St. Moritz

Luxe en sport

St. Moritz, 1856 meter hoog, gelegen aan de zuidkant van de Zwitserse Alpen, heeft het toerisme en de wintersport geboren zien worden. In de hele wereld is de naam van dit mondaine stadje synoniem voor klasse en prestige. Zomer en winter. In zoverre zelfs dat St. Moritz in 25 landen zijn naam als gedeponeerd merk heeft laten registreren.

TEKST : SERGE VANMAERCKE

Kunstenaars, politiekers en leden van koninklijke pluimage kortom alle groten der aarde hebben alvast dit gemeen dat hun wegen ooit wel eens naar St. Moritz leiden. Op dit kruispunt van drie culturen, waar nog hier en daar Reto-Romaans gesproken wordt, hoewel de voertaal Duits is, en waar de landschappen typisch Italiaans zijn, worden miljonairs behandeld zoals iedereen, dat wil zeggen : zeer goed. Ga naar het kleine café met patisserie van de bekende Hanselmann een instituut hartje St. Moritz, bijna een eeuw oud, geleid door de kleinzoon van de stichter om een goed beeld te krijgen van de fauna die het plaatsje frequenteert. Neem plaats aan het raam en verdiep u in de lectuur van Cioccolata da Hanselmann door Rosetta Loy…

Romantische landschappen, een zuivere en droge lucht, sprankelend als champagne, 322 zonnedagen per jaar, een sportinfrastructuur van hoog niveau, uitstekende keuken, exclusieve ontspanning en een interessant cultureel programma hebben reeds vele jaren upper class-toeristen naar St. Moritz gelokt. Minstens 70 % van hen zijn buitenlanders.

Vier onvergelijkbare luxehotels en een reeks huizen, zoals je ze alleen in sprookjes aantreft, hebben een grote aantrekkingskracht op de beau monde en would be’s. Bewonder de schitterende fresco’s die in het begin van de eeuw bij ons in de mode waren en hier nog steeds vervaardigd worden. Iedereen vindt er zijn gading : de minder gefortuneerden onderhouden zich met de 5600 inwoners (plus de 3000 seizoenwerknemers) van het plaatsje, terwijl de aristocratie zich terugtrekt in de meest exclusieve privé-oorden.

St. Moritz telt een 20-tal bars ; bijna 70 restaurants, o.a. het zeer oude Chesa Veglia (een boerderij gebouwd in 1658, gerestaureerd en in 1935 omgebouwd tot eethuis door Hans Badrutt) ; 44 hotels waaronder drie Leading Hotels of the World : Kulm, Suvretta House en Badrutt Palace Hotel, en niet minder dan 156 winkels en boetieks met prestigueuze namen. Whisky-liefhebbers worden op hun wenken bediend in de grootste whisky-bar ter wereld, met name in het hotel Waldhaus am See. Claudio Bernasconi heeft er meer dan 1000 verschillende whisky’s op zijn kaart staan. Om nog te zwijgen van zijn wijnkelder die 40.000 flessen bevat die de grootste liefhebber doen watertanden.

Het oord

is sedert meer dan 3000 jaar gekend voor zijn geneeskrachtige bronnen die vooral voor hartziekten een zegen zijn. Zijn naam wordt voor het eerst geciteerd in het jaar 1139, in een verkoopakte van de Opper-Engadin aan de bisschop van Coire. In 1519 belooft paus Leo X de volledige absolutie aan iedere badgast die in god gelooft. Wat sommigen ertoe aangezet heeft in 1831 een kuuroord tot stand te brengen, met drankgelegenheid en badcabines, maar toen nog zonder logies voor de gasten.

De polariteit die St. Moritz geniet onder de groten der aarde is nog steeds grenzenloos. Alleen al de naam uitspreken, staat chic en elegant. Ontelbare winkels, villa’s, hotels en restaurants hebben de naam overgenomen, van Miami tot Los Angeles, van Rio de Janeiro tot Tokio.

Het gehucht St. Moritz telde nochtans amper 200 inwoners in 1830. De grote ontwikkeling is er pas gekomen na 1855 toen Johannes Badrutt het 17de-eeuwse pension Faller aankocht en ombouwde tot de Engadiner Kulm. Van wintertoerisme was toen nog geen sprake in de streek. Wagner en Nietzsche hebben er verbleven in minder comfortabele omstandigheden dan de toerist van vandaag. Toen zijn hotel tien jaar open was, kon Badrutt vier Engelse waaghalzen ervan overtuigen te komen overwinteren. Ze hadden niets te verliezen, want de gastheer betaalde hun reis terug als het verblijf hen niet aanstond, en als ze het wel naar hun zin hadden, mochten ze gratis blijven logeren zolang ze dat wensten. De Engelsen zijn rond Kerstmis in St. Moritz neergestreken en zijn tot Pasen gebleven. Het wintertoerisme was geboren. En de reputatie van St. Moritz was gemaakt. De eigenaar wist heel goed hoe hij de mond-tot-mondreclame moest aanwakkeren. Het is in zijn eetzaal dat de eerste elektrische lampen van Zwitserland hebben gebrand. We schrijven kerstnacht 1878.

Vandaag ontvangt

St. Moritz zo’n 250.000 toeristen per jaar, goed voor 1,2 miljoen overnachtingen. Maar de geest van Badrutt zwerft nog door paden en steegjes, langs het meer en door de bergen van St. Moritz. De talrijke manifestaties zijn er immers op gericht de bezoeker aan te trekken en te vermaken, zoals Badrutt dat in zijn tijd al begrepen had. Hij was de eerste om in Zwitserland een syndicat d’initiative op te richten. Dat heette toen Association pour l’Embellissement Estival : we schrijven 1864.

Voor het komende winterseizoen zijn niet minder dan 150 manifestaties gepland, het éne al prestigieuzer dan het andere. De bezoeker krijgt niet de kans zich te vervelen, van Kerstmis tot Pasen. Om er enkele te vermelden : de Cartier Polo World Cup op het bevroren meer ; het St. Moritz Gourmet Festival, met medewerking van ene Paul Bocuse ; het musicalfestival Snow & Symphony ; of de vieringen van de 50ste en 70ste verjaardag van de Olympische winterspelen die in St. Moritz plaats vonden.

St. Moritz mag dan een gehucht wezen, de wandelmogelijkheden zijn onbeperkt. Zowel in het dorp dat uit twee delen bestaat het lager gelegen Bad (1768 m) en het hoger gelegen Dorf (1856 m) als in de wijde natuur. In het dorp trekt het Museum van de Engadin de aandacht van al wie in volkskunsten geïnteresseerd is. Dit typische huis geeft een beeld van de levensstijl in de vorige eeuwen. het Museum Segantini werd in 1908 gebouwd : een pareltje van architectuur dat de collectie van de schilder Giovanni Segantini (1858-1899) herbergt. Een weinig gekende naam, maar de kwaliteit van zijn penseelwerk zal menigeen verbazen. Zijn immense triptiek “Devenir – Etre – Disparaître” plaatst de emotie van het bestaan in een betoverend kader, meer bepaald datgene wat men ziet wanneer men enkele stappen buiten het museum zet. Welk een genoegen deze belangrijke maar ongekende kunstenaar te ontdekken, voor een of ander museum in Parijs over 2 jaar ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van zijn dood, hommage brengt aan Segantini.

Het huis van Mili Weber is andere koek. Het is gebouwd door haar broers, die trouwens ook het Museum Segantini hebben getekend. Dit huis is een voorbeeld van de traditionele levenswijze van vandaag. Mili Weber (1891-1978) werd door het ganse dorp op de handen gedragen. Ze was schilderes en schrijfster, en verstond de kunst om te spreken met de dieren die in haar tuin belandden. Echt waar… zo verzekert men ons !

