Primus hangt de propere was buiten

“Dit jaar wordt het beste uit onze honderdjarige geschiedenis”, zegt Eddy Coppieters, de CEO van de West-Vlaamse producent van industriële wasmachines Primus. Premier Yves Leterme fleurde het eeuwfeest op in het Tsjechische Pribor, waar de productie gebeurt.

Het is eind augustus, half vier en in Tsjechië is het 33 graden. Een konvooi van tien wagens met premier Yves Leterme aan boord verlaat de snelweg. ‘Primus’ staat op het bord van de afrit. Zwaailichten laten het andere verkeer wijken.

Bij de aankomst in de fabriek is de sfeer veel gemoedelijker. In een reusachtige tent vindt een tentoonstelling plaats met de mijlpalen van Primus. Op een grasveld begeleidt de harmonie een majorettekorps. Op een vrolijk ritme zwaaien de meisjes met hun stokjes en zwieren ze hun benen in glinsterende nylonkousjes de lucht in.

Primus is duidelijk bijzonder goed ingeburgerd in Pribor, een dorp van 8800 zielen in de buurt van de Oost-Tsjechische stad Ostrava. De onderneming ontstond nochtans in Gullegem in West-Vlaanderen. Maar sinds 1991 huist de productie in Pribor. Het begon met twintig werknemers in Tsjechië, vandaag zijn het er 521. Daarmee werd Primus de grootste werkgever in Pribor.

Dat laat zich merken. Niet alleen de Belgische premier geeft een speech, ook de burgemeester spreekt en uiteraard CEO Eddy Coppieters. “Primus is een van de vier topspelers in zijn markt. 2011 wordt weer zoals 2007, het beste jaar in de geschiedenis van onze onderneming”, puft de CEO op het feestpodium.

Wassen in de gevangenis

Primus Laundry bouwt professionele wasmachines, drogers en strijkrollen voor hotels, restaurants, serviceflats, ziekenhuizen, wassalons of wasserijen. “Wij werken in een groeimarkt. Met de vergrijzing komen er meer ziekenhuizen en rustoorden, maar ook het toerisme en het aantal gevangenissen groeit”, zegt Jean-Baptiste Van Damme, de marketing- en verkoopdirecteur.

De wastrommels hebben een inhoud tot 180 kilo. “We doen ook maatwerk, dat betekent ongeveer 10 procent van onze business.” Toch is ook de gewone productie geen seriewerk, want de fabriek telt twintig assemblagelijnen, voor telkens orders van enkele stuks.

Primus werkt uitsluitend business-to-business, maar dat was ooit anders. Tot in de jaren tachtig maakte de onderneming in Gullegem ook wasmachines voor de consument. Aan het begin van de jaren negentig verdween het grootste deel van de productie uit West-Vlaanderen, al ging dat niet zonder slag of stoot, zelfs in een regio met volledige werkgelegenheid. Eind 2003 verschoof de productie dan integraal naar Tsjechië. In dat jaar kwam ook de referentieaandeelhouder, de Oostenrijkse Amerikaan Gerhard Andlinger, aan boord.

Ook vrouwelijke technici

Niet alleen de cijferbalans toont dat Primus Laundry zich de verhuis niet beklaagt. “We zijn bijzonder tevreden over onze werknemers in Pribor”, oordeelt Jan Vleugels, de algemeen directeur van het Tsjechische filiaal. “Tsjechië besteedt veel aandacht aan onderwijs. Je moet maar eens rondzien, de scholen zijn meestal de mooiste gebouwen in de gemeenten. De Tsjechen zijn bijzonder praktisch ingesteld, ook de vrouwen volgen praktische opleidingen. Een vijfde van onze werknemers zijn vrouwen.”

Die vrijdagmiddag ontmoet Leterme nog meer Vlaamse zakenlui in Tsjechië. Steevast klinkt hetzelfde geluid. Tsjechen zijn soepele, harde werkers, het zijn zeer goed geschoolde werknemers. Tussen België en Tsjechië zijn ook opvallende parallellen. De beide landen zijn sterk exportgedreven en de Tsjechen spitsen net als de Vlamingen verwoed de oren bij het minste geruis van grote broer Duitsland. Ook de Tsjechische flat tax van 20 procent doet menig ondernemer likkebaarden.

Uiteraard is er ook het loonverschil. Productiearbeiders aan de assemblagelijn in Pribor verdienen een vierde van een Belg in een gelijkaardige functie. “De recessie heeft de werkloosheid doen klimmen, daardoor vinden we weer gemakkelijker mensen”, zegt Vleugels. “Maar mensen met gespecialiseerde functies zijn duurder, net als bedienden en kaderleden.” De nabije industriestad Ostravar is een belangrijk reservoir.

De onderzoeksafdeling in Pribor is een fijn staaltje van het technische talent in Tsjechië. 58 mensen doen aan onderzoek en ontwikkeling, met in 2010 een budget van 2,5 miljoen euro. Primus Laundry lanceerde de voorbije maanden een nieuw gamma wasmachines, waaraan sinds 2009 werd gesleuteld. Ze verbruiken minder energie en water.

Gullegem blijft het centrum

Toch blijft het hoofdkantoor met 42 werknemers in Gullegem. Daar vertrekken de wereldwijde verkoop en de financiële verrichtingen. België maakt nog 6 procent van de omzet, maar is een groeimarkt. De grootste markt is de Verenigde Staten. In 2008 voelde Primus dan ook de kredietcrisis omdat de bouw van nieuwe wassalons stilviel.

“Of we nu iets merken van een recessie? Er zit vertraging op het aantal overheidsopdrachten, want Griekenland, Egypte en Libië liggen plat. Maar de verkoop in onze nieuwe markten Brazilië en China draait heel goed.”

WOLFGANG RIEPL IN PRIBOR, TSJECHIË

“Met de vergrijzing komen er meer ziekenhuizen en rustoorden, maar ook het toerisme en het aantal gevangenissen groeit” Jean-Baptiste Van Damme (Primus)