“Steve Stunt wil Deurne sluiten”

Een opeenstapeling van blunders, luidt het verdict van enkele directieleden van de luchthaven van Antwerpen. Steve Stevaert zou met het geklungel rond de concessie voor Deurne maar één ding voor ogen hebben: de luchthaven sluiten.

In 1999 schreef de Vlaamse regering een algemene aanbesteding uit voor een concessie van vijftien jaar. Maar het kabinet van Steve Stevaert ( SP.A), Vlaams minister van Mobiliteit, stopte de procedure bij gebrek aan geldige offertes. Nochtans hadden ervaren consortia zich kandidaat gesteld, zoals Biac (de exploitant van Zaventem) en Antwerp Airport Company ( AAC), een groep Vlaamse en Nederlandse investeerders rond de Antwerpse vliegmaatschappij VLM. Zelfs de Amerikaanse engineeringreus Bechtel had schriftelijk belangstelling getoond.

In maart vorig jaar gooide de paars-groene coalitie het roer om en gaf de Participatiemaatschappij Vlaanderen ( PMV) de opdracht een managementcontract voor de luchthavenexploitatie op te stellen. De privé-managers moesten niet alleen het beheer rendabeler maken, maar ook privé-kapitaal aantrekken. AAC-woordvoerder Jean-PierreDuhamel, tevens zaakvoerder van Antwerp Airport Services ( AAS), een consultant die opereert in naam van AAC: “Hoewel we voor de concessie van Deurne de enige bieder waren die bereid was een concessievergoeding te betalen, hebben we tegen deze regeringsbeslissing geen procedure ingespannen om de kansen van AAS bij deze tweede aanbesteding niet te hypothekeren.”

Nu kregen Biac en AAS gezelschap van enkele andere grote kleppers, zoals Andersen, Ernst & Young en Lufthansa Consulting. Ondertussen hadden Speed Wing (dochter van BritishAirways) en Saab Aviation zich bij AAS aangesloten. De vergoeding van het contract was dan ook aanlokkelijk: een fee van 2,9 miljoen euro, gespreid over vijf jaar.

Uiteindelijk selecteerde PMV drie inschrijvingen voor Deurne: Biac, Ernst & YoungExecutive Temporary Management ( E&Y ETM) en AAS, waar Lufthansa Consulting zich achteraf bij aansloot. In oktober vorig jaar gaf de ministerraad het managementcontract aan E&Y ETM, dat met zelfstandige ondernemers werkt. Voor deze job had de winnaar voor Luc Cloetens en André Goeman gekozen. Het duo werd tot directeur en adjunct-directeur van de luchthaven van Deurne gebombardeerd. Adjunct-directeur Goeman was navigator bij de Belgische luchtmacht, en in een later leven quality controller bij de ter ziele gegane chartermaatschappij Constellation. Maar vooral de plotse comeback van Cloetens als directeur van de Antwerpse luchthaven bestempelden diverse waarnemers als “een volslagen verrassing”. Bij de selectie waren noch de administratie noch het personeel van Deurne geconsulteerd.

Een beminnelijke bompafiguur

Cloetens verdiende nochtans zijn sporen in de luchtvaart. Hij startte zijn loopbaan bij afhandelaar Belgavia, de voorloper van Aviapartner. Begin jaren negentig was hij actief bij de catering van Sabena. Daar boekte Cloetens resultaten, want als uitvoerend manager heeft hij een goede reputatie. Hij verhoogde de kwaliteit van de maaltijden en voerde de productiviteit op. Het bezorgde hem in 1994 een postje binnen het managementcomité van Sabena, als vice-president passenger services. Afhandeling en catering kwamen onder zijn hoede. In maart 1996 ging het verder bergopwaarts, als algemeen directeur van Sobelair.

Maar in december 1997 verliet Cloetens de Sabena-groep. Volgens sommigen lagen de moeilijke relaties met personeel en piloten aan de basis van zijn vertrek. Verwonderlijk, want Cloetens wordt omschreven als “een uiterst beminnelijk bompafiguur”, die dialoog boven conflict stelt. Anderen gewagen van een ontslag wegens belangenvermenging, omdat Cloetens via zijn eigen bedrijf broodjes en patisserie zou hebben geleverd aan Sabena. Een verhaal dat Cloetens weglacht. Volgens hem lag een conflict met de Zwitserse medeaandeelhouder Swissair over de winstverdeling van Sobelair aan de basis van zijn vertrek. In 1998 en 1999 dook Cloetens op bij Constellation en Brussels International Airlines. Beide chartermaatschappijen gingen failliet en lieten een onfrisse erfenis na. Maar Cloetens verliet de bedrijven al vóór de crash, na een conflict met de eigenaars.

Belangenvermenging is opnieuw een van de slagwoorden in de kritiek op het huidige managementcontract. Op 31 mei verbrak de Vlaamse regering het contract na een vernietigend rapport van het Rekenhof. Volgens het rapport had Luc Cloetens nooit directeur van de luchthaven mogen worden wegens het constante risico op onverenigbaarheid en belangenvermenging. Cloetens zou immers gedelegeerd bestuurder van ALC zijn, een bedrijf dat “vliegtuigen, helikopters en onderdelen” verhuurt op de Antwerpse luchthaven. Maar het is vooral actief in beleggingen en participaties in ondernemingen. De jongste balans van ALC – boekjaar tot september 2001 – toont een negatief resultaat van 27.000 euro, en een schuldenlast van 234.000 euro. Het eigen vermogen daalde tot 5,44% van het totale vermogen. Cloetens zelf zegt dat hij zijn mandaat neerlegde in december 2000 en al zijn aandelen in het bedrijf verkocht.

Fouten in de voorbereiding

ALC maakte geen grootse indruk op de andere luchthavengebruikers in Antwerpen. Diezelfde vaststelling gold voor Luc Cloetens en zijn adjunct André Goeman als nieuwbakken directeurs. Zes maanden na hun aanstelling kwamen ze met een beheersplan op de proppen. Het maakte gewag van een ondertunneling van de Krijgsbaan en investeringen in infrastructuur. Samen goed voor een prijskaartje van 50 miljoen euro. De informatie voor het beheersplan werd opgevraagd bij het bestaande management van de luchthaven.

Cloetens wil geen commentaar geven op het beheersrapport en verwijst naar de parlementaire commissie die het rapport zal bespreken. Maar over één ding is ook hij het eens met de vele critici. “Er zijn duidelijk fouten gemaakt in de voorbereiding van de managementcontracten. Ook het Rekenhof heeft erop gewezen dat de administratie van het Vlaams gewest er niet bij werd betrokken.”

Jean-Pierre Duhamel van AAS wil het daar niet bij laten. Hij stapte naar de rechter met een eis tot schadevergoeding van 750.000 euro. Duhamel: “Je kunt van Deurne een rendabele zakenluchthaven maken. In ons voorstel – dat ook een ondertunneling van de Krijgsbaan voorziet – hoeft de overheid na vijf jaar geen subsidie voor het personeel meer te geven en na tien jaar niet meer voor de investeringen. Maar de regering doet er alles aan om de boel definitief te sluiten.”

Eric Pompen, Wolfgang Riepl [{ssquf}]

Luc Cloetens had nooit directeur van de luchthaven mogen worden wegens het constante risico op onverenigbaarheid en belangenvermenging.