Taksen brengen ernstige schade toe

De Britse Police Foundation heeft zopas een rapport vrijgegeven waarin wordt aanbevolen de verstrekking van marihuana uit de strafwet te halen. In een tijd waarin een half miljoen nachtclubbezoekers naar schatting elk weekend één ecstasy-pil slikken, en waarin zelfs een stikkie roken al als kleinburgerlijk wordt ervaren, zien veel politiemensen een gevangenisstraf voor het aanleveren van die geestverruimende middelen eerder als een anomalie. Het grootste deel van het publiek is het daarmee eens. Slechts 17% van de respondenten in een recente opiniepeiling van het marktonderzoeksbureau MORI vindt dat het bezit van cannabis strafbaar moet blijven.

Die verlichte progressievelingen leggen wel de grootste ijver aan de dag als het gaat om het uitbannen van tabak – een genotsmiddel voor een derde van de Britse bevolking. Uiterst hoge taksregimes – ook al zijn ze niet openlijk prohibitief – achtervolgen de roker in Groot-Brittannië. Die wetten creëren een aantal problemen die ook geassocieerd worden met softdrugs: ze maken van de gebruikers en leveranciers criminelen.

Ik kom terug van Spanje met een extra koffer gevuld met sloffen merksigaretten. Indien ik van tevoren weet wie ik ze moet verkopen als ik terug in Londen ben, dekt dat de kosten voor mijn reis. Als amateur-smokkelaar zou ik kunnen afgeschrikt worden door een hogere pakkans of zwaardere boetes, maar de wet heeft een potentieel gecreëerd voor zulke grote winsten dat de georganiseerde misdaad zich ermee is gaan bezighouden – sommigen schakelen zelfs over van drugs.

Zij werken bovendien met grote aantallen en ontzeggen de Britse regering meer dan 1,5 miljard pond (100 miljard frank) aan inkomsten per jaar. Het gaat niet alleen over vrijheden, maar ook over economie. De Laffer-curve, die zegt dat stijgende tarieven kunnen leiden tot lagere inkomsten, lijkt hier aan het werk te zijn.

De gemiddelde prijs – taks inbegrepen – van een pakje van twintig sigaretten is in Groot-Brittannië 3,80 pond, in Spanje is dat 2 pond. Elders zijn de prijzen nog aantrekkelijker: 1,40 pond in Luxemburg, 1 pond in Andorra en slechts 70 pence op Tenerife. Smokkelaars kunnen de hoogste winsten puren uit sigaren: vijftig dozen havana’s leveren een winst op van 5000 pond (330.000 frank). Per jaar worden 500 vervolgingen ingesteld wegens smokkel van alcohol en tabak en men schat dat amper 5% van de smokkelwaar die Groot-Brittannië binnenkomt, wordt tegenhouden.

Legaal.

Tabak is een legaal product, dat makkelijk verkoopt. EU-burgers die van de ene lidstaat naar de andere reizen, mogen bijna zoveel alcohol en tabak kopen als ze willen, voor persoonlijk gebruik. De maximumstraf voor de smokkel van alcohol en tabak bedraagt negen jaar, terwijl drugssmokkel levenslang kan betekenen.

Volgens Derek Yach, directeur van de Tabakscontrole van de Wereldgezondheidsorganisatie, rookt ongeveer een kwart van de volwassen wereldbevolking, een markt die schommelt rond de 400 miljard dollar per jaar. In Groot-Brittannië levert taks op tabakswaren jaarlijks meer dan 10 miljard pond (660.000 miljard frank) op. Een overheid die de rokers als sociale paria’s behandelt, moet niet verwonderd zijn dat zij meer dan bereid zijn om de fiscus te slim af te zijn.

Hoewel het duidelijk is dat een deel van het probleem schuilt in de verschillen in taxatie, blijft een politiek aanvaardbare oplossing niettemin uit. Een verlaging van de taks op tabak lijkt niet waarschijnlijk omdat de opeenvolgende stijgingen duidelijk deel uitmaken van het volksgezondheidsbeleid. Een alternatief kan erin bestaan andere EU-lidstaten ervan te overtuigen hun taksen op tabak op te trekken of te ‘harmoniseren’. Maar waarom zouden ze dat doen, terwijl ze toch profijt halen uit de knoeiboel die het Verenigd Koninkrijk ervan maakt?

Internationaal.

Intussen gaan de aanbevelingen op internationaal niveau de kwestie uit de weg. Voorstanders van de tabaksbestrijding stellen voor wereldwijd de belasting op tabak aanzienlijk te verhogen en ze eisen harmonisatie om de verleiding tot smokkelen te verkleinen. Maar hoe hoger de taks, ongeacht de harmonisatie, hoe groter de verleiding om te smokkelen.

Erger is dat leden van Yachs team beweren dat producenten illegale sigaretten gebruiken om een marktaandeel te verwerven in landen waar ze niet over een verkooplicentie beschikken. Hun bewijsvoering is gestoeld op een paar rotte appelen uit de tabaksindustrie die naar verluidt medeplichtig zijn aan smokkel. Omdat de pers zo gretig rapporteerde over de aantijgingen van de antitabakslobby, zijn de voorstanders erin geslaagd de wereld ervan te overtuigen dat de grote tabaksmaatschappijen zo corrupt zijn dat ze nooit meer kunnen geloofd worden. Legitieme ondernemingen, rokers en de nationale schatkisten zijn de verliezers in die taksgedreven handel, de winnaars zijn de criminelen.

Waar zal de tabaksindustrie binnen twintig jaar staan? Als, naarmate de belastingtarieven blijven stijgen, aan een steeds groter deel van de vraag voldaan wordt door illegale leveringen, wordt de kans op een fiasco vergelijkbaar met de Amerikaanse prohibitie steeds groter. Er werd al Chinese namaak van merksigaretten in beslag genomen. De meeste grote tabaksproducenten zullen hun winsten zien dalen, opgeslokt worden in overnames of wegkwijnen onder de proceskosten.

Maar roken zal niet verdwijnen. Nieuwe ondernemingen, die geen last hebben van de lopende gerechtszaken, zullen hun opwachting maken en een nieuwe generatie van rokers bevoorraden. Wie weet, misschien eisen de intellectuelen in het jaar 2020 wel een grotere toegankelijkheid tot tabak om de aantrekkelijkheid van de verboden vrucht weg te nemen voor de jongeren. Eén ding is zeker: de vraag naar tabak zal niet verdwijnen.

lorraine Mooney