Pandemie wordt endemie

Nieuwe behandelingen en een teveel aan vaccins zullen het virus helpen beheersen, maar het niet uitroeien.

In de rijke landen met een hoge vaccinatiegraad zal het derde jaar van de pandemie beter zijn dan het tweede. Covid-19 zal de gezondheid en het dagelijkse leven minder beheersen. De vaccins hebben de band tussen besmettingen en overlijdens verzwakt in landen als het Verenigd Koninkrijk en Israël (zie grafiek). Maar in landen die arm, minder goed gevaccineerd of beide zijn, zullen de funeste gevolgen van het virus aanhouden. De Gates Foundation, een van de grootste liefdadigheidsorganisaties ter wereld, voorspelt dat de gemiddelde inkomens weer het niveau van voor de pandemie zullen bereiken in 90 procent van de ontwikkelde economieën, terwijl dat maar bij een derde van de economieën met lage of gemiddelde inkomens het geval zal zijn.

Hoewel de aanvoer van vaccins in het laatste kwartaal van 2021 is gestegen, zal de vaccinatiegraad in veel landen het grootste deel van 2022 te laag blijven door distributieproblemen en vaccinatieangst. Dat zal leiden tot hogere percentages overlijdens en zieken, en een zwakker herstel van de lokale economie. Maar de klachten over de oneerlijke verdeling van vaccins zullen in 2022 afnemen, wanneer de toegang tot de armen in de meest afgelegen plaatsen een grotere belemmerende factor wordt dan de toegang tot injecties. Sterker nog: als de fabrikanten de vaccinproductie niet terugschroeven, zien we in de tweede helft van volgend jaar een oververzadiging, voorspelt Airfinity, een dataprovider voor levenswetenschappen.

Boosterprikken zullen in 2022 uitgebreider worden ingezet naarmate landen een beter inzicht krijgen in wanneer ze nodig zijn. Nieuwe varianten zullen het gebruik ervan ook stimuleren, zegt Stanley Plotkin van de Universiteit van Pennsylvania, de uitvinder van het rubellavaccin. Plotkin zegt dat de huidige vaccins en aangepaste versies ervan gebruikt zullen worden als booster om de bescherming tegen varianten te verbeteren.

De vaccinatie van kinderen zal zich ook uitbreiden, in sommige landen zelfs tot kinderen van zes maanden. Als regeringen door vaccinatieangst moeite hebben om hun streefcijfer te halen, zullen ze geneigd zijn ongevaccineerden het leven zuur te maken — door vaccinatiepaspoorten voor bepaalde evenementen te eisen en door vaccinatie te verplichten voor groepen zoals gezondheidswerkers.

Innovaties in vaccins

Immuniteit en behandelingen zullen midden 2022 wijd genoeg verbreid zijn om het aantal besmettingen te doen dalen en de kans op nieuwe varianten te verkleinen. Het virus zal dan in veel landen endemisch worden. Maar ook al zijn de bestaande vaccins in staat het virus de kop in te drukken, er zijn nieuwe nodig om de overdracht ervan te voorkomen.

Stéphane Bancel, de CEO van de vaccinproducent Moderna (met vaccins op basis van mRNA-technologie), zegt dat zijn firma werkt aan een “polyvalent” vaccin dat tegen meer dan één variant van covid-19 beschermt. Bovendien is hij op zoek naar een “panrespiratoir” vaccin met een gecombineerde bescherming tegen meerdere coronavirussen, luchtwegvirussen en griepstammen.

Andere innovaties bij de covid-19-vaccins omvatten mRNA-prikken in gevriesdroogde vorm, en vaccins die worden toegediend via huidpleisters of door inademing. Gevriesdroogde mRNA-vaccins zijn makkelijk te vervoeren. Naarmate de voorraad in 2022 toeneemt, zullen die gebaseerd op mRNA almaar meer de voorkeur genieten, omdat ze een hoger beschermingsniveau bieden. Dat zal de markt verkleinen voor minder effectieve vaccins zoals de Chinese.

Medicijnen

Het meest veelbelovend zijn nieuwe antivirale medicijnen. Pfizer produceert al “significante hoeveelheden” van zijn proteaseremmer. In de Verenigde Staten heeft de regering ingestemd met de aankoop van 1,2 miljard kuren van het door Merck ontwikkelde antivirale medicijn molnupiravir. Het heeft zijn effectiviteit bewezen bij tests, en het bedrijf heeft een vergunning verkregen voor een wijdverbreide en betaalbare productie.

Er wordt aan nog veel andere antivirale middelen gewerkt. Degene die na de diagnose in de vorm van pillen kunnen worden ingenomen, worden waarschijnlijk kassuccessen in 2022 en zullen van covid-19 een almaar beter te behandelen ziekte maken. Dat zal weer leiden tot nieuwe zorgen over de ongelijke toegang en overmatig gebruik, waardoor resistente stammen worden gekweekt.

Het grootste gevaar voor dit meer optimistische perspectief is het ontstaan van een nieuwe variant die de bescherming door bestaande vaccins kan omzeilen. Het coronavirus blijft een te duchten tegenstander.