Revolutie in de wolken

Er is een nieuwe revolutie aan de gang in de technologiesector. De klassieke pc ruimt het veld voor de tablet. Daarnaast zien we een exponentiële groei van de gegevensvolumes. Op de beurs leidt dat tot de val van grote imperiums en het ontstaan van nieuwe giganten.

Terwijl de wereldwijde verkoop van pc’s tot voor kort elk jaar nieuwe records brak, heeft de sector flinke klappen gekregen. De laatste groeiperiode dateert al van het eerste kwartaal van 2012, met een bescheiden stijging van 1,9 procent tot 89 miljoen verkochte pc’s. In het afgelopen kwartaal is de verkoop gestokt op 76 miljoen.

De markt ziet zich geconfronteerd met een wereldwijde economische vertraging, maar dat is niet de belangrijkste oorzaak. Die moeten we zoeken in de ontwikkeling van de markt van mobiele apparaten als smartphones en tablets. Dat is een ontwikkeling in de westerse landen, maar vooral ook in de opkomende landen, waar de reflex van de klassieke

pc veel minder sterk is. Tablets kapen marktaandeel weg van laptops die te log en te duur zijn. Vooral het prijsargument is van doorslaggevend belang in de opkomende landen.

Over het hele jaar verwacht Gartner dat de wereldwijde tabletverkoop groeit met 67,9 procent tot 201,8 miljoen eenheden. Het onderzoeksbureau verwacht zelfs dat de omzet uit pc’s en tablets op gelijk niveau komt in 2014.

Tablets vormen niet de enige bedreiging. Smart-tv’s en spelconsoles zijn ideale vervangers voor vaste pc’s dankzij de ontwikkeling van cloudcomputing. Bij cloudcomputing volstaat een scherm verbonden met het internet om toegang te krijgen tot alle functies van een traditionele computer. Software, harde schijf en zelfs verwerkingscapaciteit zijn gecentraliseerd en eenvoudig toegankelijk via internet. Daardoor kopen steeds minder gezinnen en bedrijven individuele computers.

Een op voorhand verloren strijd

Technologiebedrijven hebben alles geprobeerd om te anticiperen op deze bedreigingen, maar zonder succes. Ook al was Microsoft een voorloper in tablets vanaf het begin van de 21ste eeuw, toch is het bedrijf er niet in geslaagd tot een dominante speler uit te groeien. Die eer viel te beurt aan Apple, dat in 2007 een ware revolutie ontketende. Dat verhaal doet ons denken aan dat van Kodak, dat aan de wieg stond van de digitale camera, maar zich daarna door andere spelers liet overtroeven.

Ook HP, de markleider in pc’s, bedrijfsservers en printers, heeft zich meermaals gewaagd op het pad van de tablets, maar slaagde er niet in marktaandeel in te pikken van de iPad van Apple en de toestellen met het Android-systeem van Google.

Bovendien riskeert het einde van het tijdperk van de pc pijnlijk te worden, zelfs voor bedrijven die slagen in de conversie. De sector is zeer geconcentreerd met één dominant besturingssysteem (Windows), één processorfabrikant met bijna een monopoliepositie (Intel) en een handvol pc-fabrikanten. De grootste drie (HP, Lenovo en Dell) vertegenwoordigen 45 procent van de wereldmarkt. Een dergelijke concentratie genereert schaalvoordelen en maakt een grotere prijszettingsmacht mogelijk. Bij de mobiele apparaten en cloudcomputingdiensten is de concurrentie veel groter.

Een wolk van mogelijkheden

De identificatie van de verliezers van de technologische revolutie is makkelijk, maar het aanwijzen van de winnaars is veel moeilijker. Wij denken in de eerste plaats aan de ontwerpers en de fabrikanten van smartphones en tablets. Apple en Samsung, de twee marktleiders, zien zich geconfronteerd met andere problemen zoals de noodzaak voortdurend te blijven innoveren om niet te worden ingehaald door goedkope Chinese fabrikanten.

De link met smartphones, een ondertussen volwassen markt, verhindert de spelers uit het tabletsegment om zich te profileren als de rechtstreekse winnaars van de teloorgang van de pc’s. Temeer omdat de onderlinge concurrentie tussen de fabrikanten almaar sterker wordt, zowel in termen van prijzen als in termen van technologieën, bijvoorbeeld de intelligente horloges in aantocht.

De echte vervanger van de pc is het cloudcomputingfenomeen met als voornaamste kenmerk dat alle onderdelen van de traditionele informatica gehuurd worden. De ontwikkeling van de cloud is mogelijk gemaakt dankzij de hogere snelheid van de internetverbinding, waardoor het mogelijk is bijna even snel te communiceren met het internet als met de onderdelen van eenzelfde bedrijfsnetwerk of computer.

