Sensueel en Spartaans

Van het paleis van Ali Pasja rest alleen een ruïne, waar een varken verwoed naar wat eetbaars wroet. Dit tafereel lijkt een symbool van Albanië. Tessa de Loo reisde er in de voetsporen van de excentrieke Lord Byron.

“Knarsend schoven de lagen van de tijd over elkaar heen.” Het is vreemd dat deze zin (die opgerakeld lijkt uit een absurde cursus “weemoed verklaard aan ingenieurs”) bijblijft als synthese van de controversiële roman De tweeling (1993). In deze literaire bestseller laat de Nederlandse Tessa de Loo (1946) oude tweelingzussen in een kuuroord in Spa terugblikken op hun leven. Op hun zesde werden ze gescheiden. De ene groeide op in nazi-Duitsland, de andere bij Nederlandse communisten.

Ook in haar nieuwste werk, het literair doorwrochte reisjournaal Een varken in het paleis, laat ze de lagen van de tijd over elkaar heen knerpen. Twee tijdsgewrichten, twee reizen en twee protagonisten kapen de hoofdrollen weg. In 1809 maakte de romantische dichter George Gordon Byron een Grand Tour door Epiros en Zuid-Albanië. Het gezelschap bevatte een halve hofhouding, reisde te paard door de woeste streek en werd ontvangen door tiran Ali Pasja.

In 1996 drukte Tessa de Loo de voetsporen van Lord Byron. Ze werd vergezeld van de reisauteur Daniël Koster en de Albanese professor Afrim Karagjozi. De Loo brengt verslag uit van haar wedervaren in het door ellende en armoede getroffen postcommunistische Albanië, maar zapt ook naar de luisterrijke tocht van Byron. Ze schrijft hem zelfs enkele brieven.

Tijdens de barre tocht leert de Loo twee mensen op een andere manier kennen: Lord Byron én zichzelf. Van de dichter kende ze het cliché van de extravagante, spilzieke Engelse lord, die na een hyperintens leven op 36-jarige leeftijd uitgeput stierf, net toen hij de Grieken wilde helpen bevrijden van het Turkse juk. Als bakvisje dweepte ze met zijn portret alsof het om de jonge Elvis Presley ging. In zijn poëzie leerde ze de klagende romanticus kennen. Door haar studie van zijn leven en brieven, ontdekt ze dat Byron ook met ironie en realiteitszin kon uitpakken. Alleen hield hij het nooit lang vol in dat reële beeld. Voortdurend zocht hij een alternatief. Byron was dan ook een explosief vat vol tegenstellingen, “beminnelijk en onuitstaanbaar, grootmoedig en malicieus, Bourgondisch en melancholiek, sensueel en Spartaans.” Hij tuimelde voortdurend “van euforie in melancholie.” ” Mad, bad and dangerous to know,” waarschuwde één van de vele vrouwen die hem onweerstaanbaar vonden, al hield hij even goed van mannen.

Ondertussen werd de Loo ook met zichzelf geconfronteerd, wat niet mag verbazen op een reis in een land dat kampt met miserie, misdaad en chaos. Ook de Nederlandse zoekt sluipwegen om de dagelijkse stress en de ondraaglijke lichtheid van het bestaan te ontvluchten. Dit mondde alvast uit in een boeiend, half gesluierd dubbelportret én een confrontatie met Albanië. Arbeiderspers, 265 blz., 699 fr. ISBN 90 295 2769 2.

LUC DE DECKER