Powerlist – De invloedrijkste Zaventemnaars

Een vrouw met macht

KERRIE MATTER

CEO van Macquarie Airports

De machtigste man van de luchthaven is een vrouw. Met die boutade kenschetst een bestuurder van The Brussels Airport Company het gewicht van Kerrie Matter. De topvrouw heeft, met een belang van 75 % (minus één aandeel), de touwtjes in handen van de luchthavenuitbater in Zaventem.

Direct. Hard. Efficiënt. No nonsense. De harde Angelsaksische zakenvrouw. Heel scherpzinnig. Bijzonder intelligent. Maar niet boers, noch plomp. Want ook een vriendelijke, elegante dame.

De Australische Kerrie Matter wikt en beschikt over het lot van de luchthavenuitbater. Een overheidsaandeelhouder herinnert zich maandenlange onderhandelingen over een verkoop van een belang van TBAC aan de Australiërs. Niets gebeurde zonder het groene licht van Kerrie Matter. Simon Geere en John Stent, de twee andere vertegenwoordigers van Macquarie in de raad van bestuur van de luchthavenuitbater, gingen altijd ‘eerst even met Sidney overleggen’. Kerrie Matter is een zwaargewicht op de luchthaven.

Mentor van de macht

KRIS PEETERS

Minister-president van de Vlaamse regering

Is Kris Peeters de grote trekker van de luchthaven van Zaventem? Nee. Zijn macht schuilt in zijn functie. Het mechanisme van de macht schuilt in de Vlaamse gewestregering. Dus ook bij de ministers van Economie, Milieu, Ruimtelijke Ordening, Werk, Toerisme. Maar al beslist het cenakel bij consensus, de minister-president is de mentor van het geheel.

Doet het Kris Peeters onrecht aan? Want de excellentie krijgt goede punten. Sinds de oprichting van de Vlaamse Luchthavencommissie twee jaar geleden, ontwikkelt Vlaanderen eindelijk luchtvaartexpertise en strategische visies rond het luchtvaartbeleid. De minister-president heeft tevens de sleutel in handen van START, het ontwikkelingsprogramma van de Vlaamse overheid voor (de omgeving van) de luchthaven. Maar bij START scoort Kris Peeters minder goed. Voor critici ligt het programma nu zelfs stil. En Tom De Saegher, de adjunct-kabinetschef van de minister-president, die sinds kort de politieke coördinatie van START leidt, heeft geen luchtvaartexpertise.

De gerontocraat

ETIENNE DAVIGNON

Voorzitter SN Airholding

Hij blies in oktober 75 kaarsjes uit. Maar zijn almacht blijft onaangetast. “Davignon wikt en beschikt”, fluistert een topman van een overheidsholding. Als voorzitter van de raad van bestuur van de belangrijkste luchtvaartmaatschappij, heeft de burggraaf uiteraard rechtstreekse toegang tot de top van de luchthavenuitbater. Daarom zijn de relaties nog niet optimaal. “De luchthaven is duur”, zucht de man met de pijp. “Voor alle gebruikers. Dat is moeilijk, want je moet competitief zijn met andere luchtvaartmaatschappijen. Brussels Airlines moét uiteraard vanuit Zaventem vliegen. We hebben geen keuze. Maar de luchthavenuitbater weet ook dat hij moet groeien”.

Etienne Davignon vertegenwoordigt uiteraard meer dan zomaar de belangen van Brussels Airlines. Hij is veel meer dan zomaar een concurrent van een andere luchtvaartmaatschappij. De burggraaf staat symbool voor de Belgische politiekeconomische verstrengeling. Er zijn weinig dossiers waarbij ‘de briljante geest’ niet betrokken is.

