TSJECHIE VERDOFT

ECONOMISCHE PROBLEMEN BLIJVEN.

De overstromingen hebben de economische problemen van Tsjechië die losbraken in de lente verslechterd. Losbraken is het juiste woord. Na de Tsjechische onafhankelijkheid op 1 januari ’93 viel er zelden een boos woord over het economische beleid van eerste minister Vaclav Klaus. Alom werd hij bejubeld. Enkele maanden na de lentecrisis is de Tsjechische reputatie fel beschadigd en draaien de blikken naar Polen, hét lichtende voorbeeld. De wat meer morsige Polen hebben zonder ijdelheid hun industrie geprivatiseerd en gezond gemaakt. De Tsjechen stelden zich wel steevast op als flinke liberalen. De daden klopten niet steeds met de woorden. De huurprijzen worden strak gecontroleerd, de metrotickets in Praag zijn aalmoezen, de banken en vele grote bedrijven nog staatseigendom. Grote delen van de Tsjechische industrie vielen in de handen van beleggingsfondsen die gecontroleerd werden door (overheids-)banken. Dus een nep-privatisering. De Tsjechische economie is vandaag in een fase van realiteitszin beland.

Het tekort op de lopende rekening van Tsjechië klom in 1996 tot 8,5 % van het bruto binnenlands product (BBP). Een alarmpeil. Vaclav Klaus acteerde dit percentage met grote gelatenheid. Een tekort was normaal in deze ontwikkelingsfase van de Tsjechische economie door de hoge invoer van machines en andere investeringsgoederen, vond hij. De waarheid daagde in de lente toen de koruna onder internationale druk kwam. Het eerste reddingspakket van de regering bestond uit uitgavenbeperkingen, invoerbelemmeringen en loonbeheersing. Dat werd gekoppeld aan beloften om de industrie sneller te privatiseren en plannen om de kapitaal- en bankenmarkt te moderniseren. Drie miljard dollar en hogere intrestvoeten werden ingezet om de koruna gekoppeld te houden aan de dollar/DM-koers. In mei was de centrale bank verplicht om de munt te laten zweven, wat het einde betekende van zes jaar trotse stabiliteit. Een nieuwe minister van Financiën werd enkele dagen later benoemd, het kabinet kreeg meer nieuwe gezichten en een tweede trein besparingen ging op de sporen. De centrale bank begon aan een veel te laat aangevatte actie om de banksector te saneren.

In juli braken de elementen los. Een derde van het Tsjechische grondgebied verdween onder water : 200 boerderijen gingen kopje onder, 200.000 dieren verdronken, de graanoogst verrotte. Een vijfde van de Tsjechische industriële productie is gesitueerd in het rampgebied. De regering emitteert bijzondere obligaties en pompt kredieten uit het Fonds voor het Nationale Patrimonium om de hoger dan geplande overheidsuitgaven en het verlies aan belastinginkomsten te compenseren. Het BBP zou kunnen dalen met 1 procent, en dus niet stabiel blijven, zoals verwacht.

De regering-Klaus schoot door lankmoedigheid en té groot zelfvertrouwen zichzelf in de voet. Moeizaam wordt de koers gekeerd. Hoe lang zal deze regering overleven ? Verkiezingen worden verwacht in ’98 of ’99, dus vóór de officiële datum in 2000. De sociaal-democraten winnen volgens betrouwbare opiniepeilingen. In Praag verschijnen dan na zeven jaren van liberaal beleid, politici die overheidsuitgaven laks beheren, een zacht sociaal stelsel voorstaan en de rol van de privé-sector onderschatten.

F. Cr.