“Situatie van SPE-Luminus is onhoudbaar”

Op 3 juli spreekt de Europese Commissie zich uit over de fusie tussen Suez en Gaz de France. Het Britse Centrica, aandeelhouder van SPE-Luminus, verwacht dat Europa de Belgische markt zal openbreken. Intussen heeft Suez zijn grootste concurrent in België in de tang genomen.

Met de fusie SPE-Luminus was er in 2005 op de Belgische energiemarkt eindelijk een concurrent bij elkaar geplakt die tot boven de enkels van Electrabel reikte. De uitdager van Electrabel heeft een marktaandeel van 15 %, met het klantenbestand van Luminus, City Power en het Luikse ALG Négoce, de centrales van SPE en de gasbevoorrading via Gaz de France als pijlers. De aandeelhouders van SPE-Luminus – het Britse energiebedrijf Centrica (25,5 %), de Franse gasreus Gaz de France (25,5 %) en de Belgische publiek aandeelhouders (49 %) – hadden hun huiswerk klaar.

Amper enkele maanden na de fusie kwam de beenveeg. Gaz de France (GDF) kondigde de fusie met Suez aan en zo dreigt de nieuwbakken groep met GDF al meteen een cruciale strategische partner te verliezen.

“De situatie van SPE is onhoudbaar,” zegt Phil Bentley, CFO van Centrica en verantwoordelijk voor de Europese belangen van Centrica. De Britten hebben een kwart van SPE-Luminus in handen én bezitten een voorkooprecht op het belang van GDF in SPE-Luminus. Centrica hoopt niet alleen op een principieel Europees non tegen de fusie, het verwacht na de zomer ook stevige remedies om de Belgische markt open te breken.

TRENDS. Waarom is de situatie van SPE-Luminus hopeloos?

PHIL BENTLEY (CENTRICA). “SPE is een grote netto-aankoper van aardgas, want we verkopen gas aan klanten en onze centrales zijn in hoofdzaak gasgestookt. Maar alleen Distrigas (een dochter van Suez) en Gaz de France kunnen aardgas leveren aan ons. De fusiegroep heeft ons dus in de tang. Komt daarbij dat de gasprijs verdrievoudigd is, wat onze gasgestookte elektriciteit duurder maakt dan de nucleaire energie die Electrabel op de markt kan gooien. Dat kunnen wij niet volhouden. We hebben onlangs een offerte gedaan aan 130 gemeenten en we hebben er acht gewonnen, Electrabel de rest. In Wallonië verliezen we klanten. In 2005 boekte Electrabel een bedrijfswinst van 1,5 miljard euro, terwijl SPE geld verloor (15 miljoen euro). Kunnen de intercommunales het zich veroorloven om de verliezen van SPE te blijven financieren? Moet de Belgische belastingbetaler opdraaien voor verliezen omdat een Frans bedrijf hier een dominante positie kan uitspelen?”

Welke maatregelen moet Europa opleggen, opdat u met gelijke wapens kan strijden?

BENTLEY. “Eén: het nucleaire monopolie van Electrabel moet worden opengebroken, gezien het competitief voordeel dat de goedkopere elektriciteit uit kernenergie biedt. Dat is de enige manier om concurrentie mogelijk te maken. We hebben nu een aandeel van 4 % in de Belgische kernenergie, maar we willen 15 %, wat evenredig is met ons huidige marktaandeel. We hebben daar recht op, want Electrabel heeft de kerncentrales mogen afschrijven op kosten van die verbruiker.

“Twee: Suez controleert via Distrigas zowat alle strategische toegangspoorten en transitlijnen tot de aardgasmarkt. Distrigas kan verhinderen dat andere spelers aardgas aanvoeren. We hebben bijvoorbeeld transitcapaciteit aan Distrigas gevraagd. Hun antwoord: misschien in 2008 is er wat onderbreekbare capaciteit beschikbaar. Zo kunnen we geen centrales bevoorraden. Iedereen moet gelijk toegang hebben tot de transitcapaciteit. Die transitlijnen moeten dus weg bij Distrigas en ondergebracht worden in netbeheerder Fluxys. Fluxys controleert alleen de binnenlandse verdeling van het gas en is dus niet zo belangrijk. Van tel is wie de toegangspoorten controleert. En gas is de sleutel tot de energiemarkt. Wie de gasstromen controleert, controleert de sector.”

Als u geen toegang krijgt tot gas en kernenergie, wilt u het belang van Gaz de France in SPE-Luminus dan nog wel?

BENTLEY. “Dat is de vraag van 64 miljoen dollar. De waarde van SPE hangt af van de maatregelen die Europa oplegt. Zonder die remedies is SPE-Luminus niet veel waard. We zijn sinds 2000 in Vlaanderen. We betaalden een premie om de meerderheid (51 %) in Luminus te verwerven om de business te kunnen uitbouwen. We waren winstgevend en groeiend. We willen dat opnieuw worden. We willen 500 miljoen euro investeren in SPE-Luminus om GDF uit te kopen en om te investeren in nieuwe centrales en LNG-capaciteit in Zeebrugge. We plannen ook een callcenter met 100 nieuwe jobs in Luik.”

Zou een overname van Distrigas niet veel van uw problemen oplossen?

BENTLEY. “Dat is definitely een mogelijkheid. Maar het is geen noodzaak. We proberen net de competitie fair te maken, en dat doen we niet door het gasmonopolie te kopen. Dan kunnen we nog moeilijke onze huidige eisen verdedigen. Wij vragen geen stuk van de taart, wij vragen gelijke toegang tot de taart.”

Vreest u de lobbykracht van Suez/GDF en Frankrijk?

BENTLEY. ( lacht) “Ja, for sure. Maar België zal toch niet over zich heen laten lopen? De fusiedeal is snel op zaterdagmiddag beklonken. Gérard Mestrallet (de topman van Suez), Jean-François Cirelli (de topman van Gaz de France) en Dominique de Villepin (de Franse premier) waren aanwezig, Guy Verhofstadt was daar niet. De deal moest het Italiaanse Enel afblokken om te verhinderen dat er echte concurrentie komt op de Franse energiemarkt. België is collateral damage.

“Er is ook een strategische agenda. Heel Europa investeert momenteel in infrastructuur om meer gas aan te voeren. Als de Belgische markt gesloten blijft, zullen de investeringen gaan naar Nederland. En niet België, maar Nederland zal de gasdraaischijf van West-Europa worden. Frankrijk wil geen Noorse en Russische gasstromen vanuit het noorden, die de Franse markt opengooien. België is een mooie buffer, gecontroleerd door Parijs. Wil de Belgische regering dat? De geostrategische belangen van de Franse groep GDF/Suez botsen met de Belgische belangen.” Daan Killemaes

Daan Killemaes