Denk tweemaal na voor u iemand voor de rechter sleept. Er is een sneller, goedkoper en discreter alternatief: bemiddeling door een advocaat-bemiddelaar. Vanaf volgende week stunt de Antwerpse balie met gratis bemiddeling. Solden in de advocatuur?
“Te veel advocaten leggen de nadruk op het winnen van een geschil,” meent de Antwerpse advocaat Peter De Cock. “Het is de vraag of de zakenwereld gediend is met zo’n houding. Een winnaar impliceert dat er ook een verliezer is. Ondernemers verkiezen een win-winsituatie.”
De Cock mag zich officieel advocaat-bemiddelaar noemen, een van de 25 advocaten aan wie de Antwerpse balie dit statuut toekende. Bemiddeling is overgewaaid uit de Verenigde Staten, waar mediation een van de vormen van alternative dispute resolution ( ADR) is: geschillen regelen buiten de rechtbank.
In België was arbitrage tot voor kort het enige alternatief voor een rechtszaak. Bij arbitrage leggen de partijen hun geschil voor aan een onafhankelijke derde. Deze formule kent niet echt een succes. In vergelijking met Amerika verlopen onze rechtsprocedures redelijk vlot en goedkoop. Ook hebben we rechtbanken voor commerciële geschillen, die bemand worden door competente professionals. De voordelen van arbitrage zijn dus beperkt.
In Groot-Brittannië
kreeg bemiddeling na een wijziging van de gerechtelijke regels de wind mee. Britse rechters kunnen in de toekomst partijen verplichten hun geschil voor te leggen aan een mediator. Ook in België bestaat sinds kort de functie van gezinsbemiddelaar. Die onafhankelijke derde treedt op in echtscheidingsprocedures.
Klassieke justitie en arbitrage beslechten de conflictsituatie in het voordeel van één partij. Bij bemiddeling speelt de derde partij, de bemiddelaar, eerder een informatieve rol tussen (en niet boven) de partijen, om een vergelijk te zoeken. Niet een beslechting, maar een oplossing is het doel.
Zo’n oplossing is soms noodzakelijk bij partijen die in de toekomst nog met elkaar moeten verder leven, zoals scheidende echtgenoten en hun kinderen, vennoten van een onderneming of onderaannemers onderling.
Een mooi voorbeeld is de contractueel afgedwongen inschakeling van bemiddelaars bij grote bouwwerken. Vroeg of laat rijzen er bij de uitvoering van zo’n miljardencontract geschillen tussen de contractanten. Processen hierover zouden de bouw met jaren kunnen vertragen. Om dat te vermijden, bouwen de onderaanemers bij een dispuut verder en trachten ze via een bemiddelaar een oplossing uit te werken voor het betwiste dossier.
Ook wie een
klacht graag discreet afgehandeld ziet, heeft baat bij een bemiddelaar. Wanneer een bepaald product schade berokkent, zal de aansprakelijke onderneming liever achter gesloten deuren negotiëren in plaats van de zaak door de rechtbank te laten regelen. “Men weet nooit 100% zeker wat de rechter zal beslissen,” aldus advocaat-bemiddelaar Bernard Veys. “Een voor de hand liggende zaak kan altijd verkeerd aflopen. Een proces vermijden beperkt de kans op precedenten die zich later tegen de sector kunnen keren. Bovendien kan de berichtgeving over zo’n publiek proces een stroom van nieuwe procedures op gang brengen.”
De partijen in een bemiddeling zijn schriftelijk gebonden aan een geheimhoudingsplicht. Ze mogen geen gebruik maken van de informatie die specifiek voor de bemiddelingssessies wordt uitgewisseld.
De Brusselse, Luikse en Antwerpse balies schuiven hun leden naar voor als mogelijke mediators. Beschouwt de balie de confraters als meester-onderhandelaars? “Zij zijn de beste garantie voor de discrete afhandeling van het dossier,” aldus de Antwerpse stafhouder Jacques Dierckx. Zelfs bij een strafinbreuk is het voor de advocaat-bemiddelaar wettelijk verboden deze informatie vrij te geven, bijvoorbeeld aan het parket. Elke andere partij is daartoe als getuige verplicht.
