Syndicale premie geen garantie voor sociale vrede

December is de maand van eindejaarpremies voor tal van werknemers. Minder bekend: ook de syndicale premies worden in die periode toegekend. De werkgevers betalen ze als bijdrage aan de sociale vrede. Al is niet iedereen daarvan overtuigd.

Wat is een syndicale premie?

Een syndicale premie is een voordeel dat jaarlijks wordt toegekend aan werknemers die zijn aangesloten bij de erkende vakbonden. Het is een compensatie voor de ledenbijdragen die ze storten. De premie wordt gefinancierd door de werkgever, over het algemeen via een storting aan een Fonds voor Bestaanszekerheid, die de bedragen dan op zijn beurt doorstort aan de werknemers.

In de praktijk is het vaak zo dat de bijdrage voor leden van de vakbonden bepaald wordt in functie van de syndicale premie. Als het lid werkt in een sector met een hoge premie, zal hij ook een hogere ledenbijdrage moeten betalen. Op een syndicale premie moeten geen socialezekerheidsbijdragen worden betaald. Ze wordt wel als belastbaar loon beschouwd.

Hoe wordt ze toegekend?

Niet elke werknemer die bij een vakbond is aangesloten, ontvangt een syndicale premie. Het systeem heeft zijn wortels in de jaren zestig in de metaalnijverheid maar is ondertussen in verschillende sectoren ingeburgerd. Het toekennen van syndicale premies hangt af van sector tot sector en wordt meestal via een sectorale cao geregeld. Volgens gegevens van SD Worx is dat in 27 sectoren het geval. Ook de hoogte van de premie varieert. Nu eens bedraagt ze ongeveer 50 euro, dan weer meer dan 100 euro per aangesloten werknemer. De totale jaarlijkse som voor syndicale premies bedraagt 400 miljoen euro.

Wat is de bedoeling van de syndicale premie?

Het systeem van syndicale premies maakt dat een vakbondslid een belangrijk deel van zijn syndicaal lidgeld terugbetaald krijgt en tegelijk alle rechten en voordelen behoudt van een vakbondslid. Bijvoorbeeld: het recht op stakingsgeld en eventueel gratis juridische bijstand van de vakbond wanneer men ontslagen wordt.

De essentie van de premie behelst eigenlijk dat in ruil voor sociale vrede een groot deel van de vakbondsbijdrage door de werkgever wordt terugbetaald aan de werknemer. De werkgever die de betaling van deze premies financiert, kan de bedragen bovendien aftrekken van zijn winsten. Werkgeversorganisaties zijn niet gelukkig met het systeem, maar vallen het zelden openlijk aan.

Kan de syndicale premie worden geweigerd?

Ja, en dat gebeurt wel degelijk wanneer de afspraken voor sociale vrede niet worden gerespecteerd. Indien de vakbond in een bedrijf de regels rond de stakingsaanzegging niet respecteert, stoppen de werkgevers bijvoorbeeld de stortingen aan het Fonds. Die stortingen kunnen daarna opnieuw worden geregulariseerd wanneer een sociaal conflict na overleg tussen vakbonden en werkgevers wordt opgelost.

Juristen zijn het niet allemaal eens over het feit of de storting van de premies door de werkgever eenzijdig kan worden stopgezet. Volgens sommige juristen hangt alles af van wat ze de rechtsbron noemen. Aangezien de syndicale premie een materie is die meestal bij sectorale cao geregeld wordt en de cao bindend is kan daar niet van afgeweken worden. Ook niet als de sociale vrede niet gerespecteerd wordt, met andere woorden bij wilde stakingen. Indien de regeling niet in een cao vastgelegd is, moet er worden onderzocht wat de aard van de rechtsbron is, namelijk hoe sterk de werkgever erdoor gebonden is. Als zo’n premie maar een ‘gebruik’ zou zijn, heeft de werkgever meer mogelijkheden. (T)

Door Alain Mouton