De evolutie naar de cloud is ongetwijfeld vergelijkbaar met de evolutie van elektriciteit. Tot in het begin van de 20ste eeuw was de elektriciteitsproductie grotendeels gedecentraliseerd. Elk bedrijf of residentieel gebouw had zijn eigen productie-eenheid die weinig energie-efficiënt en erg duur was. De verbetering van de elektriciteitstransportnetwerken heeft geleid tot de bouw van grote, gecentraliseerde elektriciteitscentrales die snel de markt zijn gaan domineren dankzij de veel lagere productiekosten. Elektriciteit is een dienst geworden die betaald wordt volgens het gebruik dat je ervan maakt.

De cloud is precies hetzelfde voor de informatica. De gebruiker hoeft niet meer te investeren in hardware en software, maar huurt de dienst die hij nodig heeft op het moment dat hij ze nodig heeft. Hij wint ook aan mobiliteit aangezien alle diensten toegankelijk zijn via internet. De kostenbesparingen voor bedrijven kunnen oplopen aangezien ze hun volledige informatica-infrastructuur kunnen vervangen. Leveranciers van clouddiensten kunnen zeer voordelige tarieven bieden in vergelijking tot een infrastructuur die meestal sterk onderbenut wordt omdat ze is ontworpen om gebruikspieken te kunnen opvangen.

Clouddiensten worden ingedeeld in categorieën van de verhuur van infrastructuur (servers) tot een globale service (servers, individuele computers, software). Deze laatste oplossing is nog minder ontwikkeld als gevolg van een aantal beperkingen, waaronder het grote aantal betrokken partijen. SaaS (Software as a Service), verhuur van software, is de meest populaire vorm van de cloud dankzij zijn makkelijke implementatie. Het zal de komende jaren wellicht een revolutie teweegbrengen in het softwaresegment dankzij de snelle ontwikkeling van nieuwe bedrijven als Salesforce.com.

In hardware is IaaS (Infrastructure as a Service; vervanging van servers) de meest verbreide oplossing. Bedrijven aarzelen nog om de controle over te geven, maar de toekomst van de cloud schuilt ongetwijfeld in PaaS (Platform as a service) die het geheel van servers en pc’s vervangt.

Een stortvloed aan gegevens

PaaS kan beschouwd worden als de doodsteek voor de pc. Tot de voornaamste spelers horen onvermijdelijk leveranciers van informaticadiensten als IBM, die al een sterke vertrouwensrelatie hebben opgebouwd met bedrijven. Wat cloud-diensten voor gezinnen en kleine bedrijven betreft, daar vinden we de grote namen van het internet terug: Google en vooral Amazon, dat al in 2006 cloudoplossingen heeft gelanceerd.

De cloud is nauw verbonden met het fenomeen van de big data, de explosieve toename van de hoeveelheid gegevens, aangezien de datacenters gebruikt voor de cloud in staat moeten zijn plaats te bieden aan alles wat elders is opgeslagen plus de onvermijdelijke toename van gegevens in de toekomst. Het gespecialiseerde instituut CSC verwacht dat de wereldwijde hoeveelheid gegevens zal stijgen van 0,8 zettabit in 2009 (één zettabit stemt overeen met 1000 miljard gigabits) tot 35 zettabits in 2020, een vermenigvuldiging met 44 in elf jaar. Eind 2012 bedroeg het gegevensvolume al 2,8 zettabit, een vermenigvuldiging met 3,5 in drie jaar. De leveranciers van oplossingen voor gegevensopslag hebben dus nog mooie tijden voor zich.

DE VERLIEZERS Microsoft

De reus uit Redmond heeft zijn groei te danken aan de sterke ontwikkeling van de pc-markt sinds de jaren tachtig. Microsoft heeft initiatieven genomen om zijn inkomsten te diversifiëren, maar toch vertegenwoordigen Windows en Office nog altijd vrijwel het geheel van zijn winst. Het bedrijf lijdt aan een chronisch gebrek aan rentabiliteit in al zijn andere activiteiten. Ook al lijkt het aandeel goedkoop (elf keer de winst) en is de groep financieel zeer gezond (nettokaspositie van meer dan 60 miljard dollar), toch zal het simpelweg op peil houden van de resultaten bijzonder moeilijk worden. In het boekjaar 2012-’13 is Microsoft erin geslaagd de terugval van zijn bedrijfswinst nog te beperken tot 5 procent dankzij de lancering van Windows 8.

Advies: verkopen

Beurskapitalisatie: 266,5 miljard dollar

Beurs: Nasdaq

Ticker: MSFT

ISIN: US5949181045

Intel

De Amerikaanse groep heeft zogoed als een monopolie in het domein van processors voor pc’s, wat haar altijd hoge marges oplevert. De jongste drie jaar zag Intel zijn brutomarge dalen van 67,5 tot 58,3 procent over het tweede kwartaal, terwijl de omzet is gestagneerd. De inkomsten uit de chips voor smartphones en tablets volstonden maar net om de recente verliezen in het pc-segment te compenseren. Een koers-winstverhouding van 12 lijkt goedkoop, maar de daling van de winst is versneld met de terugval van de pc-verkoop. In de eerste zes maanden van 2013 is de nettowinst gekelderd met 27,5 procent zonder zicht op verbetering.

