Paars en de bullepees

Tony Blair maakt de mode van het neo-socialisme. De Brit klinkt als een aalmoezenier van een christelijke afdeling van Anonymous Alcoholics. Hij trekt de krijtlijnen van de paarse regeringen. Tony Blair verdedigt de avondklok voor de jeugd, boetes voor plichtvergeten ouders en anti-social behaviour orders voor lastpakken in sociale woonwijken. Guy Verhofstadt slaat de faam van de Britse leider om zich heen als een mantel. Paarser dan paars. Hij verwijdert hardhandig de zigeuners. Wim Kok voert een discussie over de werkplicht van bijstandsmoeders met kinderen onder de vijf jaar. Herr Schröder die samen met Blair een nieuw-socialistisch manifest ( Die Neue Mitte) ondertekende, las waarschijnlijk vooraf de tekst slechts met troebele ogen, want daar staat letterlijk “dat het individu verantwoordelijk is voor zijn of haar familie, buurt en gemeenschap.” Het individu? Dat individu is dus geen willoos slachtoffer van zijn omgeving en van het economische systeem zoals het politiek correcte denken beweert. Tiens.

Paars mept met een bullepees op de dronkelappen, de wildplassers, de profiteurs vermomd als asielzoeker, de ouders die de teevee gebruiken als babysit, de daders van zinloos geweld, de hoerenlopers. Paars wil investeren in meer blauw op straat, lik-op-stuk-beleid en leraren die kinderen ervoor behoeden op hun tien te kijken naar geweldvideo’s.

De neo-socialisten en paars ontdekken dat er naast rechten ook plichten bestaan. Is er een cultuuromslag en verzwakt de greep van het linkse cultureel establishment dat liederlijkheid gelijk stelt aan vrijheid en dat cynisme de enige modieuze levenshouding noemt? Ook hier zet Tony Blair de toon want hij zegt onomwonden ziek te zijn van de libertarian nonsense masquerading as freedom.

Lazen de Britse premier en zijn nabootsers The Spirit of Community van Amitai Etzioni, socioloog van George Washington University? De ondertitel van het boek luidt Rights, responsibilities, and the communitarian agenda. Etzioni schrikt er niet voor terug te pleiten om “eerste overtreders openbaar te vernederen” en zo de publieke veiligheid te verbeteren. Hij staat links in het politieke spectrum. Etzioni beschuldigt links én rechts voor de hedendaagse onbehaaglijkheid en stuurloosheid. Links wordt gekasteid voor de ondersteuning van plichtenvrije rechten en welvaartsuitkeringen, rechts voor de erosie van de maatschappelijke verantwoordelijkheidszin en het gemeenschapsleven. Terwijl vroeger de verdediging van rechten beperkt bleef tot rechten van essentieel menselijk belang, koloniseert vandaag een schelle rights rethoric het politieke debat. Deze retoriek devalueert de rechten door geen onderscheid te maken tussen hoofdzaken en bijzaken. Amitai Etzioni zoekt een balans tussen rechten en verantwoordelijkheden en bepleit een moratorium van nieuwe rechten.

Het is een moderne onnauwkeurigheid dat deze thema’s geen linkse thema’s zouden zijn, zij behoren tot links, maar links is verblind en verrot door zijn obsessie voor rechten. De ambitie van Tony Blair is om het beginsel van de plicht opnieuw in het centrum van het politieke debat te plaatsen, tegen de progressieve veronderstelling in dat de ware banden van de samenleving rechten zijn.

Het verzaken aan de klassieke regels voor het bestuur van de gemeenschap en de morele orde door de socialisten bracht schade aan het samenleven van de burgers. Tot voor kort schrokken zij terug om een oordeel te vellen over goede of slechte burgers, want als je oordeelt, word je meteen geduid als racist of elitair.

De mislukking van het oude socialisme, met zijn vals collectivisme en kritiek op de burgerlijke tradities, veegt de baan schoon voor de noodzaak om de civiele verbintenissen opnieuw af te bakenen. De hedendaagse politieke filosofen en moralisten zouden al langer opnieuw aandacht hebben kunnen besteden aan de plicht. Waarom deden ze dat niet? Een eerste verklaring is de kracht van de academische taboes, met de voorkeur van de academici voor amorele speculatie. Een tweede verklaring is het traditioneel onbehagen van links bij uitweidingen over ethiek of waarden. Door het waardenrelativisme van links en de bespotting van het fatsoensdenken van de kleine man groeit de politieke kracht van het Vlaams Blok, het Front National en de Oostenrijkse vrijheidspartij. Geen enkele schutskring van kaviaarsocialisten belet hun opmars. Enkel de strategie van Blair verslaat Filip Dewinter en Jörg Haider.

FRANS CROLS