TOT 25 JAAR GEEN BIJSTAND MEER

“Geef jongeren tot 25 jaar geen bijstand meer. De overheid moet ze direct werk aanbieden of een scholing.” Dat radicale voorstel komt van de Nederlandse liberalen en wordt ondersteund door een lijvig rapport, ‘De verzorgingsstaat herwogen’. In tegenstelling tot België drijven de verkiezingen van november in Nederland niet op buikgevoelens.

Wij kijken naar ze met een mengeling van lacherigheid en eerbied. De officiële Nederlanders zijn voor ons korstdroog, ambtelijk en formalistisch. Dominees in een stofjas. Wij verkiezen ons beleid van bon vivants. Een rekenfoutje min of meer bij het ministerie van Financiën, laat maar waaien. Tien gevangenen min of meer na hun penitentiair verlof, laat maar waaien. Een cadeau van 100 miljoen euro voor de kiezers (betaald door een energiemonopolist die wij op de knieën moeten krijgen), laat maar waaien. Ten noorden van Brussel staat een Maginotlinie van papier en ernst. Federaal Brussel is een zuidelijke administratiestad, de Vlaamse regering tracht luchtfietsend bij het Nederlandse sérieux te geraken.

Quango met ballen. Nederlandse politici en hun raadgevers zitten ‘s avonds onder de leeslamp. Met de regelmaat van een klok verschijnen toekomstbespiegelingen met cijfers, koene prognoses en gedurfde raad. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) is de Bentley van de advieswereld. Aan zijn jongste studie, 282 bladzijden, is anderhalf jaar gewerkt.

Het Nederlandse studiewerk staat in gunstig contrast met het amateurisme van ons federale en veel Vlaamse regeringswerk. Dat drijft op nota’s van kabinetten, van het Planbureau, van de Vergrijzingscommissie, van de Nationale Bank, van de administratie en sporadisch van een studiedienst van een partij of een vrije denktank.

Studie en ernst zijn het kenmerk van Nederland, goede wil en nattevingerwerk het kenmerk van België. Vrije geesten worden bij ons in theorie hoog geacht, in de praktijk halen zij zelden de status van influisteraar. Neem de groei van de quango’s in Vlaanderen. Quango’s zijn quasinongovernmentalorganisations, dus de laag van adviesraden tussen de regeerders, de administratie en de bevolking. De Mina-raad voor milieukwesties heeft Vlaanderen gezonder en groener gemaakt. Er zijn andere Vlaamse quango’s, de meeste behoren tot die soort die prettig zijn om mensen een indruk van belangrijkheid te geven, die de minister helpen om zich op voorhand uit de wind te zetten (want het is de quango waarnaar hij verwijst als hij een stommiteit doet) en die subsidieslaven kunnen kweken. Hoeveel professoren verdubbelen in Vlaanderen niet hun wedde met te zetelen in quango’s die aan de subsidiekraan zitten en dus centen kunnen bestemmen voor hun academische dada of privéadviespraktijk?

Een Nederlandse quango met ballen is dus de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Een Belgische evenknie is er niet. In De Verzorgingsstaat herwogen pakt de WRR uit met harde raad. Wat dacht u van een speciale belasting voor afgestudeerde academici? Die gedachte is fiscaal ambetant voor de licentiaten en doctors van Nederland. Mensen die een fors persoonlijk profijt halen uit hun hogere opleiding dienen daarvan een deel terug te betalen, oordeelt de WRR. De invoering van die belasting gaat dan wel gepaard met een nieuwe studiefinanciering. De studiebeurs moet studeren maximaal bevorderen en bijbaantjes ontmoedigen. Nu is het tegenovergestelde waar. Studies in Nederland slepen aan wegens de soepele examenregelingen, de traditie, de prettige tijd die jaren aan de universiteit kunnen zijn en de noodzaak om door studentenbaantjes te overleven. Korter en harder studeren met een grotere studiebeurs en nadien een terugbetaling aan de gemeenschap is de weg die de WRR opent.

Work First. Grootscheepse arbeidsmigratie levert geen oplossing voor de zorgvraag, besluit de WRR. Die vraag kan alleen worden opgeslorpt als in de volgende tien jaar alle schoolverlaters in de zorgsector gaan werken én alle nieuwbouwwoningen op ouderen worden afgestemd. De WRR weet dat deze twee suggesties onrealistisch zijn, maar wil dat het volgende kabinet iets fundamenteels doet aan de vergrijzing en haar gevolgen. De raad stelt voor om de mantelzorg door familieleden te stimuleren.

Voor onze oren het hardst is de vingerwijzing dat gemeenten – het uitbetalende beleidsniveau – jongeren tot 25 jaar geen bijstandsuitkering meer moeten verstrekken. Zij moeten ze direct werk aanbieden of een scholingsvoorstel doen. Veel Nederlandse gemeenten hanteren nu al het beginsel WorkFirst – een imitatie van een systeem ingevoerd in de VS onder Bill Clinton (dat resultaat boekt) – en de WRR wil dat alle lagere overheden dat beleid aanvaarden.

Nederlanders durven problemen op te lossen, Belgen stoppen ze in commissies en schuiven ze door naar een volgende regering of een volgende generatie. Schande.

De auteur is directeur van Trends. Reacties: frans.crols@trends.be

Frans Crols