Advies: verkopen

Beurskapitalisatie: 110,7 miljard dollar

Beurs: Nasdaq

Ticker: INTC

Isin: US4581401001

HP

De wereldleider in pc’s, bedrijfsservers en printers zet volop in op de ontwikkeling van tablets en cloudcomputing. Al zijn oplossingen waren nog gebaseerd op het oude idee van informatica. Evenmin als aan pc’s hebben tal van bedrijven ook geen behoefte meer aan eigen servers, de specialiteit van de groep. Ook afdrukken zijn steeds meer gecentraliseerd. Toch hebben de markten HP onlangs meer krediet gegeven, maar dat riskeert slechts tijdelijk te zijn aangezien de groep haar kasstroomgeneratie alleen maar structureel kan verbeteren door haar werkkapitaal en investeringen terug te schroeven.

Advies: verkopen

Beurskapitalisatie: 49,1 miljard dollar

Beurs: New York

Ticker: HPQ

ISIN: US4282361033

DE WINNAARS Amazon

Van eenvoudige onlineboekhandel heeft Amazon zich omgevormd tot een onmisbare speler in de onlinehandel dankzij de uitbreiding van zijn productgamma en de integratie van externe handelaars. Het ontwikkelde de Kindle, een apparaat dat wordt verkocht tegen de kostprijs, want de winst wordt gerealiseerd op de inhoud. Daarmee wil de groep een grote speler worden in gedigitaliseerde boeken en tablets. Bovendien heeft zijn grote knowhow in netwerken en gegevens het bedrijf in staat gesteld om al in 2006 clouddiensten aan te bieden, waardoor het marktleider is in dit segment. Amazon werd ook beloond op de beurs, Het aandeel noteerde 130 procent winst in drie jaar. Toch ontbreekt de rentabiliteit nog. Analisten verwachten een nettowinst van 382 miljoen dollar voor 2013, wat overeenstemt met een koers-winstverhouding van 338. Het is beter te wachten op een correctie.

Advies: houden

Beurskapitalisatie: 130,3 miljard dollar

Beurs: Nasdaq

Ticker: AMZN

ISIN: US0231351067

Google

De wereldberoemde zoekmotor heeft zijn activiteiten de jongste jaren sterk uitgebreid en is een zeer belangrijke speler geworden in mobiele apparaten via Android en onlinereclame. Dat succes probeert het ook te halen in cloudcomputing, ook al heeft de groep een zekere achterstand op Amazon. De kracht van Google kan schuilen in zijn verovering van de hele keten: van opslagdiensten tot hardware via Motorola en zijn Chromebooks, een gamma laptops dat werkt volgens het principe van cloudcomputing. Over het algemeen blijft de voornaamste inkomstenbron van Google reclame. Elke Android-toestel vertegenwoordigt gemiddeld 5 dollar aan reclame-inkomsten per jaar. Bij consumenten wordt de groep gezien als een leverancier van gratis diensten die gebruikt worden voor marketingdoeleinden, wat een handicap riskeert te zijn voor het bedrijf bij de ontwikkeling van betalende cloudoplossingen als de verhuur van opslagruimte, verwerkingscapaciteit, enzovoort. Op de beurs is Google tamelijk duur gewaardeerd, twintig keer de verwachte winst voor dit jaar, na een koersstijging van 75 procent sinds oktober 2011.

Advies: houden

Beurskapitalisatie: 289,4 miljard dollar

Beurs: Nasdaq

Ticker: GOOG

ISIN: US38259P5089

EMC

Deze Amerikaanse groep is wereldleider in oplossingen voor gegevensopslag met een wereldwijd marktaandeel van 30 procent, een omvang die haar in staat stelt schaalvoordelen te realiseren in ontwikkelingskosten en te beantwoorden aan de belangrijkste vragen die ongetwijfeld komen van groepen als Google of Amazon. Sinds 2004 is EMC ook aanwezig in cloudcomputing dankzij de overname van VMware, wereldleider met een marktaandeel van meer dan de helft in virtualiseringsoplossingen. Het belang van 80 procent van EMC in VMware is 29 miljard dollar waard op de beurs, terwijl EMC negen jaar geleden slechts 625 miljoen dollar betaalde voor de volledige overname van het bedrijf. Zonder Vmware wordt EMC slechts gewaardeerd op 24 miljard dollar. Het bedrijf heeft een solide financiële situatie (nettokaspositie van 4 miljard dollar) en een behoorlijke waardering met een verwachte koers-winstverhouding van 13,9 voor 2013 tegen de huidige koers van 25,86 dollar.

Advies: kopen

Beurskapitalisatie: 53,8 miljard dollar

Beurs: New York

Ticker: EMC

ISIN: US2686481027

CÉDRIC BOITE

Vooral in de opkomende landen kopen de gezinnen geen pc, maar een mobiel toestel.