Wereldberoemd in Sint-Gillis

CHARLES PICQUé

Minister-president van de Brusselse gewestregering

Als zijn Vlaamse evenknie een “groentje” is in de politiek, mag men Charles Picqué gerust een oude rat noemen. Slechts weinigen kennen beter de meanders van de Brusselse macht. Voor de PS’er geldt wellicht meer dan ooit “wereldberoemd in eigen streek”. Want buiten Brussel haalde het zwaargewicht uit bastion Sint-Gillis nooit hoge prestaties.

Het belet niet dat Charles Picqué incontournable is voor de luchthaven. Want de minister-president van de Brusselse gewestregering is in nog iets anders de tegenpool van zijn Vlaamse evenknie. Een federale minister noemt hem zelfs machtiger dan Kris Peeters. De Vlaamse minister-president kan via financiële stimulansen de luchthavenregio positief ontwikkelen. Maar Charles Picqué heeft – via de gewestelijke geluidsnormen – de sleutel in handen voor de negatieve ontwikkeling van de luchthaven. Want een Brussels minister kan een luchthaven, die in een ander grondgebied ligt, stil leggen. Een gitzwart scenario? Picqué is steeds een pragmaticus geweest.

De coming man

KOEN VAN LOO

Federale Participatie- en Investeringsmaatschapij

De coming man. Zo luidt de typering voor de gewezen kabinetschef van de federale minister van Financiën, Didier Reynders (MR). Koen Van Loo zetelt als waarnemer in de raad van bestuur van The Brussels Airport Company, als gedelegeerd bestuurder van de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij. De FPIM beheert in naam van de federale overheid het overheidsbelang van 25 % “plus één stem” in de luchthavenuitbater.

De vuurdoop onderging de Leuvenaar in het voorjaar, via taaie onderhandelingen met Macquarie. De Australiërs verruimden hun belang in Zaventem met 5 %. Een enkeling ziet hem als opvolger van Luc Van den Bossche. Het belang van de huidige voorzitter wordt onder een nieuwe politieke constellatie minder vanzelfsprekend. “Het is de eerste keer dat ik dit verhaal hoor”, wuift Koen Van Loo het scenario weg. “We vertegenwoordigen in de raad van bestuur de aandeelhouder. We mogen spreken als de voorzitter het toelaat. We hebben interactie met de bestuurders van de overheid.”

Een minister met macht

RENAAT LANDUYT

Federaal minister van Verkeer

De vraag hoeveel rechtszaken aanhangig zijn rond vliegtuighinder, kan Renaat Landuyt niet beantwoorden. De federale minister van Verkeer (SP.A) houdt het bij “tientallen”. Niet dat de aftredende minister geen interesse zou hebben in de materie. Als volleerd jurist is de geluidshinder wellicht dé zaak van zijn leven. “Ik zal mijn opvolger met zeer veel begrip bejegenen. Milieu is een gewestelijke materie. De regelgeving rond luchtvaart federaal. Voor de omwonenden is er de grondwet met fundamentele rechten. Via welke criteria wil je die drie verzoenen? Ik wil in het parlement nog een wettekst rond de luchthavenuitbating voorleggen. Die tekst zoekt een evenwicht tussen economie en ecologie.”

De naam van de federale verkeersminister wordt voortdurend geciteerd als belangrijke beslissingmaker. Rond veiligheid, passagiersrechten, kwaliteitscontrole (van vliegtuigen). “Mijn belangrijkste ervaring is dat je als verkeersminister écht nog een essentiële rol kan spelen.”

Eigen belang eerst

DE OMWONENDEN

31 verenigingen tegen geluidshinder

De omwonenden. Die naam valt onvermijdelijk bij de vraag naar de powerlist op en rond de luchthaven. Maar één gezicht wordt daar niet op gekleefd. Daarvoor zijn de belangen te versnipperd. Het directoraat-generaal van de luchtvaart heeft een lijst met 31 bewonersverenigingen. De lijst is al even versnipperd als het spreidingsplan. En net als die vliegroutes stuiven de verenigingen uit naar alle windrichtingen.