Er is nog meer interessants in St. Moritz te ontdekken : de Steen van de druïde die teruggaat tot de Kelten ; of de scheve toren (buiging van 5,5) die dateert uit de 12de eeuw en deel uitmaakte van de St. Mauritiuskerk die in 1890 vernield werd. Op twee stappen van deze toren, vlak tegenover hotel Kulm, moet u trouwens een blik werpen op het levensgrote standbeeld in brons van David Wyne : de Descendeur du Cresta. In het centrum van Dorf het is de klim waard zal men niet zonder verbazing een winkeltje vinden met de beste kaviaar en koffies : Glattfelder, een adres voor de fijnproevers.

Aan wandelwegen geen tekort in de omringende natuur. Bent u met de kinderen, maak dan een omweg langs de echte hut van Heidi, een chalet gebruikt voor de gelijknamige film die in de Engadin-vallei gedraaid werd.

‘s Winters

is St. Moritz een paradijs voor de sportliefhebbers : de actieve zowel als de passieve. In de eerste plaats is er vanzelfsprekend het alpijns skiën op pistes die beroemd zijn geworden door hun olympische geschiedenis of omdat de wereldkampioenschappen er drie keer hebben plaats gehad. Verder zijn er 150 km loipen voor langlauf. Tussen haakjes : in St. Moritz werd in 1929 de eerste Zwitserse skischool opgericht. De Corviglia Club heeft een indrukwekkende ledenlijst waarvan de meeste namen door een adellijke titel voorafgegaan worden, als het niet gaat om magnaten uit de industrie. Maar er is meer dan ski. De bobslee of de primitieve voorloper ervan is een uitvinding van St. Moritz. In 1890 bouwde de verbeeldingrijke hoefsmid Christian Mathys de allereerste bobslees. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de Olympia Bob Run de enige bobsleepiste ter wereld is in natuurlijk ijs. Iedere dag kan men hier trainingen of competities gadeslaan. De dapperen onder u kunnen er een zelfs een ‘ritje’ maken, onder de vorm van een afdaling van 1612 m. De Cresta Run is een piste, gebouwd in 1885 en eigendom van de St. Moritz Tobogganing Club. De wedstrijden met de sleeën zijn spectaculair op deze piste van 1214 m, die gaat van St. Moritz naar Celerina, met een niveauverschil van 157 m. In St. Moritz worden paardenkoersen en polowedstrijden op het bevroren meer georganiseerd. Er wordt zelfs golf gespeeld… met een rood balletje.

Het zomerseizoen

is even belangrijk geworden voor wandelaars en sportievelingen. De mogelijkheden zijn legio : zomerski, surfen en zeilen, tennis, paardensport, golf, zwemmen, enzomeer. Zonder het kuuroord te vergeten dat het hele jaar door open is.

Maar wat nog het meeste in trek is in St. Moritz, en in de hele Engadin-vallei, is het wandelen. Wie kiest voor een langer verblijf, kan van St. Moritz verdertrekken naar naburige dorpen. Zoals Zuoz, een goed bewaarde 16de-eeuwse nederzetting. Of Samedan met zijn protestantse kerk. Sils met het huis waar Nietzsche verbleef. Maloja waar op het kerkhof Giovanni Segantini wacht op beroemdheid. Of Pontresina met zijn 13de-eeuwse Spaniola-toren en zijn Santa Maria-kerk. De kwaliteit en de kleuren van de lucht zijn zonder weerga ; de kammen van de bergen zijn in harmonie met de rimpelloze waters van de meren. De simpele ziel en het genie, de haveloze en de miljardair kunnen hier het geluk vinden door één te worden met, op te gaan in de stilte van de natuur. De beroemde namen die hier langs kwamen, hebben zich niet laten misleiden : van Marcel Proust tot Jean Cocteau, van Tsjaikovski tot Albert Schweitzer, van Thomas Mann tot François Mauriac, van Thomas Cook tot William Faulkner, van Bela Bartok tot Bertolt Brecht. Men zou haast geloven dat deze streek iets van hun genie heeft opgeslorpt.

St. Moritz by night.

Golf spelen op een bevroren meer, met een rood balletje.

De bobslee werd geboren in St. Moritz.

Luxe en sport zijn de trefwoorden voor dit station.

Het échte chalet van Heidi.

Zicht op St. Moritz vanuit Bad, 1822 m hoog.