Schakeringen van zwart

Het gelaat van de woordvoerder van Horeca Vlaanderen bleef merkwaardig uitgestreken toen hij de goegemeente kwam meedelen dat de mensen in zijn sector tegen het “echte zwart-zwart” zijn, maar dat “een beetje zwart” toch zou moeten kunnen. Meer nog, de man stelde zonder veel omwegen dat een op de drie Vlaamse horecazaken de deuren zal moeten sluiten als gevolg van de invoering van de geregistreerde kassa’s. Want dan zou ook dat “beetje zwart” – wat dat ook mag betekenen – onmogelijk worden. Het systeem van geregistreerde kassa’s is deel van een akkoord dat gesloten werd naar aanleiding van de verlaging van de btw voor de horeca tot 12 procent.

De discussie over het zwartwerk in de horeca zou ons er moeten toe aanzetten om de belastingdruk in België grondig onder handen te nemen. Het is opvallend dat hoe langer hoe meer internationale instellingen aangeven dat in België de grenzen van de belastingsdruk echt wel bereikt zijn. Denk maar aan het IMF, de OESO en nu de Europese Commissie. Een nieuwe verhoging van de belastingen is echt uit den boze, lezen we in hun rapporten. Want zoals genoegzaam bekend, behoort de Belgische belastingdruk tot de absolute wereldtop.

De economische essentie van een belastingsheffing is dat ze de productie van het belaste goed of dienst afremt. Uiteraard kunnen er goede redenen zijn om een productieverlaging na te streven. Milieubelastende productie van goederen en diensten is een schoolvoorbeeld van maatschappelijk verantwoorde taxatie. Voor een sector als de horeca ligt het dan weer voor de hand dat een btw-heffing zich vertaalt in een prijsstijging voor de verbruiker (en dus een verminderde vraag naar de horecaproducten) en/of kleinere winstmarges, wat de verdere uitbouw van de activiteit afremt.

Het meest schrijnende voorbeeld van een contraproductieve belastingsheffing, is de belasting op arbeid via de personenbelasting en de werknemers- en werkgeversbijdragen voor de sociale zekerheid. Deze belastingen drijven een wig tussen de prijs van arbeid waar de vragers (ondernemingen en zelfstandigen) mee geconfronteerd worden, en de prijs die de aanbieders (werknemers) krijgen. Een bredere belastingwig leidt altijd tot een combinatie van verminderde vraag en verminderd aanbod van arbeid. Voor de Belgische vakbonden is het vloeken in de kerk, maar de zware belasting op arbeid – en dus de grote wig tussen vraag- en aanbodprijzen – is een van de hoofdoorzaken waarom onze tewerkstellingsgraad ver onder de Europese gemiddelden blijft.

Een voor de hand liggende manier om aan de effecten van belastingdruk te ontkomen, is uiteraard het zwarte circuit. Gegeven de immense belastingdruk hoeft het niet te verbazen dat ook de omvang van het Belgische zwartwerk tot de absolute top behoort. Nochtans kan dat slechts een deel van de verklaring zijn, want anders zouden ook de Scandinaven tot de meest fervente zwartwerkers moeten behoren. Het meest geloofwaardige onderzoek over die materie geeft aan dat de efficiëntie van de overheid in de Scandinavische landen hoger is. De bevolking is bijgevolg behoorlijk tevreden over wat ze in ruil voor al die belastingen terugkrijgt in de vorm van goederen en diensten. België daarentegen scoort voor efficiëntie van de overheid zoals bekend zeer zwak.

Last but not least is er in de discussie over de belastingdruk het argument dat een meer efficiënte heffing het begrotingsprobleem bijna op zich zou kunnen oplossen. Dat is onzin. Veel van de activiteiten die vandaag in het zwarte circuit zitten, zouden als het ware onmiddellijk verdampen als ze in het officiële circuit worden gebracht. De hoge belastingdruk remt de activiteit en een stuk van die activiteit verplaatst zich naar het zwarte circuit. Als dat zwartwerk ‘succesvol’ bestreden wordt, dan houdt de activiteit voor een groot deel gewoon op te bestaan.

Onder meer om onze openbare financiën structureel gezond te krijgen, moet de economische activiteit aangezwengeld worden. Dat doel bereik je zeker niet door de belastingen te verhogen, wel integendeel. Lagere belastingen zijn de enige zinvolle manier om het onderscheid tussen ‘zwart’ en ‘een beetje zwart’ te bestrijden.

JOHAN VAN OVERTVELDT

De zware belasting op arbeid is een van de hoofdoorzaken waarom onze tewerkstellingsgraad ver onder de Europese gemiddelden blijft.