Tijd voor een lesje

Een vrij doordeweekse recessie aan het einde van de jaren 1920 ontaardde in het drama van de Grote Depressie als gevolg van twee beleidsblunders.

De eerste blunder was een monetaire, met centrale banken in Europa en vooral in de VS die problemen in de banksector compleet uit de hand lieten lopen. Een desastreuze vernietiging van geld en krediet was het gevolg. De tweede grote blunder was de wereldwijde vlucht in het protectionisme, op gang getrokken door de Amerikanen met de vermaledijde Smooth Hawley Act.

Nu het herstel van de wereldeconomie nog altijd op een bijzonder frêle leest geschoeid is, kunnen we een uitbarsting van protectionisme missen als kiespijn. De westerse leiders doen er dan ook best aan niet direct die toer op te gaan als reactie op de Chinese beslissing om de export van de zogenaamde zeldzame aarden strikt aan banden te gaan leggen en drastisch te verlagen.

Maar laat er niet de minste twijfel over bestaan: dit is je reinste protectionisme vanwege Peking. Het officiële Chinese argument dat men tot deze ingreep het milieu moet beschermen, is ronduit lachwekkend. Ecologische beslommeringen staan altijd achteraan het prioriteitenlijstje van de Chinese machtshebbers, en nu dus ook.

Wat China nu doet met de rare earth-metalen is gewoon een onderdeel van zijn wereldwijde strategie. Het land is goed op weg om op alle domeinen nog voor het midden van de 21ste eeuw de dominante wereldmacht te worden. Het heeft er steeds meer de schijn van dat het land zich daarbij als een autoritaire heerser zal gedragen, die niets of niemand ontziet om zijn doelstellingen te realiseren.

China is helemaal geen democratie en heeft ook absoluut niet de intentie om dat te worden. Partijtop en leger besturen, beslissen en beslechten. Zij die de voorbije decennia vaak terechte kritiek formuleerden op de manier waarop de grootmacht Verenigde Staten zich gedroeg, kunnen pen en stem aanscherpen. In vergelijking met wat China voor de wereld in petto heeft, zal de Amerikaanse dominantie verbleken tot de Hegemonie van de Doetjes.

Het Chinese muntbeleid is bijvoorbeeld een regelrechte schande. Niet ten aanzien van het Westen, maar ten aanzien van andere opkomende landen die door de artificieel lage Chinese wisselkoers moeilijk voet aan grond krijgen op de westerse exportmarkten.

Er moet dus reactie komen op de manier waarop China zich in de wereld gedraagt. We moeten en mogen ons niet beter voelen dan de Chinezen, maar we moeten hen wel snel en overtuigend duidelijk maken dat zij onder geen beding onze open en democratische maatschappij mogen belagen. Hun zwakke plek is hun economisch bestel dat nog minstens voor het komende decennium zwaar afhankelijk is van export naar het Westen. Gefundeerde anti-dumpingcases en andere ingrepen kaderend in de internationale afspraken kunnen het land veel pijn doen, zonder dat dit wereldwijd het protectionisme aanvuurt. Het moet wel om een omvangrijke en goed gekozen aanval gaan.

We voorspellen dat China woest op zo’n uitdaging zal reageren, maar uiteindelijk zal inbinden. Het heeft meer te verliezen bij een handelsoorlog dan eender wie. Het Chinese machtsbestel krijgt de daver op het lijf bij de gedachte aan snel en hoog oplopende werkloosheid in de grote industriële centra.