Plan-Vinck betekent 400.000 trucks méér

NMBS-topman Karel Vinck speelt geen blufpoker. Zonder een grondige reorganisatie is de spoorwegmaatschappij een vogel voor de kat. Het Move 2007-plan is de eerste stap om de NMBS gezond te maken. De tweede? De verkoop van de goederendivisie. Maar alles heeft zijn prijs.

10.000 jobs minder. Een tariefverhoging met 15 %. Regionalisering. De afschaffing van de 60/40-investeringsverdeling tussen Vlaanderen en Wallonië. Met veel heisa kondigden media her en der deze maatregelen aan als elementen uit Move 2007, het reorganisatieplan van NMBS-topman Karel Vinck. Ze staan er niet in, maar dat betekent niet dat ze niet op de onderhandelingstafel komen. De dubbelzinnige aard van het ‘Ondernemingsplan van het directiecomité met het oog op de besprekingen met de regering en de sociale partners’ – niet goedgekeurd door de raad van bestuur en voor niemand bindend – maakt dat de overheid en de vakbonden kleur moeten bekennen over wat ze van de NMBS verlangen, financieel en operationeel.

Geeft het plan een duidelijk beeld van de situatie bij de NMBS? Neen, meent minderheidsaandeelhouder Luc Van de Vyver. “De schuldenberg van de NMBS op groepsniveau bedraagt nu al 9,5 miljard euro, bijna het dubbele van de 4,8 miljard van de NV NMBS. Je bekijkt de schulden van Vivendi toch ook op groepsniveau?” Dat alleen de schulden van de NV NMBS kunnen worden kwijtgescholden, doet niets af aan het gegeven dat de schulden op groepsniveau in 2007 nog flink wat hoger zullen liggen dan de 3,3 miljard waarop Vinck rekent voor de NV NMBS.

Ook over ABX (wel onderdeel van de groep, maar slechts voor het Belgische filiaal ook deel van de NV) rept het plan met geen woord, al gaf Vinck eerder al aan dat voor de logistieke groep, zodra die gesaneerd is, zonder veel moeite een partner zal worden gevonden. Die zoektocht zou al in 2004 kunnen worden afgerond, liet financieel directeur Luc Lallemand zich vroeger al ontvallen.

New Cargo onder de hamer

Dat geldt in veel mindere mate voor het goederenvervoer. Move 2007 is volgens sommige bevoorrechte waarnemers slechts de opsmukoperatie om New Cargo op termijn te verkopen. Het volume daalt van 57 naar 48 miljoen ton goederen, maar door de toenemende concurrentie brokkelen ook de tarieven af. De maatregelen van algemeen directeur Goederen Marc Descheemaecker moeten het aantal onrendabele klanten doen dalen van 75 % naar 25 %. Ook in 2007 blijft er volgens Move 2007 een tekort van 28 miljoen euro.

De korte afstanden, wat de rentabilisering bemoeilijkt, en de concurrentie van het wegvervoer spelen de cargo parten. Maar die minpunten worden gecompenseerd door de terminals in de havens van Antwerpen, Zeebrugge en (in veel mindere mate) Duinkerke, en het mogelijke opbod tussen het Franse SNCF en Deutsche Bahn. Die elementen doen Vinck hopen dat hij een betere deal (lees: meer grip op het gevoerde beleid) kan bedingen dan wat de Deense en Nederlandse spoorwegen verkregen bij Deutsche Bahn.

Dat zal absoluut noodzakelijk zijn. Realiseer Move 2007, waarbij het volume vervoerde goederen daalt van 57 naar 48 miljoen ton, en je creëert een verkeerschaos zonder weerga, rekent professor transporteconomie Eddy Van de Voorde voor. “Tien miljoen ton minder tegen 2007, dat zijn omgerekend 400.000 vrachtwagens van 24,25 ton. Laten we aannemen dat de helft van dat volume wordt ingepikt door concurrenten als Deutsche Bahn en SCNF, dan spreek je nog steeds over files op de Antwerpse ring die geen twee maar zes of zeven uur duren.”

De ballon van het investeringsprogramma 2002-2012, met zoveel bombarie de lucht ingeblazen door de vorige regering, is in ieder geval definitief doorgeprikt. Vinck zet de tering naar de nering, en dat betekent dat hij het beschikbare geld inzet om het bestaande net te onderhouden, de lopende projecten af te werken, om het Gewestelijk Expresnet ( GEN) rond Brussel te realiseren (al is het lang niet zeker dat er in 2007 al aan wordt gebouwd) en om de productiviteit te verbeteren via informatisering en modernisering. Voor capaciteitsuitbreiding blijft er dan weinig geld over. Dus worden nog wel enkele kleinere, snel te rentabiliseren projecten als het Genkse goederendepot en de spoorinfrastructuur rond het Deurganckdok aangelegd. Maar voor nagenoeg alle andere grote werkzaamheden (naast de Antwerpse besognes zoals de Liefkenshoekspoortunnel, de IJzeren Rijn en de tweede spoortoegang tot de haven ook bijvoorbeeld het derde en vierde spoor tussen Brugge en Zeebrugge, en de ontsluiting van het Gentse Kluizendok) wordt de startdatum verschoven naar ten vroegste 2007.

Luc Huysmans

De dubbelzinnigheid van het plan-Vinck maakt dat de overheid en de vakbonden kleur moeten bekennen over wat ze van de NMBS verlangen – financieel en operationeel.