Sarkozy en Poetin verklaren Belgisch energiebeleid failliet

Vladimir Poetin bladert door de catalogus van Suez om zijn staatsgigant Gazprom te versterken. In de aanbieding staan Distrigas, een belang in de aardgasterminal van Zeebrugge, extra aardgasopslagcapaciteit in de Kempen en zelfs centrales van Electrabel. De Russische president belt zijn bestelling straks recht- streeks door naar zijn Franse collega Sarkozy. Een telefoontje naar de Wetstraat 16 hoeft niet eens, en daar neemt nu toch niemand op.

Sarkozy was eerder deze zomer op de thee in Moskou en verkreeg er dat de Franse energiereus Total een belang mag nemen in het Russische aardgasproject Shtokman, het grootste nog niet ontgonnen Arctische aardgasveld. Westerse oliegiganten hebben steeds moeilijker toegang tot de wereldwijde aardolie- en gasreserves. Het gros van deze reserves is in handen van nationale overheden en zit dus achter slot en grendel voor de westerse energiegiganten. En hoe hoger de energieprijs, hoe minder Poetin & co bereid zijn deze bodemschatten te delen. Om toch een voet tussen de deur te krijgen, brengen Total & co best een bruidsschat mee. Sarkozy is niet van gisteren en bood Poetin Belgische kroonjuwelen aan. En laat het met Albert Frère uitgerekend een Belg zijn die vorig weekend in Parijs als aandeelhouder van én Total én Suez dealmaker speelde voor Sarkozy.

De versmelting van Gaz de France en Suez tot GDF Suez bezegelt het lot van de Belgische energiebelangen als pasmunt in het geopolitieke spel dat de grootmachten spelen, met de toekomstige energiebevoorrading als inzet. Het Elysée controleert minstens 35 % van GDF Suez, heeft dus naar Frans recht een blokkeringsminderheid in de fusiegroep en kan achter de schermen Belgische activa gebruiken om handjeklap te doen met het Kremlin of met andere grondstoffennationalisten die de wereld rijk is. Hun macht en aanzien is afhankelijk van rijke markten als de Belgische, en ze zullen ons dus niet snel in het donker zetten. Maar België zal op een dag de factuur gepresenteerd krijgen voor de onbezonnen verkoop van de controle op de eigen strategische energiebelangen. Die dag zal aanbreken als schaarste en tekorten opduiken. De Belgische regering zal dan braaf aan Frankrijk moeten vragen of er voor het kleine koninkrijkje aan de Noordzee ook nog wat aardgas over is. De prijs zal niet min zijn.

Voor Sarkozy was het controlebelang van de Franse staat in GDF Suez daarom een absolute vereiste in de fusie. Gérard Mestrallet, de topman van Suez en nochtans een stijfkop eerste klas, moest daarom de door hem heilig verklaarde milieutak van Suez toch grotendeels amputeren. Mestrallet zou nog liever een been afstaan. Maar alleen in een fusie met een afgeslankt Suez kon de Franse staat, als hoofdaandeelhouder van Gaz de France, een controlebelang van minstens 35 % aanhouden. Mestrallet mag als troostprijs de grote baas worden van GDF Suez.

Het uitwisselen van activa tussen Suez enerzijds en Gazprom en andere Europese energiereuzen anderzijds kan beginnen. Ten slotte had Suez aan de Belgische regering via de Pax Electrica beloofd om activa uit te wisselen met andere spelers, om zo meer concurrentie te organiseren op de Belgische energiemarkt. Ook de belangrijkste Belgische concurrent op de energiemarkt, SPE-Luminus, werd extra kernenergie beloofd. Maar SPE zal er gebruik van maken om de eigen marges te herstellen, en niet om uw factuur te verlichten.

Het is hoogst twijfelachtig dat het geschuif met centrales voor de Belgische energieverbruiker wat zal uitmaken. De prijsvorming op de Belgische energiemarkt is heel eenvoudig: neem de winst van Suez van vorig jaar, verhoog dat bedrag met 10 % en reken de prijzen uit die Suez nodig heeft om die winst te maken. De brute prijsverhoging die Electrabel zijn klanten eerder door de strot ramde, is illustratief. “In feite lijkt de prijsverhoging vooral te zijn ingegeven door de bezorgdheid van de onderneming om haar winstmarges veilig te stellen,” merkte de Creg, de toezichthouder op de Belgische energiemarkt, toen fijntjes op. De grote Europese energiespelers kennen dit spelletje en doen stilzwijgend mee. Verdere consolidatie staat in de sterren geschreven. Een grote prijzenoorlog op de Europese energiemarkt is voor nooit.

Misschien zorgt de verplichte verkoop van Distrigas voor wat meer concurrentie op de aardgasmarkt. Het zorgt hooguit voor een paar procenten korting op de factuur, want op langere termijn zijn we afhankelijk van enkele buitenlandse leveranciers die de prijs zullen zetten, Rusland op kop. Sarkozy weet wat hij doet.

daan killemaes, chief economist