Biologe Karine Van Doninck doet onderzoek naar het genetische materiaal van raderdiertjes. Dat is haar toegangspoort tot kennis over de evolutie.
Waarom moet u de onderzoekster kennen?
Evolutionair biologe Karine Van Doninck (46) haalt wel eens de kranten als ze raderdiertjes naar de ruimte stuurt. Of ze doet dat met haar affiniteit voor kunst, die bijvoorbeeld heeft geleid tot een samenwerking met Koen Van Mechelen. Van Doninck is een groot voorstander van de kruisbestuiving tussen kunst en wetenschap. Ze nodigt zelfs kunstenaars uit om haar onderzoek met hun werk tastbaarder te maken. “Mijn onderzoek gebeurt met subsidies, terwijl de maatschappij niet altijd begrijpt waarom al dat geld naar de studie van raderdiertjes moet gaan. Ik voel het als mijn plicht mijn onderzoek te delen met de maatschappij, zodat mensen beter begrijpen waarom fundamenteel onderzoek belangrijk is.”
Het economische model dat bij medische toepassingen hoort, daar houd ik me liever buiten
Waarover gaat haar onderzoek?
Van Doninck houdt zich bezig met fundamentele vragen over de evolutieleer. “Om de evolutie beter te begrijpen kijk ik naar het genetische materiaal van raderdiertjes”, vertelt ze. “Die zijn interessant omdat ze een uitzondering lijken. Ze hebben geen mannetjes en dus geen seksuele voortplanting, terwijl ze toch genetische variatie creëren. Bovendien hebben ze een groot adaptatievermogen. Ze overleven uitdroging, invriezing en zelfs ioniserende straling.” Voor astronauten die ruimtemissies naar Mars willen ondernemen, is dat interessant, omdat nog niet bekend is welke impact een langdurige blootstelling aan kosmische straling heeft. Raderdiertjes zijn een goed modelorganisme om dat te onderzoeken. Van Doninck droeg ook bij aan het kankeronderzoek. Raderdiertjes kunnen protonstralen overleven.
Is ze internationaal gerenommeerd?
Voor wetenschappers die met raderdiertjes bezig zijn, is Van Doninck een autoriteit, maar haar renommee reikt verder dan dat. In de evolutionaire biologie is ze geen onbekende en door het onderzoek naar stralingsresistentie wordt ze ook gevraagd op oncologische congressen. Ze studeerde aan de VUB, maar haar wetenschappelijke loopbaan liep via Harvard en het IRD in Montpellier. Ze kreeg op haar dertigste de kans een onderzoeksgroep uit te bouwen aan de universiteit van Namen, maar toen ze in 2017 een beurs van de European Research Council kreeg, koos ze ervoor haar labo naar de ULB te verplaatsen.
Zijn er economische toepassingen?
“Economische toepassingen zijn voor mij van secundair belang”, zegt Van Doninck. Haar onderzoeksgroep hield wel de spin-off E-biom boven de doopvont. Die gebruikt genetisch materiaal om de biodiversiteit in de natuur te bestuderen. “Dat gaat in de eerste plaats over het oplossen van vragen over biodiversiteit en is minder een kwestie van grote winsten”, zegt ze.
Haar labo neemt wel octrooien, bijvoorbeeld in het kankeronderzoek, om onderzoekers in het labo die meer toepassingsgericht denken te ondersteunen. “Ik zie kanker niet alleen als een ziekte, maar vooral als een natuurlijke evolutie. Ik wil die begrijpen, maar het economische model dat bij medische toepassingen hoort, daar houd ik me liever buiten. Ik heb het bijvoorbeeld moeilijk met de winsten die Pfizer maakt met het coronavaccin. Dat steunt op Europees gesubsidieerd onderzoek van BionNTech naar een kankervaccin. Dat is betaald met publiek geld. Moet een Amerikaans bedrijf daar dan miljarden aan verdienen?”
Waar komt de inspiratie vandaan?
Lesgeven en studenten kritisch laten denken doet Van Doninck graag. “Ik loop, doe yoga en boks om mijn geest leeg te maken”, zegt ze. “Boksen scherpt je professionele vechtlust aan. Bovendien biedt mijn boksclub in Molenbeek een interessante inkijk in het multiculturele Brussel. In mijn lezingen wijs ik erop dat de wereld een genetische smeltkroes is. Voor mij is het immigratiedebat vooral een sociologische kwestie. We zijn allemaal migranten vanuit Afrika. Migratie is logisch in de evolutieleer.”
Iedere maand stellen we een wetenschapper voor wiens werk belangrijk kan worden voor de economie.
Ook dat nog
Plastic. Studenten van Hogent hebben een alternatief voor schuimplastic bedacht. Schuimplastic worden vaak gebruikt als opvulmiddel om breekbare voorwerpen te verpakken. De studenten maakten hun alternatief op basis van afgekeurde broden van bakkerijen. Met hun concept haalden de studenten de derde plaats in een Europese competitie. Een start-up met de steun van het E-Lab van de hogeschool staat in de steigers.
Kankertest. Aan de KU Leuven hebben onderzoekers een test ontwikkeld om eierstokkanker beter te behandelen. De test opent de deur voor immunotherapie, een kankerbehandeling die het afweersysteem van de patiënt aanmoedigt om kankercellen aan te vallen. Diverse immunotherapieën werden al ingezet voor de behandeling van eierstokkanker, zonder succes. Het gebruik van kwalitatieve biomarkers in de test classificeert patiënten, zodat ze een aangepaste behandeling krijgen.
Eredoctoraat. Thierry Boon, een van de pioniers van de immunotherapie tegen huidkanker, krijgt een eredoctoraat van de VUB en het UZ Brussel. UCL-professor Boon is al op emeritaat, maar was eind jaren tachtig een van de onderzoekers die konden aantonen dat het immuunsysteem kankercellen kon opsporen en elimineren.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier