Teken uw plan

Weet u hoelang u nog moet sparen om uw droomhuis te kopen of een wereldreis te maken? Of hoeveel u nog opzij moet zetten om van een onbezorgde oude dag te genieten? Neen? Dan is het de hoogste tijd om uw persoonlijk financieel plan op te stellen.

Hoe vaak heeft u niet het gevoel het overzicht over de financiën verloren te hebben? Niet dat alles niet goed geregeld zou zijn. Maar het knaagt vaak als u het gevoel heeft dat u opportuniteiten laat liggen door tijdsgebrek of doordat u te laat van nieuwe mogelijkheden op de hoogte bent. En hoe weet u dat deze of gene beslissing de juiste impact heeft op de realisatie van uw doelstellingen? Maak daarom een begin met het verwerven van inzicht in uw privé-vermogenssituatie. De eerste stap is het ontwerp van een persoonlijk financieel plan.

Uw doelstellingen

De eerste fase in de opmaak van zowel een bedrijfsplan als een persoonlijk financieel plan bestaat uit het vooropstellen van doelstellingen. Iedereen heeft wel een plan. Droomt u niet stiekem van die wereldreis? Snakt u niet naar financiële onafhankelijkheid? Jaagt u niet op die villa bij de duinen?

Zoals voor een onderneming plannen worden opgesteld, zo dient u dat ook in de privé-sfeer te doen. Eerst moet u deze plannen concreet en kwantitatief in kaart brengen. Elke doelstelling is even plausibel of valabel, maar misschien niet even realistisch. Dit kan u nagaan als u rekening houdt met de omgevingsfactoren en als u een zo realistisch mogelijke toekomstvisie uitwerkt. Het financieel plan tekent deze doelstellingen uit, stelt een prioriteitenlijst op en tracht de noodzakelijke middelen te definiëren.

Uw vermogensbalans

Uiteraard maakt u eerst een grondige analyse van de huidige situatie. Zo moet er bij de opmaak van het persoonlijk financieel plan een balans worden opgemaakt van activa en passiva én een balans van inkomsten en uitgaven. Deze gegevens moeten vervolgens geordend worden, zodat ze kunnen geanalyseerd en geïnterpreteerd worden, net zoals een onderneming dat doet in haar jaarrekening.

Bij de opmaak van de privé-vermogensbalans trachten we alle vermogenscomponenten te waarderen. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen vier grote activacategorieën: onroerende en zakelijke activa, pensioenvoorzieningen, persoonlijke bezittingen en de roerende portefeuille. Aan de passivazijde staat er telkens een mogelijke leningvorm tegenover.

In ons voorbeeld (zie Figuur 1) is de gezinswoning gewaardeerd op 12 miljoen frank, er staat nog een saldo open van de lening van 2,1 miljoen frank. De zaak wordt gewaardeerd op netto 22 miljoen frank. Er zijn drie onroerende goederen met een respectievelijke waarde van 9 miljoen, 3,5 miljoen en 8 miljoen frank, samen goed voor 20,5 miljoen frank aan verhuurd vastgoed. Ook hier staat nog een saldo van 8.322.528 frank terug te betalen kapitaal van de leningen open.

Ook voor de pensioenopbouw werd gezorgd. De reserve in de groepsverzekering van de man bedraagt 1.170.000 frank. Dit is de geactualiseerde waarde van het kapitaal opgebouwd op de eindvervaldatum met de tot op heden gestorte premies. Bij de persoonlijke bezittingen wordt de inboedel gewaardeerd op 890.000 frank, de zeilboot op 2,4 miljoen frank met een openstaande lening van 1,2 miljoen frank en een kunstobject op 250.000 frank.

De roerende portefeuilles werden geconsolideerd en gaven 14 miljoen frank beleggingen (37% aandelen, 58% obligaties en 5% liquiditeiten) en liquide middelen voor 3 miljoen frank. Het totale vermogen bedraagt 76.210.000 frank, het nettovermogen 64.587.472 frank.

Het moeilijkste van deze oefening is het bijeenzoeken van de gegevens en de waarderingsregels. Vaak loopt de opmaak van een privé-vermogensbalans spaak op het te correct willen waarderen van bepaalde vermogenscomponenten. Het overzicht is veel belangrijker dan de 100% correcte waardering van elke afzonderlijke component.

Uw ontvangsten en uitgaven

Ten tweede moet u de ontvangsten en uitgaven inventariseren. Het gezin uit ons voorbeeld (zie Figuur 2) haalt uit de zaak een netto-inkomen van 1,8 miljoen frank op jaarbasis (vergoedingen uitbetaald aan de man en de vrouw in de vorm van loon). De onroerende goederen geven een netto-huuropbrengst van 1.217.000 frank op jaarbasis. Uit de beleggingsportefeuille werd het voorbije jaar 430.000 frank opgenomen. Dit brengt de totale netto-ontvangsten op jaarbasis op 3.447.000 frank.

Aan de uitgavenzijde hebben we 1.773.877 frank aan terugbetalingen voor de diverse leningen. Dit bedrag bestaat voor 991.467 frank uit terugbetaling van kapitaal en voor 782.410 frank aan intrest. De studiekosten voor de kinderen ( morele uitgaven) bedragen 65.000 frank en de diverse verzekeringen, lasten en onderhoudskosten op de verschillende vermogenscomponenten 558.235 frank.

Doordat er 100.000 frank kon worden toegevoegd aan de portefeuille (niet toegewezen besteedbare middelen), kunnen kosten voor eten, reizen, kledij en dies meer ( courante uitgaven) geraamd worden op ongeveer 950.000 frank op jaarbasis.

Uw spaarbalans

In de balans van de vermogensaangroei of de spaarbalans vinden we in welke mate en op welke wijze het vermogen van het ene op het andere jaar in waarde is toegenomen. In het voorbeeld (zie Figuur 3) blijkt het vermogen netto aangegroeid met 2.491.467 frank. Deze aangroei vindt zijn oorzaak in de portefeuille (aangroei met 1.930.000 frank) en in de terugbetaling van 991.467 frank aan kapitaal van de diverse leningen.

U zou uiteraard deze balans kunnen verruimen door ook de meerwaarde in de diverse vermogenscomponenten (onderneming, vastgoed, groepsverzekering, persoonlijk bezit) erbij te betrekken, maar dit blijft altijd een arbitraire oefening.

De interpretatie

Nu we de financiële staten voor de privé-situatie hebben opgemaakt, moeten de cijfers geanalyseerd en geïnterpreteerd worden in het licht van de doelstellingen. Een degelijk plan mag zich niet beperken tot het louter opstellen en analyseren van financiële staten. Het echte werk begint nu pas.

Aan de hand van deze financiële tabellen moet vooruit en achteruit worden gekeken. Vooruit om een ontwikkelingspatroon voor de komende jaren uit te tekenen en de doelstellingen te ordenen, achteruit om te leren van de fouten en ervaringen uit het verleden. Dit vergt uiteraard dat u tijd uittrekt om zich hierover te bezinnen. Die tijd is beslist goed besteed. Wanneer u kritisch de balansen en de diverse elementen onder de loep neemt, komen ongetwijfeld nieuwe ideeën naar boven. Vergeet ook niet om alles en iedereen erbij te betrekken die de nodige feedback kunnen geven.

Bij de opmaak van het persoonlijk financieel plan moeten de volgende drie tot vijf jaar zo nauwkeurig mogelijk in beeld worden gebracht. Er moet een antwoord worden geformuleerd op vragen zoals:

Waar wil ik de volgende drie tot vijf jaar heen met de verschillende vermogenscomponenten? Bijvoorbeeld in de onderneming (uitbouwen, afbouwen, verkopen, afsplitsen,…), het vastgoed (verkopen, behouden, herstructureren,…) of de portefeuille (zelf beheren, uitbesteden, aandelen/obligaties,…).

Hoe wil ik dit concreet vormgeven?

Wie vervult welke rol in dit proces?

Welke factoren zijn breekpunten (tijdsgebrek, structuur,…)?

Welke noodscenario’s heb ik klaar in het geval ik bijvoorbeeld als bedrijfsleider wegval (arbeidsongeschiktheid of overlijden) of mijn verwachtingen niet bewaarheid worden of bepaalde investeringen niet renderen?

Op deze en tal van andere vragen moet een antwoord worden geformuleerd. Dit leidt ons tot een persoonlijk financieel plan met een uitgesproken visie op de organisatie, het management en vooral de strategie. De interactie tussen deze vragen leidt tot het formuleren van een missie voor uw privé-vermogen. Deze missie zet de richting uit waarin u wil evolueren én verduidelijkt een ontwikkelingspatroon en strategie. Zonder missie dobbert u dan ook maar wat rond.

Hou er ook rekening mee dat de keuzes voor uw privé-vermogen kunnen botsen met de doelstellingen van uw onderneming. Wanneer de missie van de onderneming bepaalt om de zaak optimaal uit te bouwen, ligt deze doelstelling meestal niet in het verlengde van de privé-doelstelling om meer tijd aan gezin en kinderen te besteden. Er dringen zich weloverwogen keuzes op. Ook een privé-doelstelling om de roerende portefeuille optimaal te laten renderen wordt vaak doorkruist door de financiële behoeften van een groeiende onderneming. In plaats van in aandelen, wordt er dan al gauw in een vordering in rekening/courant op de zaak belegd.

Alleen door het privé-vermogen aan een jaarlijks analytisch onderzoek te onderwerpen, krijgt u inzicht in wat u onderneemt en ziet u mogelijkheden voor een betere organisatie of een optimaal rendement. Deze oefening vergt echter tijd en ondersteuning van specialisten in de diverse deeldomeinen, maar het resultaat loont meer dan de moeite.

JO STREMERSCH