Opleiding uit een doosje

Vlerick Business School heeft een opleidingsinstrument ontwikkeld om laaggeschoolde medewerkers vlot door een ontwikkelingstraject te helpen. “Mensen met weinig scholing hebben minder vertrouwen in leren en ontwikkelen. Een speelse werkwijze trekt hen over de streep”, zegt Wim Vroonen.

Stevig in de steigers, heet het instrument dat Vlerick Business School samen met de vzw Wonen en Werken Opleiding en met de steun van het Europees Sociaal Fonds heeft ontwikkeld. Ontwikkelingscoach Jos Borremans van Volvo Cars in Gent testte het instrument al en is enthousiast.

“Door de spelvorm is het een afgebakend en doelgericht instrument, met heel concrete acties. In onze autofabriek telt secondewerk. Het is belangrijk dat opleiding geen vrijblijvend gesprek wordt, maar tot de kern van de zaak komt. Voor iedereen en met eender welke begeleider.”

“Opleiding is meestal gericht op beloftevolle jongeren en hogere profielen, voor kortgeschoolden bestaat er niets”, zegt Wim Vroonen van Vlerick. “De nood is nochtans groot. Industriële omgevingen en productiebedrijven staan onder druk, de werkgelegenheid van kortgeschoolden wordt minder stabiel. Door toenemende automatisering zijn er minder routinetaken en meer complexe processen, dat vereist meer oplossingsgericht denken, leervermogen en creativiteit van het personeel.”

Prentjes

Uit tien tekeningen kiest de deelnemer welke het beste bij hem past, het wordt zijn icoontje. Dan kiest hij in een getekende groepsfoto waar hij zichzelf zou plaatsen en daarna op welke plek in het bedrijf hij zich het beste thuis voelt. Prentjes van een bedrijf en getekende mannetjes? Is dat niet wat kinderlijk? Voelen de deelnemers zich au sérieux genomen?

“Daar heb ik geen vreemde reacties op gekregen. Afbeeldingen en iconen zijn heel ingeburgerd in het preventie- en veiligheidsbeleid van onze organisatie”, zegt Borremans. “Afbeeldingen heffen ook verschillen op tussen mensen van allerlei taalniveau en zorgen voor een ontspannen sfeer”, vult Vroonen aan. “Dat is belangrijk om vertrouwelijk in gesprek te gaan. Met zware omschrijvingen en tabellen schrik je mensen af, zeker deze doelgroep.”

Het gekozen mannetje of vrouwtje krijgt vaardigheden die zijn afgebeeld in werkinstrumenten. De medewerkers slepen telkens drie vaardigheden naar de hand, de broeksgordel of de gereedschapskist van het icoontje, naargelang ze die vaardigheden goed, middelmatig of niet beheersen.

“Dit is een van de pijlers van succesvolle begeleiding: de medewerker beslist waarop hij werkt, niet de begeleider”, zegt Vroonen. “Als hij een succesvolle leerervaring heeft, zal hij daarna ook een grotere uitdaging aandurven, de vaardigheden aanpakken die hij minder heeft ontwikkeld. Bovendien is er niets mis mee om ‘uitmuntend’ te worden als je al ‘degelijk’ was. Wie weet plukt het bedrijf daar wel de vruchten van.”

Concrete acties

Het komt er vervolgens op aan de gekozen vaardigheid te ontwikkelen via concrete acties. Om een beeld te krijgen van hoe die acties eruit kunnen zien, voorziet de box in ‘doelkaarten’: ‘Wat wil je precies goed kunnen in deze vaardigheid?’, ‘Met welk resultaat ben je tevreden?’ of ‘In welke situatie is het goed dat je dit beter kan?’ “Die doelkaarten moet je zien als hulpmiddelen om de vaardigheid inzichtelijk te maken en er de juiste acties aan te verbinden om het doel dichterbij te brengen”, zegt Vroonen.

“Stel dat je de vaardigheid ‘Ordelijk en nauwkeurig werken’ hebt gekozen”, verduidelijkt Borremans met een voorbeeld. “Dan kom je via de doelkaarten tot een verfijning van die vaardigheid en tot gerichte actie: je besluit dat je elke avond je bestelwagen op orde brengt. Als je echt iets wilt veranderen, moet je dat duidelijk benoemen en concreet inplannen.”

“Dat is de kern van dit instrument en dit project”, zegt Vroonen. “Zeker omdat we met laaggeschoolden werken, mag je het niet bij abstracte doelen houden als ‘mijn assertiviteit verhogen’ of ‘meer een teamspeler worden’. Dan komt er niets van in huis. Bovendien is dit te zeer voor interpretatie vatbaar en dat maakt ook de begeleider kwetsbaar. Tegelijk wil de laaggeschoolde medewerker op concrete resultaten beoordeeld worden, niet op vage attitudes, want daar staat hij wantrouwig tegenover.”

Concreet, concreter, concreetst. ‘Ordelijk en nauwkeurig werken’ werd al ‘bestelwagen opruimen’, maar hoe pak je dat dan aan? “Een fout in opleiding is dat de begeleider iets oplegt waarvan hij zelf denkt dat het geen probleem oplevert, maar wat voor de medewerker in kwestie soms onoverkomelijk is”, weet Borremans uit ervaring. “Hoe ruim je je bestelwagen op? Door eerst een plek te reserveren voor elk werktuig. Als je dat niet hebt, lukt het nooit. Of door elke dag een kwartiertje vroeger te stoppen, zodat je tijd hebt om je spullen op te bergen. Je moet tot op dat niveau in de begeleiding een actie uitwerken.”

JOHAN DECROM

“De laaggeschoolde medewerker wil op concrete resultaten beoordeeld worden, niet op vage attitudes, want daar staat hij wantrouwig tegenover”