers van uitgegaan dat principes zoals respect, openheid en erkenning echte wondermiddelen zijn. Een coach, een mentor, een facilitator moedigt aan, begeleidt, stimuleert. Baarlijke nonsens. De voetbalschoen erin.
Manchester United is een beursgenoteerd bedrijf. Vele uitvoerende werknemers (geen hand- maar voetarbeiders) verdienen er meer dan de meeste CEO’s in Vlaanderen. Als je ergens kan gaan leren hoe je topprofessionals motiveert, zal het daar wel zijn. Van Ferguson is bekend dat hij vooral de methode van de haardroger gebruikt: vlak voor een speler gaan staan en stevig brullen, zodat het haar van de speler lichtjes te berde rijst. Uitkafferen, intimideren, afsnauwen, in het publiek vernederen. Dat is pas leidinggeven.
De loop van de geschiedenis heeft aangetoond dat de meest eminente topmanagers dergelijke technieken succesvol hebben toegepast. Harold Geneen van het ooit zo succesvolle ITT intimideerde zijn medewerkers zo sterk dat ze als kleine jongens afdropen. De bezoeken van Geneen aan Antwerpen waren legendarisch. Het is maar toen Alcatel de succesvolle methoden van den Bell verwaarloosde dat de moeilijkheden begonnen. Vroeger was werken voor den Bell een blanco cheque voor het leven. Nu weet je niet meer wanneer de volgende golf afdankingen zal plaatsvinden.
De ‘manager van de eeuw’, Jack Welsh, kon zelfs niet meer normaal praten. Die brulde al als hij gewoon het adres van iemand vroeg. Hoe zou hij anders aan zijn bijnaam Neutron Jack geraakt zijn? Bij de managementopleidingen van General Electric is moeten optreden in de leeuwenkuil een van de meest gevreesde momenten. Je wordt er als het ware uitgekleed door de directie.
Ook in de politiek zijn de driftbuien van eminente politici bekend bij alle insiders. Alleen als je ooit eens zo’n driftbui op televisie tentoonspreidt, kan het je politieke carrière schaden. Maar voor de rest kan het geen kwaad om geregeld te brullen, intimideren en kleineren. Namen noemen in dit kleine landje is altijd delicaat. Maar beste lezer, u kent toch ook wel die zogenaamde charismatische bedrijfsleider die eerder les lijkt gevolgd te hebben aan The Stalin School of Management onder het motto: vrijheid is goed, controle is beter. En hoe vernederender die controle, hoe effectiever blijkbaar.
Laten we dus in ere herstellen wie in ere hersteld moet worden. Vlaanderen heeft ooit een opleiding gekend – de Leading Success People – waar de publieke vernedering, de leeuwenkuil (tiens, waar zou General Electric zijn inspiratie hebben gevonden?), de angst, de fear-factor een essentieel onderdeel vormden. Toen deze trainingen in bredere kringen bekend geraakten, werd LSP een soort scheldwoord, een symbool van al wat onprofessioneel, onethisch en uiterst gevaarlijk was.
Maar wat blijkt nu? Dat de meest eminente trainer van een van de beroemdste bedrijven uit het Verenigd Koninkrijk tot deze leerschool behoort. Sport staat model voor de jeugd, sport brengt waarden bij.
Richard Nixon, kom terug! Het is dus de hoogste tijd om de grote dwaling der emotionele intelligentie recht te zetten. De psychologen hebben overduidelijk een verkeerde leer gepredikt. Hun eerste slogan was: controle van de eigen emotie. Niet woedend worden, maar af en toe eens toornig.
En wat leren we nu uit al die eminente rolmodellen? Vlieg uit je krammen, verlies je zelfbeheersing, gooi met voetbalschoenen, en zo die niet voorhanden zijn, gooi dan met het servies. Richard Nixon, kom terug, alles is vergeten en vergeven. Zelfs Vietnam was een inspirerende periode voor een groot volk. Het tweede wat de emotionele intelligentie ons op de mouw heeft trachten te spelden, was empathie, respect, warme aandacht voor de evenmens.
Wat leert ons de geschiedenis van de succesvolle leider? Net het omgekeerde: vermorzel ze, laat ze in het stof kruipen tot ze exact doen wat jij wilt. En als je volkomen onvoorspelbaar van mening verandert, wat moeten ze dan doen? Ze hadden maar moeten raden wat je wou. Waarom betaal je hen tenslotte zo veel?
Het wordt stilaan tijd dat Ferguson een eredoctoraat krijgt. Zo’n man combineert zakelijk en sportief inzicht met een scherpe visie op de essentie van motivatie. Zo’n man draagt al een adellijke titel. Alleen een wetenschappelijke erkenning ontbreekt nog op zijn palmares. Ik wil met plezier zijn laudatio uitspreken. Ik zal hem dan met alle plezier in het publiek vernederen, uitkafferen en blameren. Dat zal hem des te meer motiveren om een nog betere leider te worden. Want zo werkt dat blijkbaar.
Marc Buelens
Charismatische bedrijfsleiders volgen les aan The Stalin School of Management.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier