Over ondergangsjournalistiek

Frans Crols

Bent u depri over de economie, de politiek, de cultuur? Een deugddoend medicijn is een citaat. Etienne de Callataÿ van Bank Degroof prikte er een op de Trends CEO Summit ‘The World in 2009’. “De financiële crisis in Amerika is een morele crisis, veroorzaakt door de reeks van bewijzen dat de leidende financiers die banken en ondernemingen beheersen dikwijls onvoorzichtig zijn en niet zelden oneerlijk. Zij hebben hun geld slecht beheerd en vrijpostig uitgegeven voor speculatie. Daarom zijn de depositohouders in paniek en stuikt de kredietverschaffing in elkaar.” Een perfect beeld van de tweede helft van 2008. De quote komt uit The Economist van 1907.

Zelfs al is de recessie een zekerheid en volgen er faillissementen, afdankingen en beschadigde inkomens, dan blijft het onversneden schandalig hoe de kranten, de radio en de televisie smullen van de fabricage van catastrofetitels. Liefst breed geplakt op de voorpagina of als nummer één bij de hoofdpunten van het nieuws van zeven uur. Een economie vertraagt niet, zij keldert; de kredietverstrekking wordt niet afgeremd, zij stopt; de werkloosheid klimt niet, zij explodeert; de globalisering sukkelt niet, zij wordt terechtgesteld; de vrije markt doorloopt geen fase van ‘creatieve destructie’, om Joseph Schumpeter (de vader van de beste theorie over ondernemerschap en groei) aan te halen, zij beleeft een doodsstrijd.

De media voor de massa hebben zelden economisch talent op hun redacties. Wat zij wel in overdreven mate bezitten, is talent dat voor twee derde socialistische en ecologische redeneringen het allerzaligst vindt en de problemen van 2008 en 2009 volgaarne oppept tot Grote Depressie Revisited. Paul D’hoore is een vlijtige baas, maar het blijft een schande dat de VRT een beroep blijft doen op een buitenstaander om zijn kijkers te informeren. FC De Kampioenen en de Peter van de Veire Show, met tussendoor voor de betere klasse een scheut Rik Torfs, zijn voor het oude en het nieuwe management belangrijker dan economiejournalisten in huis te hebben.

Geluk is besmettelijk, ontdekten Nicholas Christakis van de Harvard Medical School en James Fowler van de University of California, meldt het British Medical Journal van 4 december. Geluksgevoel slaat over op vrienden van de gelukkige en op de relaties van die amices. Christakis en Fowler volgden de 4739 deelnemers van de Framington Heart Study van 1983 tot 2003. Zij observeerden 50.000 sociale en familiebanden en analyseerden de verspreiding van geluk door deze netwerken. Zodra een persoon gelukkig wordt, groeit de kans dat een vriend van binnen een straal van 1,5 kilometer ook gelukkig wordt met een kwart. Het boerenverstand laat toe te concluderen, wat Christakis en Fowler niet schrijven, dat ongeluk besmettelijk is en netwerken zal verzieken. Moeten de media hun ondergangsjournalistiek beteugelen? Ja, meer evenwicht en minder schreeuwerigheid zijn broodnodig.

Niks van wat wij vandaag en morgen beleven is nieuw. Alleen nieuw is de lawine van handenvol serieus nieuws en karrenvrachten economische prut voor de ogen en de oren. Moderne economieën met een trauma kennen wij. Rusland was na zijn revolutie een economisch sterfhuis dat pas weer opfleurde door de Nieuwe Economische Politiek van Lenin. De eerste globalisering ging in de jaren dertig stuk door protectionisme, vreemdelingenhaat en het stilvallen van de internationale kapitaalstromen. Na de Tweede Wereldoorlog waren Japan en Duitsland moe, leeg gestreden, verstoken van hoop. Jack Hirshleifer van de University of California heeft met ‘Economic Behavior in Adversity’ (tegenspoed), van 1987, pagina na pagina aangetoond dat zelfs de meest maffe regering en de meest panische bevolking in tegenspoed tot hun zinnen komen en de snelheid van een heropleving groot is.

De recessie van de volgende maanden is geen ineenstorting van de globalisering, is geen rotzooi na een revolutie of een wraakoefening tegen een verliezer (Duitsland na 1945 zou een boereneconomie dienen te worden, de fabrieken moesten weg, stond in het plan van de Amerikaanse minister van Financiën Morgenthau). Zij is een ziekte die al lang was aangekondigd (voor wie twijfelt: herlees onder meer een interview in Trends met de internationale Vlaamse bankier Tom Dechaene, van 27 september 2007). Die ziekte zal keren door de reactie van Karel Van Eetvelt van Unizo in het jongste nummer van Zelfstandig Ondernemen (“De minister van Economie wil een prijzenobservatorium. Unizo opent een oorlog tegen de overheidskosten, een kostenobservatorium”), door de moed van Jos Vaessen van Vasco in Trends en De Zondag (“Zo’n crisis heeft uiteraard haar onaangename kanten, maar opportuniteiten zullen zich ook voordoen”). Van Eetvelt, Vaessen en Schumpeter verlagen de koorts. (T)

DE AUTEUR IS VOORZITTER VAN DE ADVIESRAAD VAN TRENDS.