THE MICROSOFT FILE

De in België wonende Theo Lieven, mede-oprichter en voormalig gedelegeerd bestuurder van de belangrijkste Europese pc-bouwer Vobis, is één van de kroongetuigen in de lopende antitrustzaken tegen Microsoft. In The Microsoft File, de inktverse bestseller van de Amerikaanse freelance journaliste Wendy Goldman Rohm, doet hij een boekje open over de commerciële onderhandelingen die hij tussen 1992 en 1995 met een aantal Microsoft-directeuren heeft gevoerd.

“In mei heb ik daarover in Los Angeles een beëdigde verklaring afgelegd op vraag van de advocaten van Caldera,” zegt Theo Lieven als we hem bellen in zijn kantoor in Duitsland. “Ik was toen in Californië om in Newport Beach een pianoconcert te geven.” Theo Lieven is nu onder meer bestuurder van Ensa AG, een (sinds kort beursgenoteerd) Akens fabrikant van grafische kaarten en datacomproducten. Dat belet hem niet om “wel eens te doen alsof ik een professioneel pianist ben,” zoals hij het formuleert.

Windows 3.0 was in mei 1990 uitgebracht, maar in 1992 was Dos nog dominant. Vobis had een eenvoudige strategie in zijn onderhandelingen met Microsoft. “Met een monopolist kan je niet over prijzen praten, dus moet je het spel open houden,” zegt Theo Lieven aan de telefoon. Begin 1991 verkocht Vobis al zijn pc’s met DR-Dos, een product van Digital Research en de enige concurrent voor MS-Dos. Dat was Microsoft een doorn in het oog. Onder andere aan de hand van intieme e-mail tussen Bill Gates en de blonde account manager voor Vobis bij Microsoft Duitsland, Stefanie Reichel (waarvoor Gates een zwak had), beschrijft Wendy Rohm hoe Microsoft Vobis omturnde van een 100 percent DR Dos-verkoper tot een 100 percent MS-Dos/Windows-bolwerk. Om Digital Research te elimineren, stelde Microsoft-vice-president Joachim Kempin aan Theo Lieven voor om MS-Dos te leveren tegen 9 dollar per stuk als hij een “per processor”-licentieovereenkomst sloot. Dat betekende dat Vobis voor elke verkochte computer aan Microsoft royalty’s voor MS-Dos zou betalen, ongeacht of die computer ook werkelijk MS-Dos bevatte. Vobis verkocht in die tijd 15.000 stuks van DR-Dos per maand en kocht die in tegen 13 dollar per stuk. Als Vobis – zoals Theo Lieven wilde – maar de helft van zijn pc’s met MS-Dos uitrustte, dan zou de prijs 18 dollar zijn, zei Kempin. Windows, dat bovenop MS-Dos draait, zou in het “per processor”-systeem 15 dollar kosten – en 35 dollar daarbuiten. In Los Angeles zou Theo Lieven onder eed getuigen dat deze bedreiging hem heeft doen zwichten. Toen de deal op 24 september 1992 in de Sheraton vanSeattle werd beklonken, nam Microsoft voor 50.000 dollar DR-Dos hologrammen over – authenticiteitsbewijzen die Vobis al aan Digital Research had voorafbetaald maar zelf nog niet had verkocht. Een operatie die niet cash werd betaald en uit de boeken werd gehouden. “Dat ziet er niet zo mooi uit,” geeft Theo Lieven nu toe. “Maar toen ik hen vroeg wat ik met die voorraad moest doen, bood Joachim Kempin aan ze van me te kopen.”

DR-Dos ging, MS-Dos kwam. Twee jaar later, in 1994, toen DR-Dos nagenoeg van de markt was, verdubbelde Microsoft de prijs van MS-Dos voor Vobis. “Tot op het marktniveau,” zegt Lieven. Vobis reageerde door zijn klanten de optie te geven om OS/2 te kopen (per stuk betaald aan IBM) en wou van het “per processor”-contract met Microsoft af. Microsoft bood dit keer een Dos-Windows combiprijs van 28 dollar “per systeem” (alle modellen met een bepaalde configuratie, de Amerikaanse Justitie had intussen besloten dat de “per processor”-contracten anticoncurrentieel waren). De licentie “per stuk” zou 63,45 dollar kosten – een verschil van 35,45 dollar. “Microsoft sloot ons af van de informatie over Windows 95 (dat in augustus 1995 uit zou komen),” zegt Lieven. Hij legde de situatie schriftelijk uit aan het antitrusthoofd op Justitie in de VS, Anne Bingaman. “Ik kreeg nooit een antwoord,” zegt Theo Lieven, die er nog altijd zijn (zelf bestuurde) privé-jet en zijn Rolls-Royces op nahoudt. Zelf verwacht hij niets van het antitrustonderzoek tegen Microsoft. “Hier zijn geen geheimen, alles is gedocumenteerd. Iedereen weet hoe Microsoft werkt. Als een firma een suikermonopolie heeft en de koffiemarkt wil inpalmen, dan verpakt ze de koffie bij de suiker. Windows is de suiker en de toepassingen of de browser zijn de koffie. Het resultaat is dat de markt bezet is en de concurrentie geblokkeerd. Het is een truc, heel makkelijk. Ik zie niet in waarom ze in de VS zoveel problemen hebben om zoiets te begrijpen.”

Wendy Goldman Rohm, The Microsoft File, Random House, 313 blz., ca. 25 dollar.