De lobby tegen vliegtuiglawaai is dus gefragmenteerd. Noord tegen zuid. Ieder heeft zijn eigen belang. Er is zelfs geen eenheidsbelang. Ook de “sociologische stratificatie” is anders. Het ene actiecomité is beter in communicatie, het andere inhoudelijk. Maar ondanks de versnippering beïnvloeden de bewoners de ganse luchthavenontwikkeling. Het zijn machtige organisaties. Als ze hun slag thuishalen, zijn er geen nachtvluchten meer. Dat weegt op de rendabiliteit van de – na de Antwerpse haven – tweede belangrijkste economische groeipool in Vlaanderen.

De topambtenaar

jules kneepkens

Algemeen directeur van het directoraat-generaal van de luchtvaart

Hij zwaait nog geen jaar de plak als topambtenaar van luchtvaart. Maar over Jules Kneepkens wordt vooral de loftrompet gespeeld. “Hij vervult zijn nieuwe functie schitterend”, oordeelt Luc Van den Bossche, voorzitter van de raad van bestuur van The Brussels Airport Company. “Kneepkens is zeer actief aanwezig in het veld. Hij doet dat zeer wijs. Kort op de bal.”

De Nederlander zelf blijft er nuchter bij. Tijdens een gesprek in zijn kantoor boven het Brusselse Noordstation, is het nog vaak aarzelend zoeken naar namen van ministers en staatssecretarissen. Ingewikkeld België.

Maar als opperste regelgever is de rol van het directoraat-generaal van de luchtvaart aanzienlijk. De veiligheid. Luchtvaart en consumentenrechten. De kwaliteitscontrole van de vliegtuigen. En het hete hangijzer van de geluidshinder in Zaventem. “We adviseren het kabinet. We denken dus mee bij het zoeken naar oplossingen. Maar de minister en het kabinet beslissen. De keuze is aan de politiek.”

De centrale coördinator

LODE DE WITTE

Gouverneur van provincie Vlaams-Brabant

Een man met meer invloed dan zijn protocollaire functie doet vermoeden. Lode De Witte is sinds 1995 provinciegouverneur, maar hij vult die functie in met meer dan borrels drinken en lintjes knippen.

In START, het uitbouwprogramma van de Vlaamse overheid voor de (omgeving van de) luchthaven van Zaventem, speelt de gouverneur een centrale rol. Hij overkoepelt het ambtenarenapparaat voor START, naast de politieke task force, vandaag voorgezeten door Tom De Saegher (adjunct-kabinetschef van de Vlaamse minister-president).

De tentakels van de ex-kabinetschef van de voormalige minister van Binnenlandse Zaken Louis Tobback (SP.A) reiken tot ver in de Brusselse milieus. “De task force en de ambtelijke werkgroep komen samen. We willen geen kloof tussen ambtelijke voorbereiding en politieke besluitvorming. Dat werkt zo al jaren.” Een gesprek met de gouverneur mondt algauw uit in een totaalbeeld van mobiliteit, tewerkstelling, bedrijvenzones op en rond de luchthaven.

De achilleshiel

PHILIPPE WITPAS (LUCHTVERKEERSGELEIDER)

Voorzitter Belgische Gilde der Verkeersgeleiders

“De toren.” Het is een woord dat op de luchthaven behoedzaam wordt vermeld. Vanuit “de toren” van Belgocontrol opereren de luchtverkeersgeleiders. Zij voeren het luchtverkeer in goede banen, tot een hoogte van acht kilometer.

“De toren” is één van de drie cruciale functies op een luchthaven. Of noem het de achilleshiel. Samen met de brandweer en de bewaking. Als één van die drie functies het laat afweten, moet de luchthaven onherroepelijk dicht. “Als zij zeggen: de blok erop, dan kan je hier nog spelen met papieren vliegtuigjes”, bibbert Luc Van den Bossche, voorzitter van de luchthavenuitbater The Brussels Airport Company.

