Strafrechtelijke onzekerheid blijft bestaan

In ruil voor confiscatie pleit VLD-kamerlid Karel Pinxten voor een uitbreiding van de fiscale amnestie. Maar het probleem blijven de aanslag- en verjaringstermijnen, die zowel de regering als de belastingplichtigen in de wind kunnen zetten.

“Ongelijkheid is verantwoord als mensen onderaan de maatschappelijke ladder er beter van worden,” parafraseert Karel Pinxten ( VLD) het bekende boek Theory of Justice (1971) van wijlen John Rawls ( Harvard University). Daarom verdedigt de voormalige minister van Landbouw met vuur en vlam de ‘eenmalige bevrijdende aangifte’ (EBA), ook wel ‘fiscale amnestie’ genoemd. Pinxten: “Hoe meer de maatregel opbrengt, hoe minder de trouwe belastingbetaler in de toekomst zal moeten bijdragen om de staatskas te vullen. Dankzij de anonieme EBA kunnen de berouwvolle zondaars, die volledige vrijstelling van strafrechtelijke gevolgen krijgen, met een schone lei beginnen. Ook wint het besef veld dat zwart geld een vorm van concurrentievervalsing is. Voorts levert de maatregel – op voorwaarde dat de nodige bijsturingen er komen – een belangrijke bijdrage aan het begrotingstekort.”

Boete van 100 %

Eind november stemt de Kamercommissie over het wetsontwerp van de fiscale amnestie. Binnen de meerderheid groeit de eensgezindheid om de EBA uit te breiden met titels aan toonder (met aankoopborderel) én risicodragende verzekeringsproducten (Tak 21 en Tak 23). Als tegenprestatie stelt Pinxten, de initiatiefnemer van het amendement, voor om een boete van 100 % in te voeren voor fraudeurs die hun zwarte bedrijfsinkomsten van de jaren 1999, 2000 en 2001 in het buitenland niet regulariseren. Pinxten: “Als je tegelijkertijd de wortel aantrekkelijker maakt en een stok achter de deur inbouwt, optimaliseer je de kansen op succes.”

Maar daar wringt het schoentje. Het huidige wetsontwerp rept met geen woord over de aanslagtermijnen. Volgens de uiteenzetting van fiscaal expert Axel Haelterman ( Freshfields) op de hoorzitting in de parlementaire commissie vorige week zou de regularisatie slechts van toepassing zijn op niet-aangegeven inkomsten uit 1999, 2000 en 2001.

Navraag in regeringskringen leert ons echter dat die beperking indruist tegen de oorspronkelijke doelstelling om de belastingbetaler de kans te geven om álle ontdoken belastingen uit het verleden in één beweging te regulariseren. In tegenstelling tot wat sommigen denken, kan de fiscus te allen tijde hun zwart of grijs geld confisqueren. Fiscaal gezien verstrijkt de aanslagtermijn, maar verjaart de strafrechtelijke fraude niet. Zo worden het verzwijgen van een buitenlandse rekening of het onttrekken van geld uit een vennootschap als misdrijven beschouwd. In dergelijke gevallen kan de fiscus een schadevergoeding eisen voor de gederfde belastingen. Nu voorziet het wetsontwerp alleen in een penale vrijstelling voor de ingeklaarde sommen. Berouwvolle fraudeurs hebben er dus alle belang bij om al hun verdoken inkomsten aan te geven.

Amper drie jaar immuun

Toch spreekt Pinxten in zijn amendement expliciet over inkomsten uit 1999, 2000 en 2001. Indien het parlement die aanpassing goedkeurt, wordt de immuniteit van de spaarder dus beperkt tot voornoemde drie jaren. Strafrechtelijk gezien komt een belastingbetaler die over een langere periode in het verleden heeft gefraudeerd dan in gevaarlijk vaarwater. Sinds het arrest van 22 oktober 2003 van het Hof van Cassatie (zie Trends, 13 november 2003) wordt het feit dat er belastingen zijn ontdoken gelijkgesteld met een vermogensvoordeel dat rechtstreeks uit de overtreding gehaald wordt. En dus is het vatbaar voor inbeslagname, omdat het als een witwaspraktijk wordt beschouwd. Volgens het Hof van Cassatie komt de ontdoken belasting dus neer op een illegaal vermogensvoordeel dat vatbaar is voor verbeurdverklaring. Om nog maar te zwijgen van de gevangenisstraf van één maand tot vijf jaar die nog kan worden uitgesproken.

Ook Geert Bourgeois, fractieleider van de N-VA, heeft bezwaren tegen de penale amnestie van de maatregel. Zo stelt hij de vraag of de vrijstelling ook geldt voor sommen die uit een vennootschap zijn onttrokken. Bovendien staat in de ‘memorie van toelichting’ dat het bevrijdende karakter geen afbreuk doet aan de eventuele rechten of vorderingen van werknemers. Kunnen zij in geval van faillissement hun gederfde loon recupereren bij hun berouwvolle ex-werkgever die een EBA indient?

Ondanks de jongste aanvullingen vertoont het huidige wetsontwerp – inclusief amendementen – nog belangrijke lacunes. De regering moet dringend klare wijn schenken in plaats van de huidige verwarring rond fiscale amnestie nog verder aan te zwengelen.

Werner Niemegeers

Het voorstel om amnestie te verlenen voor 1999, 2000 en 2001 druist in tegen de doelstelling om álle ontdoken belastingen uit het verleden in één beweging te laten regulariseren.