Delicate fiscale of mededingingsaspecten kunnen een andere reden zijn waarom een ondernemer liever discreet blijft tegenover bemiddelaars die geen advocaat zijn en dus niet wettelijk gebonden zijn aan het beroepsgeheim.
Ook notarissen hebben een zwijgplicht en ook zij werpen zich op als bemiddelaars in juridische geschillen. “Uiteraard is het notariaat competent genoeg om bijvoorbeeld in een vastgoedzaak te bemiddelen,” erkent Dierckx. “Het voordeel van een advocaat is zijn expertise in de rechtzaal. Hij kan de kansen van de partijen in de rechtspraktijk inschatten.”
Een advocaat is echter iemand die getraind is in partijdigheid. Is zo iemand wel geschikt als neutrale bemiddelaar? “Onze bemiddelaars hebben een opleiding van vijftig uur gevolgd bij de Nederlandse consultant The Lime Tree,” aldus Dierckx. “Hun belangrijkste opdracht is het communicatieproces te organiseren in het belang van alle partijen. De advocaat-bemiddelaar moet zijn neutraliteit bewaren om zijn geloofwaardigheid te versterken.”
De advocaten werkten een geheel van regels uit waarmee de partijen hun bemiddelingsprocedure minutieus kunnen vastleggen. “Het aantal bemiddelingsdossiers blijft voorlopig beperkt,” zegt Bernard Veys. “Maar dat is omdat de bemiddelingsfunctie van de advocaat nog vrij onbekend is. We verwachten dat ondernemingen mettertijd in hun contracten een verplichting tot bemiddeling opnemen. Maar het is een langzaam proces.”
Jacques Dierckx wijst erop dat in de landen waar mediation gebruikelijk is, in driekwart van de gevallen een vergelijk wordt gevonden. “Enkele mediationsessies kunnen een hoop ellende vermijden,” betoogt Dierckx. Een sessie kost zo’n 5000 frank per uur, afhankelijk van de moeilijkheidsgraad.
Onlangs hield de Antwerpse balie een studienamiddag over bemiddeling. Nogal wat advocaten vreesden dat zo’n techniek de factuur voor de cliënt enkel de hoogte in zou jagen. Om hun activiteit te promoten, zullen de bemiddelaars in juli en augustus alle zaken die hen worden voorgelegd, gratis afhandelen (met een maximimum van acht uur raadpleging). Veys: “We willen aantonen dat iedereen er beter van wordt.”
Ook voor de doorsnee KMO’er kan zo’n bemiddelaar nuttig en goedkoper zijn. “Klassiek is een vennootschapsrechtelijke betwisting,” aldus Luc Demeyere van advocatenkantoor Loeff Claeys Verbeke. “Je kan naar de rechtbank stappen en dan krijg je gelijk of niet. Maar het ongenoegen blijft. De ware reden van het vennootschapsrechtelijke geschil kan een dispuut inzake erfopvolging zijn. Een discrete bemiddelaar kan dit echte geschil naar boven brengen en creatieve oplossingen aanreiken.” ‘Creatief’ betekent ook dat de regeling voor iedereen fiscaal aantrekkelijk is.
Een geschil kan
erg emotioneel geladen zijn. Zelfs in zakelijke geschillen moet de bemiddelaar rekening houden met gekwetste ego’s. De I’ll see you in court-houding – wraak via een rechtsgeding – maakt ook in Vlaanderen opgang.
Demeyere: “Een ondernemer kan op zo’n emotionele manier overtuigd zijn van zijn eigen gelijk, dat hij niet tot een objectieve sterkte-zwakteanalyse van het dossier komt. De strikt juridische, procedurele benadering staat dan een oplossing in de weg, zelfs als die in ieders belang is. Als de advocaat hem in zo’n geval kan overtuigen een mediator in te schakelen, verliest niemand zijn gezicht. En komt men via bemiddeling sneller en goedkoper tot een oplossing.”
hans brockmans
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier