Stop de euro

Tussen een Amerikaanse prof van zestig van de Midwest en een jong bloedje van de SP.A loopt een parallel. John Gillingham schreef een dikke turf over de Europese integratie met eurokritische noten (zie blz. 46). Caroline Gennez, SP.A-ondervoorzitter, heeft de prettige taak om zich van voorzitter Steve Stevaert met aantrekkelijk geverfde lippen te mogen profileren op de buis. Haar alibi is een eurokritisch boekje dat haar/zijn arbeideristische achterban zal plezieren. Het geschrift haalt argumenten aan tegen de Europese Unie die als twee druppels water zouden passen in een brochure van het Vlaams Blok. De toon van Gennez en het denkbeeldige werkje van de rechts-radicalen is: Europa bedreigt het status-quo, Europa attaqueert ons sociale bestel (beter sociaal conservatisme), Europa probeert een tweede Amerika te zijn.

Vader van Europa zijn, is vandaag geen pretje. Jean-Luc Dehaene is de jongste Belgische vader van Europa na interessante voorgangers als Paul-Henri Spaak, Jean Rey, Leo Tindemans, Willy Declercq en Karel Van Miert. Zij stappen blij in de rij van Winston Churchill, Konrad Adenauer, Robert Schuman, Jean Monnet, Jacques Delors. De burgemeester van Vilvoorde was ondervoorzitter van de Conventie-vergaderingen voor de opstelling van een Europese pre-grondwet. Buiten gesteggel en een onaffe tekst heeft de Conventie weinig opgeleverd en de vooruitzichten dat die pre-grondwet zal worden aanvaard, zijn flinterdun.

De belangrijkste externe factor voor de vorming van een sterk Europa was dat de vijand aan de poorten van de Unie stond. Het verkruimelen van de USSR heeft deze stimulans geschrapt. De belangrijkste interne factor voor de verzwakking van de EU is de tegenstelling tussen een sterk en doorzichtig beleid van de Unie en de uitbreiding. De schaalvergroting van zes naar vijftien naar vijfentwintig – en de volgende nieuwe kandidaten zijn bekend en ongedurig – torpedeert een fatsoenlijk en samenhangend Europees beleid. De kolos wordt lachwekkend en doelwit voor pennenprikken van Caroline Gennez en andere sociaal-conservatieven.

John Gillingham pleit voor de afschaffing van de euro; maak van de euro een rekenmunt à la de ecu zaliger en laat die rekenmunt parallel lopen met de nationale munten, is zijn stelling. Is Gillingham een nukkige, jaloerse boekenprof van een obscure Amerikaanse universiteit? Neen. Hij leidt een van de weinige Europese onderzoekscentra in de VS en is, onder meer door zijn studies over de Belgische economische collaboratie en de EGKS, de onbedreigde Amerikaanse autoriteit geworden over de Europese Unie. Vanaf het begin van de EU bestaat een onopgeloste richtingenstrijd: de centralistische planners – zoals Monnet en Delors – dromen van een federatie; de marktliberalen – zoals Hayek en Thatcher – van een vrijer Europa van open markten. Gennez past in de traditie van Monnet en Delors. Gillingham in die van Hayek en Thatcher.

Is de euromening van Gillingham shocking? Hij heeft geestesgenoten en niet van de minsten. Joachim Fels is de hoofdeconoom Europa van Morgan Stanley, de Amerikaanse investeringsbank. In een paper noemt hij de ondermijning van het Stabiliteitspact door Duitsland en Frankrijk een serieus bewijs dat de grotere EU-landen niet bereid zijn om hun fiscale politiek te harmoniseren. De beleggers moeten wennen aan de gedachte dat de EU en de EMU in duigen kunnen vallen. De Europese Unie: het zal je kind maar wezen.

Frans Crols