Riant perspectief voor Zaventem

Aer Rianta heeft interesse voor Zaventem. Maar wie is Aer Rianta ? Het is Iers, van de overheid en winstgevend. Het baat drie Ierse luchthavens uit en heeft wereldwijd tax-free shops.

Dublin (Ierland).

“Indien de opportuniteit zich voordoet om in België de luchthavens uit te baten, zullen we ons kandidaat stellen,” verklaart Michael Murphy, Group Strategy Manager van Aer Rianta. Daarmee bevestigt hij het bericht dat Trends vorige week als eerste bracht over de interesse van een consortium van buitenlandse luchthavens voor Zaventem. Naast Aer Rianta participeert Amsterdam Luchthaven Schiphol in de joint venture. Voor de nv BATC, de huidige uitbater en eigenaar van de passagiersterminal van Zaventem, kwam het nieuws als een donderslag bij heldere hemel. Op de koop toe zaten zowel Eric Kirsch als Pierre Klees en Mark Duyck, respectievelijk voorzitter van de raad van bestuur, voorzitter van het directiecomité en algemeen directeur van BATC net die dag op de inaugurale vlucht van Sabena naar Cincinnati.

Zegt Eamon Foley, algemeen directeur van Aer Rianta International het filaal belast met de internationale expansie en activiteiten van Aer Rianta : “In de huidige structuur is BATC aan landzijde en de Regie der Luchtwegen aan luchtzijde verantwoordelijk voor het beheer van Zaventem. Dit model kan volgens ons niet werken. Je hebt een geïntegreerde structuur nodig, zeker in continentaal Europa waar de concurrentie tussen de luchthavens zeer levendig is. Zonder coherente aanpak wordt marketing onmogelijk en kan je geen zaken aantrekken. Ik denk dat Aer Rianta positief kan bijdragen tot de ontwikkeling van de Belgische luchthavens. De Ierse economie heeft ons geleerd dat hoewel Ierland een eiland is met een kleine bevolking (3,5 miljoen inwoners) en kleine thuismarkt je verschillende soorten luchthavens kan ontwikkelen. Wij hebben de luchthavens van Dublin, Shannon en Cork onder management én zien dit als een sterkte naar de markt toe. Hetzelfde kan in België. De luchthavens in België, zowel de nationale als de regionale, groeien doch zijn internationaal gesproken niet performant genoeg.” In het meest recente rapport van ACI Europe, dat de belangen van 347 luchthavens in 48 landen van Europa vertegenwoordigt, prijkt inderdaad géén enkele Belgische luchthaven tussen de 15 snelste groeiers qua passagiers noch cargotrafiek voor ’96. Dublin verschijnt wel in de rangschikking. Zoals Schiphol overigens.

Een halve eeuw tax-free winkelen

Aer Rianta bestaat als onderneming sinds 1937, wanneer ze door de Ierse regering wordt opgericht om haar luchtvaartinteresses te beheren. In ’68 verdwijnt de luchtvaartmaatschappij Aer Lingus uit de holding en worden de luchthavens van Dublin, Cork en Shannon uitgehuwelijkt onder de koepel Aer Rianta. “De jaren zeventig en tachtig waren een beetje triestig hier,” erkent Michael Murphy. “90 % van het verkeer naar Dublin stond op naam van Aer Lingus.” Midden jaren tachtig verwerke Dublin 3 miljoen passagiers, Shannon 1 miljoen en Cork 400.000. Nu zijn dat er respectievelijk meer dan 10 miljoen, 2 miljoen en 1,2 miljoen. Een mirakel Gods ? Murphy lacht. “Ik meen te mogen stellen dat de groei te danken is aan onze inspanningen. De jongste tien jaar hebben we echt een strategie uitgewerkt.”

Zo werd Dublin op de kaart gepind en gepromoot als hoofdstedelijke luchthaven, Cork als kleine regionale luchthaven met een toeristisch hinterland en Shannon als transatlantische transitluchthaven. Er werd beslist om de tarieven voor het gebruik van de luchthavens laag te houden sinds ’87 zijn de kosten voor het landen en opstijgen niet verhoogd en het geheel zo commercieel mogelijk uit te baten. “Wij zien onze luchthavens niet als een stuk vastgoed waarvan we de diverse diensten outsourcen,” aldus Michael Murphy. “Wat we goed doen, houden we in eigen beheer. Op die manier maximaliseren wij de winsten.”

