Eind november. De eerste winterprik. Niet leuk. Slecht weer en de winter is niet eens begonnen. Maar wees gerust, er komt nog meer slecht weer. Het lagedrukgebied boven IJsland zal helaas voor een langere periode ons weer bepalen. Sommige weermannen zeggen zelfs dat het volgend jaar helemaal niet zal zomeren. Deflatie heet dat in het nieuwe soort weerberichten.
Tijd dus, hoog tijd, voor slechtweermanagement. Management van groei en innovatie, goedweermanagement, is psychologisch aangenaam, maar intellectueel moeilijk. Je kunt overal goed nieuws vertellen, maar je moet tegelijk op vele fronten actief zijn. Slechtweermanagement is psychologisch zwaar, maar intellectueel vrij eenvoudig. Het management moet de frontchirurg voor ogen houden. Die staat er zeker niet voor zijn plezier en kan alleen hopen dat de cavalerie onderweg is. Frontchirurgie is ook geen model van goede geneeskunde. Frontchirurgen hanteren drie grote principes. Eerst schiften ze. Triage ligt aan de grondslag van al hun beslissingen. Volgens Wikipedia is triage ‘het beoordelen van slachtoffers bij grote(re)ongevallen en rampen in verschillende categorieën naar de ernst van de verwondingen of ziektebeeld’. Frontchirurgen houden één doelstelling permanent voor ogen: hoe kan ik op effectieve wijze zo veel mogelijk soldatenlevens redden? Het tweede principe is: de stervenden laten sterven. Je verknoeit geen medicatie of tijd aan hopeloze gevallen. Derde principe: wie hard kan roepen, heeft goede longen en zal nog wel een tijdje zonder de chirurg kunnen.
De slechtweermanager moet die principes voor ogen houden. Niet alle problemen krijgen onze aandacht. Zo willen we zo weinig mogelijk horen over de hopeloze gevallen. Die problemen laten we maar aanmodderen of delegeren we volledig weg. En we laten ons niet afleiden door de harde roepers. Zij komen wel terug als de tijden wat beter zijn. Vroeger zou men alleen de vakbonden bij die groep rekenen, maar in onze maatschappij is het lijstje harde roepers flink uitgebreid: drukkingsgroepen, aandeelhouders, journalisten, experts op televisie allerhande.
Een tweede beeld dat de slechtweermanager permanent voor ogen moet houden, is dat van de piloot van wie het toestel beschadigd is. Piloten leren onder dergelijke omstandigheden het principe te volgen fly the plane. Vergeet het toestel niet te besturen. Men heeft immers vastgesteld dat in crisissituaties soms piloot en co-piloot ijverig probeerden het probleem op te lossen en dat ondertussen het onbestuurde vliegtuig tegen een heuvel crashte. Er moet altijd een lid van het directiecomité belast zijn met de lopende zaken, die dingen die nog wel lopen, waar de normale regels van het spel wél gelden. Of anders vertaald: vergeet niet te focussen op de blijvers. Soms is iedereen zo gefocust op het drama van de vertrekkers, dat men vergeet dat de blijvers in traumatische omstandigheden achterblijven. Zij moeten twee jobs doen, missen collega’s, routines en tijd. Deze mensen zijn helemaal niet gediend met slappe leiders. Zij willen duidelijkheid en energie. Dit wordt een nieuwe start. Het wordt puin ruimen. Maar deze mensen staan niet te roepen om bazige autocratische brulapen. Zij verwachten ook daadwerkelijke steun en veel begrip voor de nieuwe ongemakken. En vergeet dat ze dankbaar mogen zijn dat ze er nog zijn. Vaak voelen ze zich schuldig, angstig (wanneer is het mijn beurt?) en ervaren ze nog een reeks andere negatieve emoties, variërend van passieve agressie tot wanhoop en boosheid.
Een derde principe: laat het verleden los. Dit is het meest radicale principe dat alleen mag worden bovengehaald als het slechte weer orkaankracht heeft. Maak duidelijk aan iedereen dat wat voorbij is, voorbij is. De leiding geeft uiteraard het voorbeeld door helemaal niet meer vast te houden aan statussymbolen, leuke voordelen, favoriete projectjes, enzovoort. Het is echter niet het moment om je fundamentele keuzes (missie, strategie, enzovoort) plots te veranderen. Meer dan ooit kan je dankbaar zijn dat je daar vroeger zorgvuldig in geïnvesteerd hebt. Maar alle heilige koeien moeten onvoorwaardelijk geslacht worden. En dat is veel beter dan plots een grote strategische bocht te nemen. Bewaar in ieder geval je identiteit.
Het is best enkele principes van slechtweermanagement op voorhand heel goed voor ogen te houden. Te veel afwijken als het zover is, maakt het meestal nog wat erger. We formuleren de volgende negen (geen tien, dat is het verleden) principes:
– Hou het eenvoudig. Zorg voor enkele zeer heldere principes, waar je zo weinig mogelijk van afwijkt.
– Voer het tempo op.
– Blijf trouw aan je fundamentele strategische keuzes.
– Zoek topverantwoordelijken met moed.
– Hou de communicatie zo duidelijk en helder mogelijk. Communiceer veel. Spreek dwaze geruchten onmiddellijk en onvoorwaardelijk tegen.
– Maak geen lichtzinnige beloftes.
– Snijd diep en van hoog tot laag.
– Probeer het hele bedrijf op te splitsen in min of meer leefbare entiteiten.
– Zet de sterkste leiders op de grootste opportuniteiten, niet op de meest hopeloze gevallen. (T)
DE AUTEUR IS HOOFDDOCENT AAN DE UNIVERSITEIT GENT EN PARTNER VAN DE VLERICK LEUVEN GENT MANAGEMENT SCHOOL.
Marc Buelens
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier