PARALLELLE KOALITIES. FAMILIES VAN TWEELINGEN. Afstand van autonomie

Hoewel uitvoerig verslagen door Wallonië-expert Guido Fonteyn in De Standaard, en althans door één enkel editorialist gekommenteerd (Marc Platel in Het Belang van Limburg), is het voorstel zoals ik het voorlopig zal noemen dat PS-voorzitter Busquin reeds enkele weken geleden deed, ook in dit verkiezingsjaar totnogtoe onopgemerkt of onbeantwoord gebleven. In tegenstelling tot de vele “speldeprikken” betreft het hier echter de spelregels zelf.

In de zeven legislatieven en executieven die het land telt na de communautarizering (uiteraard de federale regering, plus de drie gewesten en de drie gemeenschappen) wil Busquin dezelfde koalitie van politieke partijen of althans van politieke families aan de macht zien. Pragmatisch schijnt dit onweerlegbaar, en als voltooiing of juister als afsluiting van de federalizering kan het niet anders dan in de smaak vallen bij unitaristen, antiseparatisten, belgicisten of hoe men hen ook noemen wil.

AUTONOMIE.

Men zou bijna de principiële zijde uit het oog verliezen, ook voor niet-federalisten. Hoe beperkt de eigen bevoegdheid ook is die in een demokratie, en zeker in een federale, wordt toegekend aan een entiteit (gemeente, provincie, deelstaat of wat dan ook) steeds sluit de eigen beslissing ook de beslissing over haar partijpolitieke meerderheid in. Zie de provincie- en gemeentebesturen in het unitaire of gecentralizeerde België van vroeger en nu.

Indien men in het federale België de regel invoert dat dezelfde meerderheid gevormd moet worden in het half dozijn bovengenoemde entiteiten, dan sluit dit in dat deze entiteiten afstand doen van hun autonomie en deze overdragen aan de partijen of politieke families die, zoals men weet, niet institutioneel zijn. Omgezet in de gewone woordenkramerij : voor Busquin zijn “de sociaal-ekonomische waarden belangrijker dan het communautaire”, en in de diverse geledingen van het nieuwe België komen dan beter dezelfde politieke families aan de macht.

VOORRANG.

Men zal zich herinneren dat in het Belgisch model, in tegenstelling tot de andere federale modellen, de partijen gesplitst zijn en dat reeds waren vooraleer de institutionele federalizering begon. Nu is er het voorstel dat zij dezelfde voorrang zouden uitoefenen bij het beëindigen van de federalizering. Dit was, de kleine Duitse gemeenschap terzijde gelaten, een federalizering met drie maar nu worden voor dit doel de partijen ten tonele gevoerd als families, en met name families van tweelingen.

Het gezelschap is beperkt tot drie, en wel de traditionele partijen van altijd. Ze vertonen echter een ander gemeenschappelijk kenmerk : kristelijken, socialisten en liberalen zijn elk in één landsgedeelte incontournable (de liberalen en wel de PRL en uiteraard niet de VLD in het Brusselse gewest, de PS in Wallonië en de CVP in Vlaanderen, juist na het afweren van de VLD-poging om haar daar op de eerste plaats te vervangen). Toch nog een zonderling iets : in de drie “tweelingen” heeft de Vlaming slechts politieke greep op één enkel gewest, zij het dan ook het grootste, en de niet-Vlaming (socialist, liberaal, PSC) op twee gewesten.

AFWIJZING.

Toch heeft dit pakt van partikraten iets te bieden aan ieder van de drie en zelfs van de zes deelnemers. Na verruimingen en vernieuwingen kunnen zij zich samen herbevestigen. Het zou wel erg zijn als zij gezamenlijk niet in iedere “geleding” over een tweederde-meerderheid beschikten, met de gebundelde inzet van hun kliënteel-machinerie bij de kiezer die toch iets in ruil wil krijgen voor zijn stem en die nog juist voldoende keuzevrijheid heeft om niet helemaal overrompeld te worden door het gevoel een politieke snul te zijn.

Het is nog maar de vraag of de gemiddelde politicus in de zes partijen, maar inzonderheid in de drie Vlaamse, het gevoel van zich af zal kunnen zetten een paljas te zijn. Het voorstel werd door Busquin publiek gedaan, en zeker bij het begin van deze kiesstrijd moet ook een minimaal gevoel van eigenwaarde en zelfs van eigenbelang een even publieke afwijzing ingeven.

LODE CLAES

Lode Claes is voorzitter van de redaktie-adviesraad.