Takeshi Kitano

In afwachting van zijn nieuwe film, “Kikujiro”, worden twee vroegere films uitgebracht van de Japanse filmmaker, acteur en stand-up comedian Takeshi Kitano.

De films van Takeshi Kitano, in Japan razend populair als de komiek met de artiestennaam ” Beat” Takeshi, draaien al een tijdje mee in het festivalcircuit. Pas met ” Hana-Bi” (bekroond met de Gouden Leeuw in 1997) kreeg hij internationale erkenning. Zijn vroeger werk sijpelt sinds vorig jaar druppelsgewijs binnen in onze bioscopen. Deze maand is het de beurt aan: ” Jugatsu” en ” Scene at the Sea“, respectievelijk Takeshi’s tweede en derde langspeelfilm.

Beide films, in onderwerp verschillend, verenigen al de thematische kenmerken van zijn later werk. Het Takeshi-personage is gefrustreerd door het gesloten karakter van de samenleving waarin het een plaatst zoekt. Het droomt van een utopisch leven – ver van de verstikkende urbanisatie, het protocol van de hiërarchie en de code van de eer.

In “Jugatsu” wil de jonge pompbediende Masaki een baseballster worden, maar komt in een conflict met de yakuza (de maffia). Uiteindelijk blijkt alles een dagdroom te zijn terwijl hij op de WC zat. Het plot van “Jugatsu” is complexer dan het simpele gegeven van “Scene at the Sea”. Daarin vindt een doofstomme vuilnisophaler een gebroken surfplank. Hij herstelt de plank en oefent ermee tot hij hij rijp genoeg is om deel te nemen aan wedstrijden. Het hoofdpersonage uit “Scene at the Sea” behoort tot de laagste rang van de Japanse maatschappij: de man is gehandicapt, heeft geen opleiding genoten en beoefent een ondankbare job. De zee, zoals het baseballveld uit “Jugatsu”, is de enige plaats waar hij tot leven komt. De zee komt in verschillende films van Takeshi voor. Ze staat steeds symbool voor inkering en verandering (zoals ook onder meer in: “Hana-Bi” en ” Sonatine“).

De films van Takeshi hebben altijd een tragische ondertoon. Hoe sterk de motivatie en het doorzettingsvermogen van het personage ook mogen zijn om een belangrijke plaats te veroveren binnen de yakuza of sportwereld (baseball, boksen of surfen), altijd zal de speling van het lot de weg naar persoonlijke roem verhinderen. Maar het tragische en het komische gaan bij Takeshi hand in hand. Wat “Beat” Takeshi verbaal doet, bereikt de schrijver-cineast Takeshi Kitano visueel. Zijn droge en absurde humor doet denken aan de Franse komiek Jacques Tati en komt meestal voor in combinatie met bruusk geweld. Behalve in “Scene at the Sea”, waar Takeshi’s minimalistische beeldregie de surfplank consequent op dezelfde manier kadreert. Het storen van dit repetitief evenwicht heeft komische gevolgen.

Piet Goethals