“Ik ben me bewust van het eventuele machtsmisbruik”, antwoordt Philippe Witpas. “Maar een staking zal enkel worden gebruikt als ultiem middel. Wij zijn als vereniging een erkende gesprekspartner bij de personeelsonderhandelingen.” Philippe Witpas noemt zijn beroep overigens prachtig, hem op het lijf geschreven.

Keizer in Zaventem

FRANCIS VERMEIREN (OPEN VLD)

Burgemeester van Zaventem

Een gesprek met Francis Vermeiren is hoofdzakelijk een oefening in eenrichtingsverkeer. “Ik ben burgemeester sinds 1983. Straks 25 jaar. Ik was voordien ook al zes jaar schepen. Wat heb ik vastgesteld? De luchthaven kent haar hoogtes en laagtes. In 1983 waren er in mijn gemeente driehonderd bedrijven. Vandaag meer dan tweeduizend. We wonnen de prijs van de bedrijfsvriendelijkste gemeente. Zaventem telt 30.000 inwoners. Maar we hebben alleen in onze gemeente 40.000 tot 50.000 werknemers. Ik zeg dat heel bescheiden. Maar enfin, het is toch belangrijk.”

De burgemeester levert bouwvergunningen. Hij is verantwoordelijk voor de veiligheid buiten het luchthaventerrein. Ook in geval van een ramp (een crash) is de burgemeester, samen met de gouverneur, verantwoordelijk. “Men kan me persoonlijk aansprakelijk stellen. Ik hoop dat al mijn collega’s burgemeesters een aansprakelijkheidsverzekering hebben. De problematiek is de hoogte van het bedrag. Ik ben verzekerd voor ongeveer 12,5 miljoen euro”.

Chef ‘ongevallen vermijden’

JEAN-CLAUDE TINTIN

Gedelegeerd bestuurder van Belgocontrol

Zijn naam geeft onvermijdelijk aanleiding tot woordspelingen. Al zeker in de toch wel merkwaardige en zeer technische sector van de luchtverkeersgeleiding. En toch: vliegtuigbotsingen vermijden, luidt kernachtig de opdracht. Zaventem telt jaarlijks ruim een kwart miljoen vliegbewegingen.

Tintin is een man in de schaduw. In 1998 werd hij de gedelegeerd bestuurder van de luchtverkeersgeleiding, na drie jaar advieswerk rond dit thema op het kabinet van de voormalige minister van Verkeer Michel Daerden (PS). Het PS-netwerk verwaterde na het vertrek van de voormalige CEO van de luchthavenuitbater Pierre Klees. “Sinds de komst van Macquarie en de managementwissel, is er niet langer structureel overleg. Dat gaan we opnieuw aanzwengelen.”

Sommigen betwisten de managementkwaliteiten van Tintin, een bedrijfsrevisor van vorming. Maar onder zijn leiding werd er slechts één dag door de luchtverkeersgeleiders gestaakt. Daarnaast werd de apparatuur gemoderniseerd.

De vakbondsman

jan françois

Vakbondsafgevaardigde ACV Transcom

Op vrijdag 13 april staakten brandweer en bewaking. 30.000 passagiers werden geblokkeerd. “Men heeft me gebeld iets na vijven ‘s morgens. ‘We gaan staken vanaf zes uur.’ Het was een spontane staking. Ik ben meteen opgestaan. Om kwart voor zes heeft Luc Van den Bossche me gebeld. Ik was al op de autostrade. ( Bootst een boze, dreigende stem na). ‘Zeg, wat is dat! Je moet komen!’ ( rustige stem). ‘Luc, ik ben al onderweg.”