Tax-free shops horen tot de kern van Aer Rianta. “Wij hebben vijftig jaar geleden, op de luchthaven van Shannon, het tax-free winkelen uitgevonden,” voegt Murphy eraan toe in een snelle geschiedenisles. Begin de jaren tachtig besefte Aer Rianta dat het uitbaten van tax-free shops in luchthavens een sterkte was en besloot deze knowhow te exporteren. In ’87 kwam een eerste consultingcontract voor de tax-free op de luchthaven van Dubaï. In ’88 werd Aer Rianta International opgericht, dat de tax-free-activiteiten overkoepelt. De omzet van deze volle dochter van Aer Rianta beliep in ’95 157 miljoen Ierse pond en zou voor het boekjaar ’96 die van de moeder overstijgen. De omzet van de Aer Rianta Group bedroeg in ’95 212 miljoen Ierse pond.

“We hebben Aer Rianta International opgericht na onze beslissing om samen met Aeroflot een joint venture te vormen voor het opzetten en uitbaten van tax-free shops in Moskous Sheremetyevo II-luchthaven,” weet Aemon Foley. Dat was een rechtstreeks gevolg van de goede relatie tussen de Ierse luchthavenuitbater en de Russische luchtvaartmaatschappij die sinds jaren in Shannon een zogenaamde fuel farm had. Hoewel het hele opzet niet risicoloos was, is het, dixit Foley, “een succesverhaal geworden.” Aerofirst, zo heet de joint venture, baat thans vier tax-free shops uit op de luchthaven van Moskou. Het eerste jaar werd 8 miljoen dollar omzet gedraaid, in ’96 100 miljoen. De aanvankelijke tewerkstelling bedroeg 200, waarvan de helft Ieren. Nu werken er 500, waarvan nauwelijks 20 Ieren. November ’88 volgde een tweede joint venture met Aeroflot voor het uitbouwen van een tax-free-winkel in de luchthaven van St.-Petersburg, april ’89 werd een derde joint venture opgericht, ditmaal met de Vyborg Regional Consumer Society voor een tax-free aan de Russisch-Finse grens in Torfionovka.

Begin jaren negentig was het tijd voor geografische diversificatie. Er volgde een rist contracten voor tax-free-winkels voor de luchthaven van Bahrein, Karachi, Koeweit, Beiroet en Peking. Intussen werd een contract afgesloten met Eurotunnel waardoor Aer Rianta International de concessie verwierf voor een tax-free shop aan beide tunneleinden. Aemon Foley : “In elk werelddeel zetten we overkoepelende joint ventures op met een lokale partner. Zo is er Aer Rianta International East Asia, met basis Hongkong, waarin wij voor 60 % deelnemen. Er is ook Aer Rianta International Middle East in samenwerking met een Libanese onderneming.”

De omzet van de tax-free-winkels waarmee Aer Rianta International verbonden is, zal in ’97 500 miljoen dollar bedragen, waarvan slechts 150 miljoen dollar in de Europese Unie (waarvan 120 tot 130 miljoen dollar in Ierland). AerRianta International heeft dus een goede buffer tegen 1999 wanneer het tax-free winkelen in de EU zal wegvallen.

Intussen blijft

“het uitbaten van luchthavens de core business“, aldus Michael Murphy. “Tot nog toe deden zich hier echter weinig opportuniteiten voor.” In ’95 was het wel bingo. Toen werd beslist om de luchthaven van Birmingham te privatiseren, Aer Rianta bood en won. De 40 %-participatie van Aer Rianta en partner NatWest Ventures in Birmingham International Airport werd in februari jongstleden door de Europese Commissie goedgekeurd. Michael Murphy : “Nu willen wij naar het echte buitenland met onze luchthavenexpertise. De Belgische luchthavens, Zaventem en Gosselies, zijn een mogelijkheid.”

CATHY BUYCK