Politici vergeten zichzelf de oren te wassen

Er is wat misgelopen met de politieke vertaling van het werk van de bijzondere parlementaire bankencommissie. Het rapport over de vaststellingen die het parlement deed bij het uitspitten van de Belgische bankencrisis is nochtans lijvig, objectief en scherp, en durft man en paard te noemen. Het rapport over de politieke aanbevelingen lijdt echter aan acuut geheugenverlies, want vergeet de rol van de politiek gestuurde toezichthouder tegen de lamp te houden.

De politici aarzelen natuurlijk om eigen getrouwen en het eigen nest te bevuilen – straks zijn er verkiezingen. Maar vooral de toezichthouders, de Commissie voor het Bank- en Financie- en Assuranciewezen (CBFA) op kop, worden vriendelijk gespaard in de parlementaire rapporten, hoewel tijdens hun shift drie systeembanken de hemel mochten bestormen en risico’s mochten nemen die een klein land als België nooit de baas zou kunnen als het misging. Klopt, de omvang en intensiteit van de crisis had niemand kunnen voorspellen, maar het is verbijsterend dat de bankiers ongestoord hun gang konden gaan, zeker nu blijkt op welk een roekeloze manier ze risico’s namen in hun race om de grootste en de rijkste te zijn.

Dat de toezichthouders voorlopig ontsnappen aan een eerlijk proces, is een symptoom van de Belgische ziekte. Neutrale overheidsinstanties zijn in wezen partijgebonden machtsbastions. De onuitroeibare ziekte van politieke benoemingen maakt het onmogelijk om toplui tot de orde te roepen. De juiste politieke kleur is belangrijker dan de competentie. Het echte gevecht dat in de Wetstraat wordt gevoerd, is wie (lees welke partij) uiteindelijk de zwartepiet krijgt toegespeeld, en wat de gevolgen zullen zijn voor het toezicht. Het finale rapport van Lamfalussy zal hierover de debatten openen, maar dat verslag moet niet voor de verkiezingen verwacht worden.

In afwachting wordt de strijd gevoerd in de parlementaire aanbevelingen. Daarin is een politiek gekleurde ondertoon geslopen die een afkeer verraadt voor alles wat met beurs en vrije kapitaalmarkten te maken heeft. Vooral langs Waalse kant dromen er nog altijd van de terugkeer van de grote staatsbanken, als machines van macht en jobs voor eigen profijt. Dat is een van de redenen om Fortis Bank te verkopen aan een buitenlandse instelling.

Natuurlijk is de slinger van de deregulering te ver doorgeslagen, maar waar zaten de toezichthouders en de politiek om de trend af te remmen? En de slinger helemaal terug naar het andere uiterste zwaaien, door bijvoorbeeld banken van de beurs te halen, of het spaargeld te kapselen in overheidsgestuurde conservatieve spaarbanken, is een terugkeer naar het verleden die de samenleving op termijn wellicht meer welvaart zal kosten dan de mondiale crisis. De bankiers liggen al bloedend op straat, en zullen volgende keer eerst naar links, dan naar rechts, en dan nog eens naar links kijken voor ze weer wat risico’s durven te nemen. Het heeft geen zin om nu nog eens met de ziekenwagen over hen heen te denderen. De politici hebben de tijd om doordachte maatregelen te nemen, als ze sterk genoeg zijn om de bankenlobby te weerstaan. Een gezond evenwicht kan worden gevonden op basis van objectieve vaststellingen die de experts ook gemaakt hebben. Verknoei dit startpunt niet. (T)

Focus.

Interview met Walter van Gerven, expert bankencommissie, blz. 34

Door Daan Killemaes