Planeconomie 2.0

Het wordt met de week duidelijker dat de globalisering corona niet zal overleven. Met ‘globalisering’ bedoel ik een internationaal kader dat de handel en de concurrentie faciliteert en reguleert, gestoeld op de overtuiging dat de welvaart en het welzijn van alle deelnemende landen daarmee gebaat zijn. Voor corona was er al Donald Trump, een zelfverklaarde economische nationalist, en zijn pingpongmatch met invoertarieven. Na corona is die populistische uitzondering verveld tot een pragmatische regel.

In China timmert de communistische planeconomie naarstig aan een nieuw vijfjarenplan voor de periode 2021-2025. De afgelopen week onthulde president Xi daarvoor de marsrichting: een strategie die de Chinese groei wil bouwen op binnenlandse consumptie en Chinese technologische autonomie. Terwijl Washington de Amerikaanse economie wil loskoppelen van de Chinese, zal China gewoon zelf ontkoppelen. Daarmee wordt de grote verkaveling van de wereldeconomie ingezet.

Ondertussen belooft presidentskandidaat Joe Biden dat hij Amerikaanse bedrijven zal belasten op hun productie in het buitenland. Biden imiteert Trump. Beide protagonisten, en de partijapparaten achter hen, hebben het Amerikaanse geloof in handel afgezworen en ingeruild voor een irrationeel opbod van nationalisme. De historische consensus leert dat het Amerika van 1930 de wereldwijde depressie verergerde door invoertarieven op te leggen. Het Amerika van 2020 is op weg om die flater te herhalen.

Dichter bij de deur was er ophef over het voornemen van het Verenigd Koninkrijk om het echtscheidingsakkoord met de Europese Unie selectief aan zijn laars te lappen. Terwijl de media daarin de strapatsen van Boris Johnson zagen, ligt de waarheid dieper. De Britse regering wil de handen vrijhouden voor agressieve staatssteun aan nieuwe industrie en regionale ontwikkeling. De Britten waren lang de vrijhandelsnatie van Europa. Maar ook de Britse conservatieven, om nog te zwijgen van de socialisten, zijn intussen adepten van de staatseconomie die haaks staat op de vrijemarktzone die de Europese Unie is.

Ook de Europese Unie wendt volop de steven. Onder de sexy vlag van de Green Deal, dat dezer dagen andermaal met veel bombarie in de etalage wordt gezet, wil de Unie een grote transformatie van de Europese economie en samenleving dirigeren. Daarvoor zijn honderden miljarden aan belastinggeld en overheidsschulden vrijgemaakt, ook onder de noemer van de ‘relance na corona’. Die plannen en dat geld zullen doorsijpelen naar de lidstaten, die daarmee allemaal aan het stuur van hun nationale economische ontwikkeling zullen kruipen.

Dat brengt ons bij Frankrijk, dat begin september het Hoog Commissariaat voor het Plan boven de doopvont hield. Dat is de opvolger van het Plancommissariaat dat na de Tweede Wereldoorlog model stond voor de Franse centralisering en politisering van de economische ontwikkeling. President Macron begint steeds meer op wijlen De Gaulle te lijken. Frankrijk is al eeuwenlang verleid door het etatisme. Het keert nu terug naar aloude gewoonten, en Parijs wordt de lightversie van Peking.

Het globalisme dat de economische globalisering politiek onderbouwde, is dood en begraven. Zijn vaders dansen op het graf. Handel zal een economisch feit blijven, maar niet langer globaal en steeds minder vrij. Onder de planeconomie 2.0 wordt de Belgische welvaart zowel binnen als buiten Europa bedreigd. Als we niet opletten, worden we gerold door de Franse of de Duitse industriële planning, door Chinese manipulatie of door Amerikaanse druk. Belgische expertise, visie, strategie, keuzes en daadkracht zijn nodig. Dames en heren van Vivaldi en elders: pas op uw ganzen.