Over de doden niets dan goeds, behalve over…

De auteur is expert in reputatiemanagement, CEO van A&A en gastdocent aan diverse universiteiten.

Gisteren is Margaret Thatcher met gepaste eer ten grave gedragen. Deze ceremonial funeral is — na een staatsbegrafenis — de hoogste eer die een overledene in het Verenigd Koninkrijk te beurt kan vallen. Ik was verbouwereerd door de vele oneerbiedige opmerkingen, laag-bij-de-grondse commentaren tot zelfs misplaatste foto’s en tekeningen die ik onder ogen kreeg. Een bepaald publiek moest en zou kampioen worden in een pijnlijke vertoning Thatcher-bashing.

Uitgerekend op dezelfde dag dat Margaret Thatcher stierf, overleed een Britse vriendin van mij. Net vijftig, het zoveelste slachtoffer van kanker. Clare was een straffe advocate met een gevoel voor understatement en humor zoals alleen Britten dat hebben. Er waren nogal wat gelijkenissen tussen Clare en haar gewezen eerste minister. Maar het bericht over het schielijk overlijden van mijn vriendin was ingetogen en getuigde over haar leven en werk. Wat een contrast met de wreedaardige persartikels en uitzendingen over lady Thatcher. Over de lugubere statements en commentaren onder de gordel op Facebook en andere sociale media wil ik het zelfs niet hebben.

Thatcher was zeker geen heilige. Ze was een politica in hart en nieren. In de politieke arena is geen plaats voor doetjes. Thatcher had duidelijke visies. Ze was ook een kind van haar tijd. Uit haar memoires en vele biografieën leren wij dat zij in het naoorlogse Groot-Brittannië als vrouw moest optornen tegen de gevestigde politieke klasse. Het beeld van de eenzame vrouwenhakjes tussen het leger van mannelijke schoenen in de Oscar-winnende film The Iron Lady is illustratief.

Ook haar afkomst was bepalend. Iedereen weet dat Thatcher een kruideniersdochter was (wie weet overigens wat de ouders deden van Mitterrand, Kohl of Reagan?). Zo’n omschrijving kan denigrerend klinken. Zij was nooit te beroerd om naar haar afkomst te verwijzen. Haar waarden zoals verantwoordelijkheid, inzet, hard werken, de tering naar de nering zetten, vonden daar hun oorsprong. Dat zij als vrouw van bescheiden komaf er toch in slaagde te studeren in het toen nog uitgesproken mannelijke Oxford-bastion en later een fenomenale politieke carrière uitbouwde, kan alleen respect afdwingen.

Thatcher groeide op in een land in verval. In de jaren zeventig was het VK een vergane glorie, geteisterd door oneindige stakingen. Oerconservatieve vakbonden hielden het land in een houdgreep. In de winter of discontent moest het land zelfs overgaan tot een driedaagse werkweek, waarbij kantoren alleen konden worden verlicht met kaarsen omdat de elektriciteit was afgesloten. Toen Thatcher in 1975 de leiding kreeg van de Conservatieven en in 1979 van de regering, was het duidelijk dat deze achteruitgang gestopt moest worden. In 1983 voerde ik mee campagne. Ik was toen student in Cambridge. Nooit vergeet ik de enthousiaste verkiezingsoverwinning in de nacht van 9 juni, toen de Tories een overweldigend resultaat neerzetten. Daarin speelde de Falklands-oorlog uiteraard een rol. Maar veel meer dan dat patriottische gevoelen, stelde ik vast dat de Britten opgelucht waren dat hun regering eindelijk weer regeerde.

Thatcher drukte op vele domeinen haar stempel. Zij moderniseerde de wetgeving. Zij herstelde het ondernemen in eer. Haar regeringen saneerden de oude industrieën waardoor de diensteneconomie kon bloeien. Samen met Ronald Reagan zorgde zij voor de val van het communisme.

Uiteraard stemde dat niet iedereen gelukkig. Vakbondsbonzen vielen van hun voetstuk. Toplui van gescleroseerde overheidsbedrijven werden aan de kant gezet. Linkse gremia in Europa waren niet gediend met haar liberale en vrijemarktbeleid. De invloed van Thatcher laat zich tot op de dag van heden gelden. Haar politieke zoon Tony Blair zette met New Labour haar beleid voort. Vanzelfsprekend nam de iron lady beslissingen waar niet iedereen het mee eens was. Dat geldt voor tal van andere staatslieden. Het bombardement op Dresden was zeker niet Churchills finest hour.

De wijze waarop leven en werk van Thatcher de voorbije dagen door sommigen met de grond gelijk werd gemaakt, getuigt van weinig inzicht, een totaal gebrek aan respect en vooral van een kwaadaardige vooringenomenheid. De manier waarop van haar een karikatuur werd gemaakt, waarbij haar grote verwezenlijkingen worden miskend, zegt meer over die zogenaamde criticasters dan over Lady Thatcher. May she rest in peace.

PETER FRANS ANTHONISSEN

Thatcher groeide op in een land in verval. In de jaren zeventig was het Verenigd Koninkrijk een vergane glorie, geteisterd door oneindige stakingen.