Plan-Paulson alleen psychologisch belangrijk

Het financiële reddingsplan-Paulson is te zwak om de kredietcrisis uit de wereld te helpen. De beurs weet dat. Van de aanvankelijke euforie blijft daarom weinig over.

Het plan is er alleen voor de camera’s. Het is noodzakelijk, maar lang niet voldoende”, zegt Peter De Keyzer, strateeg van ABN Amro. Toch ging er vrijdagavond een zucht van verlichting door de financiële markten toen het Amerikaanse Congres het plan uiteindelijk goedkeurde. Er moest iets gebeuren. De kredietmarkten leden een hartinfarct en het bloed raakte niet meer tot de zwakkere organen, zoals Fortis en Dexia. Paniek regeert en iedereen houdt met klamme handen zijn cash krampachtig vast. In deze omstandigheden is een slecht plan beter dan geen plan.

De sterktes en zwaktes in het plan

De banksector heeft vandaag vooral vers kapitaal nodig om de verliezen te recupereren en de twijfels over de solvabiliteit die de geldmarkten lam leggen te bannen. In het plan-Paulson is van een rechtstreekse herkapitalisatie door de overheid geen sprake. In België kregen de noodlijdende patiënten Fortis en Dexia wél een rechtstreekse bloedtransfusie. “Die aanpak is beter, maar impliceert dat de VS haar banksector half zou nationaliseren en dat is in Washington een ideologische brug te ver”, zegt Ivan Van de Cloot. Bovendien werpt het plan geen dijk op tegen de negatieve spiraal van dalende huizenprijzen en stijgende wanbetalingen – daarvoor moeten de gezinnen geholpen worden om hun hypotheken af te lossen. Het plan zet dus wel een emmer onder het lek in het dak, maar dicht het niet. Stabiliseren de huizenprijzen niet snel, dan is een emmer van 700 miljard dollar snel te klein.

Het plan is ook niet zonder verdienste. Door de besmette activa te kopen, haalt de VS heel wat verlammende onzekerheid uit het systeem. Dat moet wat vertrouwen kweken en de geldmarkten reanimeren. “Als koper legt de overheid een bodemprijs onder die activa. Dat moet andere kopers aantrekken. Het is een aanzet”, zei KBC-topman André Bergen. Eens die bodemprijs gekend is, kunnen de banken weer wat klaardere wijn schenken over hun waarde en hun solvabiliteit. Dat moet de banken helpen om vers privékapitaal aan te trekken en dat is een van de hoofdbetrachtingen van Paulson.

Trouwens, ook het plan-Paulson kan de banken herkapitaliseren, maar dan op voorwaarde dat de overheid meer voor de giftige activa betaalt dan ze vandaag waard zijn in de boeken. In dat geval wordt Amerikaans belastinggeld gebruikt om de kapitaalpositie te versterken. Maar hier komt een van de grote constructiefouten van het plan aan de oppervlakte. De overheid hoest dan wel belastingdollars op om de banken te herkapitaliseren, ze verwerft geen belang in die banken en zit dus niet mee aan tafel als het weer beter gaat.

Om de prijs van die activa te bepalen, zou Paulson gebruik willen maken van een omgekeerde veiling: de vele verkopers (de banken) mogen aan één koper (de overheid) duidelijk maken welke prijs ze willen voor hun activa. Het risico is dat de banken vooral hun grootste rommel aanbieden. “Daardoor zal de schatkist wellicht te veel betalen”, zegt Peter Vanden Houte. “Een herkapitalisatie en de nationalisering van de verliezen”, zegt Van de Cloot.

De paniek in de boeken

Toch kan de Amerikaanse schatkist nog een zaak doen door deze rommelactiva op te kopen. De marktprijs voor deze activa is vandaag belachelijk laag. De enige prijzen die nog verschijnen, zijn er van paniekverkopen in een lege markt. De overheid kan echter dit papier tot vervaldag aanhouden en de tijd nemen om het te gelde te maken. Want de echte kredietverliezen zijn een stuk lager dan de banken al hebben afgeschreven.

De Fed heeft onlangs nog uitgerekend dat de afschrijvingen in de boeken al heel wat hoger zijn dan het aantal dollars dat finaal niet wordt terugbetaald Op de 9855 miljard dollar activa die gebaseerd zijn op Amerikaanse leningen, houdt de Fed rekening met 1210 miljard dollar afboekingen. Toch zouden de echte verliezen beperkt blijven tot 725 miljard dollar, ervan uitgaande dat 20 % van de leningen in betalingsmoeilijkheden komt en dat de schuldeiser de helft van zijn lening kan recupereren. En vooral voor Europa zijn die cijfers hoopgevend. De echte verliezen zouden beperkt blijven tot 75 miljard dollar. Toch is er buiten de VS al voor 475 miljard afgeschreven. Een veelvoud dus, waardoor banken op papier insolvabel lijken.

Afschaffen dan maar, de boeking van die activa tegen marktwaarde (er is toch geen markt) om de paniek uit de boeken te halen? “Het probleem op papier weghalen, betekent niet dat de problemen weg zijn. Bovendien is het echte probleem dat banken geen geld meer kunnen ophalen op de kredietmarkten en de beurs. Het is een vertrouwenskwestie. Misschien moeten de regeringen voor de Ierse oplossing kiezen: de overheid moet, beperkt in tijd, alle bankdeposito’s en leningen garanderen. Dat zou het vertrouwen op de interbankenmarkt onmiddellijk herstellen”, zegt Vanden Houte.

Door Daan Killemaes