Proper afval is een utopie

Van afvalverbranding moet niemand iets hebben. Van storten evenmin. En dus wil minister van Leefmilieu Vera Dua binnenkort ons afval netjes scheiden en vergisten. Wie evenwel denkt dat nu eindelijk de nulemissie wordt bereikt, heeft het verkeerd voor.

Stora Vika (Zweden).

“Afval is grondstof,” zegt Gunter Pauli, de exentrieke voorzitter van de milieudenktank Zero Emissions Research Initiative (ZERI). “In de natuur bestaat het afvalconcept niet: het vuil van de ene dient als voedsel voor de andere. En ook in onze maatschappij hoeft er geen afval te zijn: door gebruik te maken van nieuwe technologieën kunnen bedrijven hun afval tot nul herleiden.”

De figuur Gunther Pauli blijft omstreden. Zo is Pauli nog steeds in een rechtszaak verwikkeld met de ecologische wasmiddelenproducent Ecover, die hij jarenlang leidde. Maar het Zweedse voorbeeld dat hij aanhaalt, spreekt wél tot de verbeelding: het bedrijf Bedminster heeft in Stora Vika, zo’n vijftig kilometer ten zuiden van Stockholm, immers een oude cementfabriek omgebouwd tot een heuse composteringsfabriek. De omgebouwde oven zet via vergisting jaarlijks 18.200 ton afval om tot organische meststoffen. De verwerkingsprijs bedraagt 2827,5 frank per ton.

Afval dat wordt omgezet tot compost: het oogt prachtig. Bovendien is de Zweedse optie zomaar eventjes de helft goedkoper dan de twee systemen die minister van Leefmilieu Vera Dua (Agalev) deze week nog verdedigde. Dua geeft de voorkeur aan ofwel scheiden/vergisten, ofwel drogen/scheiden, waarna het residu telkens in een wervelbedoven wordt verbrand.

De Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij van de Kempen (IOK) en de Intercommunale voor Mechelen en Omgeving (Igemo) kondigden in januari de bouw aan van een Herhof-installatie van 150.000 ton langs het Albertkanaal in Geel. Het afval zal er worden gedroogd en gescheiden, en de verwerkingsprijs wordt geschat op 5000 frank per ton. “Indien wij echter een goede afzetmarkt voor de hoogcalorische reststoffen vinden, zullen de kosten dalen naar 3000 frank per ton,” zegt Paul Macken van de IOK.

Indaver dan weer wil samen met de Groep Machiels tegen eind volgend jaar het Recyclagepark Limburg in Beringen in gebruik nemen. Daar zal zo’n 150.000 ton bedrijfsafval worden gescheiden en vergist. En op de Hooge Maey in Antwerpen bereidt VERA een gelijkaardige installatie van 150.000 ton voor. De verwerkingsprijs wordt op 5123 frank per ton geraamd.

Het prijsverschil tussen de Zweedse en Vlaamse initiatieven is te verklaren doordat de Zweden van Bedminster hun eindproduct als meststof – Organogro – op de markt gooien, terwijl in Vlaanderen het restafval zal worden verbrand. Maar specialisten hier staan kritisch tegenover de zogenaamde nulemissie in Zweden. “Er zal altijd een restfractie overblijven bij afvalverwerking, ook in het Zweedse model,” zegt Roger Houben, plant manager van Indaver. Bovendien gelooft Houben niet in composteren van de restfracties na selectieve inzameling, zoals in Bedminster. “Tien jaar geleden startte Organic Waste Services met de anaërobe vergisting van huisvuil in Brecht. Uit dat experiment bleek vlug dat je met een zwaar vervuilde reststof blijft zitten. De polluenten verdwijnen niet zomaar. Alleen van zuiver organisch afval – zoals GFT – kun je compost maken. In die zin begrijp ik dat Bedminster zijn eindproduct als meststof – Organogro – op de markt gooit, maar ik betwijfel of ze ooit een ecolabel zullen halen.”

Eric Pompen