“Paniek in 2002”

Herinnert u zich nog Bernard Connolly, de econoom die in 1995 in zijn boek “The Rotten Heart of Europe” het Europees beleid zwaar op de korrel nam? Het kostte hem zijn baan als topambtenaar bij de Europese Commissie. Maar het kritisch denken is Connolly nog steeds niet verleerd. Een gesprek.

Drie jaar nadat hij door de Europese Commissie aan de deur werd gezet, stelt de Britse econoom én overtuigd aanhanger van de vrije markt Bernard Connolly het opvallend goed. De man, opgeleid in Oxford, is vandaag executive director van AIG International, het filiaal voor financiële trading van de verzekeringsreus AIG. Hoewel deviezen, interestproducten en commodities vandaag zijn tijd opslorpen, kan hij “Europa” nog steeds niet uit zijn hoofd zetten. Twee maanden voordat elf West-Europese landen van start gaan met de euro, zochten we de auteur van ” The Rotten Heart of Europe: The dirty War for Europe’s Money” op.

TRENDS. Wat denkt u van de invoering van de euro?

BERNARD CONNOLLY. De euro heeft veel te maken met de idee dat je de wisselkoersen moet vastleggen – iets dat we onlangs rampzalig hebben zien mislukken in Azië. Het vastleggen van de wisselkoersen is antikapitalistisch. Het sleutelelement van een kapitalistische wereld is immers dat het kapitaal onbelemmerd daarheen kan stromen waar de opbrengst het hoogst is.

De VS denkt dat de Europeanen met de euro een tweede VS willen. Ze vergissen zich. Over tien jaar zal er een soort Europese staat bestaan, maar die zal helemaal niet op de VS lijken. Jean-Pierre Gérard, die lid was van de raad voor monetair beleid van de Banque de France, heeft gezegd dat de eenheidsmunt bedoeld is om kapitaal weg te zuigen uit de VS, de Amerikaanse rentevoeten de hoogte in te drijven, werkloosheid in de VS te creëren en de VS te dwingen om een wereldwijde controle van de wisselkoersen te aanvaarden. De VS zal dan aan tafel moeten gaan zitten en onderhandelen over de gedaante van de economische wereldorde.

Wil Europa een soort etatistische economische wereldorde?

Precies. Men wil de belastingtarieven en de arbeidsreglementeringen harmoniseren en een inkomensbeleid voor heel Europa invoeren. Met andere woorden, Europa wil terug naar de semi-kapitalistische wereld die nodig is opdat een door elf landen gedeelde eenheidsmunt zou kunnen werken.

Maar hoe zit het dan met het argument dat de euro in Europa een grote, liquide kapitaalmarkt zal scheppen en dat de Europese markt een hausse zal kennen? Dat klinkt toch behoorlijk kapitalistisch?

Voor we eender waar over een boom kunnen praten, zullen we eerst nog aan de dreiging van een wereldwijde depressie moeten ontsnappen. En als de euro een boom uitlokt, zal het om de verkeerde redenen zijn. De twee kernlanden – Frankrijk en Duitsland – groeien momenteel veel minder snel dan de periferie – de negen andere landen. De rentevoeten van de periferie zouden dus hoger moeten liggen dan de rentevoeten van de kern. En toch zien we net het tegenovergestelde. Door de euro moet iedereen zijn rentevoeten laten convergeren met die van Frankrijk en Duitsland. Wanneer die rentevoeten goed zijn voor de kernlanden, zullen ze verkeerd zijn voor de periferie. In Ierland bijvoorbeeld zullen tegen het einde van het jaar de rentevoeten met bijna 300 basispunten gedaald zijn om het peil van de Duitse rentevoeten te benaderen. Nu is het Ierse bruto binnenlands product (BBP) in reële termen met 10% tot 12% gegroeid. In dergelijke omstandigheden is het loslaten van het monetair beleid waanzin.

Het waarschijnlijke scenario is dat de Europese Centrale Bank ( ECB) de periferie uit de nood zal helpen. Zo niet komt er een politieke en financiële crisis naarmate de begrotingstekorten in de periferie onhoudbaar worden. Een versoepeling van het krediet door de ECB zou echter tot een uiterst zwakke euro leiden – uiterst zwak vanuit het standpunt van de kernlanden.

Timing?

Als we een wereldwijde financiële crisis buiten beschouwing laten, verwacht ik over twee tot tweeënhalf jaar paniek in Italië. Tegen 2002 of 2003 komt er een concentratie van problemen in de periferie. Wat zullen de eurocraten dan doen? Ze zullen zeggen: “We moeten doorgaan. Die vreselijke speculanten maken onze mooie Economische en Monetaire Unie (EMU) kapot! We moeten een Europese schatkist scheppen, zodat de speculanten de obligaties van de individuele regeringen niet kunnen aanvallen.” Europa zal dus de uitgifte en het onderhoud van de openbare schuld moeten centraliseren. Uiteindelijk zullen de Duitse en Franse belastingbetalers moeten inspringen voor de Belgische, Italiaanse, Ierse en Spaanse schuld. Duitsland en Frankrijk zullen dan zeggen “Goed, maar in ruil daarvoor passen wij de financiële verrekening aan, zodat wij netto niet meer betalen.” Dat betekent dat de transfers beknot moeten worden. Maar het houdt ook een rechtstreekse controle in van de nationale begrotingen door het centrum. De landen van de periferie zullen dus uiteindelijk hun onafhankelijkheid verliezen en niets gewonnen hebben in termen van nettotransfers. En eerst zullen ze een brutale financiële crisis hebben doorgemaakt.

Forbes.