TEST-AANKOOP IS KONING?

De regering lanceert consumenten-cao’s. Eind vorige week was dit hét nieuws van de dag. Het idee oogt simpel. Onder het motto ‘klant is koning’ zet deze regering afdwingbare wettelijke krijtlijnen uit, waarbinnen platformen voor gebruikers zoals Test-Aankoop of de Gezinsbond duidelijke afspraken kunnen maken met het bedrijfsleven. Is dat een goed idee? We durven het te betwijfelen.

Freya Van den Bossche (SP.A), minister van Consumentenzaken, was er als de kippen bij om dit een belangrijke stap naar een betere bescherming van de consument te noemen. Is dat zo? De cao’s die tussen vakbonden en werkgevers worden afgesloten, roepen andere associaties op. Ellenlange vergaderrituelen, stiptheidsacties en stakingen, met een bleek compromis als resultaat.

De ijver van deze regering om zich als ‘consumentenbond’ te profileren, past al te mooi in de politieke agenda van een aantal partijen. Net zoals de VLD van de ‘hardwerkende Vlaming’ zijn kiesvee wil maken, wil SP.A-voorman Johan Vande Lanotte electorale pluimen op zijn hoed steken door te lonken naar de belangen van de ‘hard verbruikende consument’.

Dat heeft echter veel weg van plat politiek opportunisme. Als de SP.A pleit voor lagere prijzen om zo de competitiviteit aan te zwengelen, doet ze dit in de eerste plaats om de index zelf te vrijwaren, en niet zozeer uit bezorgdheid voor de consument. En als de partij de recordwinsten van de banken bekritiseert, doet ze dat omdat ze vindt dat banken meer garantie op werkzekerheid zouden moeten bieden.

Het steekt ook vele politici de ogen uit dat lobbyplatformen zoals Test-Aankoop in dergelijke mate het maatschappelijke debat kunnen beïnvloeden en de publieke opinie kunnen sturen. Of het nu over de olie- en gasfactuur gaat, de elektriciteitsprijzen, de telefoontarieven, hospitalisatieverzekeringen of dienstverlening van De Post, steeds jeukt Test-Aankoop als een lastige luis in de pels.

If you can’t beat them, join them, zo lijkt de conclusie wel. Dus kopieert de Wetstraat een deel van het consumentendiscours. Leuk meegenomen voor politici is dan weer dat koopbelangen zo’n krachtig bindmiddel zijn tussen allerlei groepen van de samenleving – of je nu lid bent van de lerarenbond, een café-uitbater of bediende, werkloze, jong of oud, actief bij deze of gene vakbond, je voelt je rechtstreeks aangesproken in je portemonnee.

Maar precies door lobby’s zoals Test-Aankoop of de Gezinsbond binnen te laten in het beleid, krijgen deze organisaties ook effectieve beslissingsmacht. Zij krijgen een (mogelijk bepalende) stem in het kapittel. En dan rijst de vraag naar hun representativiteit. Wie vertegenwoordigen zij? Wiens agenda of belangen denken zij te moeten verdedigen?

De coöperatieve vennootschap Test-Aankoop, die nu ruim 250 medewerkers telt in een modern kantoorgebouw vlakbij het Brusselse Zuidstation – kostprijs: 15,2 miljoen euro – draait vandaag een omzet van tientallen miljoenen euro’s. Ze informeert niet alleen haar leden over producten en diensten, maar biedt ook zelf producten op commerciële basis en tegen voordelige tarieven aan.

Daarvoor sluit Test-Aankoop akkoorden met marktspelers zoals Auto’s Cardoen, petroleumverdeler Octa+, energieleverancier Citypower of verzekeraar Ethias. De organisatie ontkent dat hierdoor haar autonomie of neutraliteit in het gedrang komt, maar het is wel duidelijk dat niet alleen de belangen van haar eigen leden meespelen. “We positioneren ons als een bedrijf,” zei de topman van Test-Aankoop drie jaar geleden in Trends, “dat klanten wil winnen.”

De filosofie van Test-Aankoop is dat ze de markt transparanter wil maken door vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen. Een nobel en nuttig doel. Laat Test-Aankoop vooral in die rol blijven. Nu al wordt gesproken over consumentenorganisaties als de nieuwe vakbonden van de 21ste eeuw. Dé fout die deze organisaties daarbij dreigen te maken, is dat ze zich effectief door de politiek in die rol zouden laten dringen. En het idee van consumenten-cao’s lijkt daartoe de eerste aanzet te zijn.

piet depuydt