Jan François verdedigt de werknemersbelangen van een bedrijf met 55 tot 60 % statutaire werknemers. Zij werden onder de nieuwe hoofdaandeelhouder Macquarie gekatapulteerd in een commerciële omgeving. Niet voor elke ex-ambtenaar is dat gemakkelijk. Sommigen hebben heimwee naar rustiger tijden. Het is Luc Van den Bossche die de sociale relaties voor zijn rekening neemt. “Ik voel Van den Bossche goed aan en hij voelt mij goed aan. We botsen soms. Maar we weten allebei dat we verder moeten met elkaar. Of we nu ruzie hebben gemaakt of niet. Het gaat. Ik zeg niet dat het de ideale wereld is.”

De Davosnetwerker

THEO DILISSEN

CEO van Aviapartner

Ruim twee jaar zwaait Theo Dilissen de plak bij Aviapartner, de grootste afhandelaar van Zaventem. De Trends Manager van het Jaar 2001 vindt, ook als voorzitter van de raad van bestuur van Belgacom, zijn weg door de politieke Brusselse meanders. Handig, want de Europese Commissie heeft de afhandelingmarkt geliberaliseerd. In Zaventem zouden minstens twee afhandelaars actief mogen zijn, stelt de Europese richtlijn. België leest het als maximaal twee.

Toch bereidt Theo Dilissen het personeel voor op grootse veranderingen. Met een beetje hulp uit Davos, waar hij Luc Cortebeeck tegen het lijf liep. Dilissen strikte de ACV-topman voor een langdurig bezoek bij Aviapartner in Zaventem. Want veranderingsmanagement verloopt beter hand in hand met de vakbonden. Dilissen wil focussen op de kernactiviteiten en in sneltreinvaart groeien tot een leidende Europese speler.

De baas is een marketeer

WILFRIED VAN ASSCHE

CEO van The Brussels Airport Company

Zeg nooit BAC ( spreek uit: bak). Het levert banvloeken. Zeg wél: The Brussels Airport Company. Het is wellicht het belangrijkste wapenfeit van Wilfried Van Assche, sinds twee jaar de CEO van, euh…, The Brussels Airport Company.

Van Assche werd in oktober 2005 na wat langer zoekwerk gevonden als de CEO voor de luchthavenuitbater. Voor de Australische hoofdaandeelhouder Macquarie heeft hij wellicht het geknipte profiel. Van Assche sprokkelde koffers vol consumentenervaring via twee decennia bij Procter & Gamble. Van 1982 tot 2000 ontwikkelde Van Assche een internationale carrière bij de consumentenreus.

Die marketingaanpak laat zich vandaag voelen bij The Brussels Airport Company. De merkontwikkeling is de belangrijkste bijdrage van de CEO. Aanvankelijk werd hij door critici dan ook wat scheef bekeken. De vlotte marketingjongen zou niet echt wegen op het luchtvaartgebeuren. Maar gaandeweg won Van Assche vertrouwen en respect. Ook bij de vakbonden staat hij goed aangeschreven.

De Indiërs komen

NARESH GOYAL

Stichter en hoofdaandeelhouder van Jet Airways

India is een opkomende grootmacht, en in. De impact is ook in Zaventem merkbaar. In augustus startte Jet Airways een lijnvlucht van Mumbai, via Brussel, naar New York. Goyal heeft grootse plannen met de hoofdstad van Europa. Ze wordt uitgebouwd tot een hub, een centrale spil in de vluchten tussen India en Noord-Amerika.

Jet Airways wordt in een mum van tijd een van de belangrijkste spelers in Zaventem. Het doel was aanvankelijk een miljoen passagiers in 2008. Dat oogde al indrukwekkend. Maar in oktober verhoogde Naresh Goyal zijn ambities voor Brussel. Het cijfer van een miljoen zou vlot worden gehaald. De doelstelling werd opgetrokken naar twee miljoen. Via vandaag drie lijnvluchten uit India, via Brussel, naar Noord-Amerika.

Belangrijk is tevens de ruime aandacht voor passagiers in business- en first class. De nieuwe vipruimte in Brussel heet de meest luxueuze lounge ter wereld. Naresh Goyal is immers het nummer 36 op de Forbesranglijst van rijkste Indiërs.